Zamonaviy iqtisodiy

 
 
 
 
 
 
                3-rasm                        
              4-rasm 
 
 
 
Yuqorida aytilganlardan xulosa qilib, pul taklifi miqdori foiz 
stavkasiga va demak, investitsiyalar hajmiga ham ta’sir ko’rsatadi 
deyish mumkin. Masalan, muomaladagi pul miqdorining M
1
 dan M
2
 ga 
o’sishi foiz stavkasini R
1
 dan R
2
 ga pasaytirdi va investitsiyalar 
darajasini I
1
 dan I
2
 ga oshirdi (4-rasmga qarang). 
I 
I
2
I
1
D
1
D
2
M
M
2
M
1
S
2
S
1
R
2
R
1
R
2
R
1
R
R 
 
Bu erda bir muammo bor. Uni J.M. Keyns “likvidlik tuzog’i” deb 
atagan. Uning mazmuniga ko’ra, pul massasi ko’payib boradi, lekin 
muayyan (foiz juda past) davrga kelib foiz me’yorining pasayishi 
to’xtaydi. Pulni ko’paytirish foydasiz bo’lib qoladi. 
 
J.M. Keyns asarida likvidlik tuzog’ining ikki sababini ko’rish 
 
30

---

mumkin. Birinchidan, foiz stavkasi past bo’lganda (va de-mak, 
obligatsiya qiymati yuqori bo’lganda) qimmatli qog’ozlar bozori 
ishtirokchilari uning oshishini kutadilar (obligatsiyalar qiymatining 
pasayishini). Shuning uchun ular bugungi kunda qim-mat 
obligatsiyalarni sotib olmaydilar va o’z aktivlarini likvidli shaklda 
saqlaydilar (chayqovchilik sababi). Ikkinchidan, past foiz stavkasi pulni 
qimmatli qog’ozlar ko’rinishida saqlash xatarini qoplamaydi va 
ehtiyotkorlik sababidan kelib chiqqan holda odamlar o’z 
jamg’armalarini xavfsiz bo’lgan naqd pul ko’rinishida ushlab turishni 
afzal ko’radilar.