Zamonaviy radioavtomatika tizimlarini tadqiq qlish

Avtomatik boshqarish sistemalarining klassifikatsiyasi

Radioavtomatika tizimlari turli belgilar boʻyicha ham klassifikatsiyalanadi:

Qurish prinsipi boʻyicha:

• 
  CHAR – chastotani avtomatik rostlash tizimi
  
• 
  FCHAR – faza chastotasini avtomatik rostlash
  
• 
  KAR – kuchaytirishni (signal kuchaytirish) avtomatik rostlash tizimi Kirish signali turi boʻyicha:
  
• 
  Stabillash tizimi, kirish signali dimiy (oʻzgarmas) boʻlganda (chastota va kuchlanishni avtomatik stabillash tizimi).
  
• 
  Dasturiy (programmalashtirilgan) boshqarish tizimi, kirish signali aniq qiymatgan ega boʻlgan. (RLS – radiorels stansiyalarini avtomatik boshqarish tizimi rejimida va boshqalar)
  
• 
  Kuzatish tizimi, bunda signal tasodifiy qiymatga ega boʻladi.
  

Boshqarish qurilmasining foydalanish turiga qarab: ochiq tizim va yopiq tizimga boʻlinadi.

a) kirish taʼsiri boʻyicha
b) berilgan dastur boʻyicha
v) toʻliq ochiq turdagi boshqarish tizimi

4 — rasm. Ochiq avtomatik boshqarish tizimi funksional sxemasi.

Yopiq boshqarish tizimida teskari aloqa boʻladi. Yopiq boshqarish tizimida xar qanday tashqi taʼsir va xalakitlar bartaraf etiladi. 5-rasmda yopiq boshqarish tizimi funksional sxemasi keltirilgan.

BO – boshqarish obyekti
BK – boshqarish qurilmasi
TA – teskari aloqa
5-rasm. Yopiq avtomatik boshqarish tizimi funksional sxemasi.

Asosan yopiq avtomatik boshqarish tizimi, teskari aloqa sxemasi boʻyicha yigʻilgan boʻladi. 5-rasm

Tenglamalar turi bogʻliqligi boʻyicha, tizimdagi jarayonlarni yozilishi, va tenglama ifodasida aks etishi boʻyicha, uzluksiz, va diskret, chiziqli va nochiziqli, turgʻun va turgʻun boʻlmagan RA –radioavtomatika turlariga (tizimiga) boʻlinadi.
Aynan bir jism bir nechta belgilar boʻyicha xarakterlanadi. Masalan kuchlanishni avtomatik rostlash tizimi (KAR – ARU), bunga turgʻun boʻlmagan nochiziqli tizim deyiladi.
Zamonaviy radiotexnik qurilmalarda va tizimlarda asosiy guruhni raqamli tizimlar tashkil etadi, uning tarkibiga kompyuterlar, mikroprotsessorlar va mikrokontrollerlar kiradi.
Radioavtomatika raqamli tizimlari matematik ifodalanish boʻyicha diskretli, nochiziqli deyiladi. Radioavtomatika tizimlarini ishlash sifatini oshirish uchun, boshqarish signalidan tashqari, boshqarish algoritmi ham ishlab chiqiladi.
Boshqarish algoritmi tizimni parametrlarini oʻzgartirib, ishlash sifatini oshirib beradi. Bunday radioavtomatika tizimiga adaptiv tizim deyiladi.