Заргарлик тошлари минералогияси’’ фани 5-Амалиёт

Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети Геология ва мухандислик геологияси факультети ”Геокимё ва минералогия” кафедраси ,,Заргарлик тошлари минералогияси’’ фани 5-Амалиёт: Заргарлик тошларини диагностика усуллари: қутблаган микроскопдан фойдаланиш, синдириш кўрсаткичини аниқлаш. Ўқитувчи: Зияева П.Н.

Серпентинни катта қуёш қурилмасида эритилган ҳолати 3-расмда келтирилган. Унинг эриш даражаси 650 0С ҳароратни ташкил қилади. Серпентинни эритиб олишда унга сунъий ташқи муҳитдан таъсир этказмаслиги лозим, яъни эриган материални сувга солиш, совутиш учун совуқ ҳаво юбориш ҳолатларида материалнинг ички нуқсонларига олиб келади

• Серпентинни катта қуёш қурилмасида эритилган ҳолати 3-расмда келтирилган. Унинг эриш даражаси 650 0С ҳароратни ташкил қилади. Серпентинни эритиб олишда унга сунъий ташқи муҳитдан таъсир этказмаслиги лозим, яъни эриган материални сувга солиш, совутиш учун совуқ ҳаво юбориш ҳолатларида материалнинг ички нуқсонларига олиб келади
• Кумушкон серпентини қатламли силикатлар субклассининг минералидир.

Mg3 [Si2 О5](OH)4

• Сарғиш, жигарранг-яшил, массалари 3,5 баробаргача қаттиқлик; турли хил турлари: оптик (зич, шаффоф безак тош), антигорит (тарози, қобиқ), хризотил асбест (толали), ультрабазик жинсларнинг гидротермал ўзгариши натижасида ҳосил бўлган.

Рентген фазасини таҳлил қилиш натижаларига кўра, дастлабки серпентин таркибида 540 0С-650 0С даража ҳарорат оралиғида парчаланадиган MgCO3 нинг аралашмаси ҳам мавжуд бўлиб, у 600,9 0С даража ҳароратга тўғри келади, диссоцияция содир бўлади.

• Рентген фазасини таҳлил қилиш натижаларига кўра, дастлабки серпентин таркибида 540 0С-650 0С даража ҳарорат оралиғида парчаланадиган MgCO3 нинг аралашмаси ҳам мавжуд бўлиб, у 600,9 0С даража ҳароратга тўғри келади, диссоцияция содир бўлади.

MgCO3→MgO+CO2.

• Бошланғич серпентин таркибидаги MgCO3 нинг миқдори 4.83% ни ташкил қилади. Кумушкон серпентининг деривограммаси Шпинель конлари Мьянма (Бирма)нинг Могок вилоятида, Шри-Ланкада, Тожикистон-нинг Помир тоғларида, Вьетнам, Афғонистон, Камбоджа, Ҳиндистон, Таиланд, Бразилия, Австралия ва Тошкент вилоятининг Кумушкон тоғларида мавжуд. Кимёвий таркиби-MgAl2O4; сингония-кубик; ранги-рангсиз, қизил, кўк, сариқ, яшил, бинафша, қора, кул ранг; шаффофлик даражаси-ярим ошкора; зичлик индекси-3,57-3,72 г/см3 ; ажралиши номукаммал.

Кумушкон тоғларида мавжуд бўлган MgAl2O4 кимёвий таркибга эга бўлган шпинель минерали тадқиқот учун олинган, ушбу минераллар эригандан кейин ҳам табиий ҳолатдаги рангини сақлайди, унинг табиий кўриниши, катта қуёш печида эритилганда рангини сақлаб қолиши Шпинель табиий ҳолатда қуйдагича кимёвий таркибни ташкил қилади.

• Кумушкон тоғларида мавжуд бўлган MgAl2O4 кимёвий таркибга эга бўлган шпинель минерали тадқиқот учун олинган, ушбу минераллар эригандан кейин ҳам табиий ҳолатдаги рангини сақлайди, унинг табиий кўриниши, катта қуёш печида эритилганда рангини сақлаб қолиши Шпинель табиий ҳолатда қуйдагича кимёвий таркибни ташкил қилади.

MgO - 28,34, Al2O3 - 71,66 .

• Хулоса Заргарлик тошларининг аксарият адабиётларда келтирилган маълумотларга кўра Европа мамлакатларида табиий ҳолатларда учраши келтирилиб ўтилган. Лекин ушбу маҳсулотни республикамиз табиий ресурсларидан фойдаланиб тайёрлаш натижасида импорт маҳсулотни ўрнини боса оладиган заргарлик тошлари ишлаб чиқиш мумкинлигини, табиий ресурслардан серпентин ва шпинелни катта қуёш печида эритилган ҳолатидаги рангларни сақлаб қолиши, ренгенографик таҳлилларига кўра таркиби ўзгармаганлиги асосланди.

Эьтиборингиз учун
раҳмат!