Zamonaviy iqtisodiy
- mavzu. Neoliberalizm va ijtimoiy bozor xo’jaligi
Download 0.68 Mb. Pdf ko'rish
|
Zamonaviy iqtisodiy talimotlar
|
5 - mavzu. Neoliberalizm va ijtimoiy bozor xo’jaligi
R E J A: 1. Neoliberalizm kontseptsiyasi. 2. F.Xayek va uning ijtimoiy-iqtisodiy g’oyalari. 3. V.Oyken “iqtisodiy tizim” tiplari to’g’risida. 4. L.Erxardning iqtisodiy islohotlari. 5. Ijtimoiy bozor xo’jaligi. 1. Neoliberalizm kontseptsiyasi Neoliberalizm XX asrning 30-yillari keynschilikdan farq-li ravishda iqtisodiyotni davlat tartiblashiga bo’lgan muammo-larga mustaqil qarash tizimi sifatida kelib chiqdi. Neolibe-ralizm erkin raqobat, shaxsiy manfaatlardan kelib chiqqan yakka faoliyat ustunligi g’oyasiga asoslangan nazariya. Yakka iqtisodiy faoliyatga bo’lgan davlat aralashuvi cheklangan bo’lishi kerak. Agar keynschilik davlatning iqtisodiyotga faol aralashuv chora-tadbir-larini qo’llab-quvvatlasa, neoliberalizm esa davlatning passiv tartiblashi tarafdori hisoblanadi. Iqtisodiy fandagi zamonaviy oqimlarning biri sifatida neoliberalizmning kelib chiqishi A.Smit va D.Rikardo asarlarida shakllangan liberalizm iqtisodiy siyosatidan boshlanadi. Liberalizmning asosiy belgilari erkin raqobat davridagi tovarli iqtisodiyotning o’ziga xosligini aks ettirgan. Libera-lizm, iqtisodiy siyosat sifatida, erkin tadbirkorlik tizimini xo’jalikni tashkil etishning ancha qulay shakli deb qaragan. Erkin bozor mexanizmi iqtisodiy resurslarni optimal taqsimlash va foydalanishni ta’minlaydigan yagona tartiblovchi mexanizm hisoblangan, davlat esa, ba’zi bir ijtimoiy munosabat-larni tartibga solib turuvchi kuch sifatida amal qilgan (A.Smit bo’yicha “tungi qaraul”). XX asrning 30-yillarining o’rtalariga kelib keyinschilik-ning rivojlanishi bilan iqtisodiy nazariyada va amaliyotda liberal yo’nalish inqirozi namoyon bo’la boshladi. Uning nati-jasida: bir guruh iqtisodchilar o’zlarining qarashlaridan voz kechgan holda keynschilikka qo’shilib ketdi va bu yangi ta’limotni ancha to’g’ri deb hisobladi; ikkinchi guruh iqtisodchilar bozor munosabatlarida davlatning xarakteri, o’rni va roli to’g’risidagi o’zlarining ko’z qarashlarini himoya qildi va ularni qayta o’zgar-tirgan holda neoliberalizm guruhini tashkil etdi. Keyinchalik iqtisodiy fanda neoliberal kontseptsiyasining asosiy 56 tamoyil-lari ishlab chiqildi va ularning amaliyotda amal qilishi ko’rsatib berildi, neoliberalizm oqimi va maktabi shakllantirildi, shu-ningdek, mazkur kontseptsiyaning mohiyati va mazmuni to’g’risida bir butun tushunchalar yaratildi. Shunday qilib, Download 0.68 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|