Заргарликда ишлатиладиган материаллар

ЗАРГАРЛИКДА ИШЛАТИЛАДИГАН МАТЕРИАЛЛАР

ЗАРГАРЛИКДА ИШЛАТИЛАДИГАН МАТЕРИАЛЛАР

ХВИИИ асрда заргарликда асосий материал тилла, кумуш, х,ар хил қотишмалар, бронза, чоқноқ тош ва рангли тошлар ишлатилган. Энг кўп ишлатилган нарса олтин ва кумушдир.

ХИХ асрга келиб заргарликда олтин ишлатиш кўпайди. Ўрта Осиё территориясида заргарлик ишларида чоқноқ тошлар, рангли тошлар ва ден гиз туҳфалари ишлатилар эди. Умуман олганда буларни ҳаммаси жавоҳирлар деб юритилади.

Жавоҳирлар заргарликда кимматбаҳо тош хисобланади. Улар чиройлилиги, рангининг тиниқлиги, бир хиллиги, ялтироқлиги, товланиши, қаттиқлиги, турли рангда ўзгариши ва бошқа хусусиятларга эга. Улар уч даражага бўлинади. Биринчи даражали қимматбаҳо тошларга олмос, сапфир, зумрад, ёқут, александрит, шпинел, эвклаз, олтин, платина, марварид.

Иккинчи даражали қимматбаҳо тошларга аквамарн, топаз, воробевит, гелиодор, қизил турмалин, демантоид, аметист, пироп, алмендин, сиркон, опал уваровит, учинчи даражали қимматбах,о жавоҳирларга нефрит, ёқутлар, феруза, кордиерит, гагат, қаҳрабо, малахит, кианит, эпидот, биллур, ситрин, халседон, агат, ақиқ, сердолик, содалит, пренит, ложувард, флюорит, андалузит, диопсид ва бошқалар киради.

Иккинчи даражали қимматбаҳо тошларга аквамарн, топаз, воробевит, гелиодор, қизил турмалин, демантоид, аметист, пироп, алмендин, сиркон, опал уваровит, учинчи даражали қимматбах,о жавоҳирларга нефрит, ёқутлар, феруза, кордиерит, гагат, қаҳрабо, малахит, кианит, эпидот, биллур, ситрин, халседон, агат, ақиқ, сердолик, содалит, пренит, ложувард, флюорит, андалузит, диопсид ва бошқалар киради.

Халседон — у мармар денгизи қирғоғидаги қадимги Халкедон шаҳри номидан олинган бўлиб ранги оқ, кулранг, ҳаворанг, сариқ, кўк, қизғишқўнғир бўлади. Унинг доғдоғ ёки йўлйўл турлари кўп. У абразив материаллар сифатида, соат тошлари тайёрлашда ҳамда заргарлик буюмлари тайёрлашда ишлатилади.

ЗАРГАРЛИКДА ИШЛАТИЛАДИГАН АСБОБЛАР

ЗАРГАРЛИКДА ИШЛАТИЛАДИГАН АСБОБЛАР

Бошқа касблар сингари заргарликда ҳам ўзига хос асбобускуналар ишлатилади. Лойли ўчоқ, чарм, ўтга чидамли лойлар, пайванд, найча, темир кисқичлар, болғачалар, металл тахта, металл қисқичлар, паргор, зубилалар, мисгарликда ишлатиладиган баъзи бир кескич асбоблар, чарх тош, кичкина қисқичлар, қолиплар, металлдан қилинган ҳар хил диаметрли ярим шарсимон чуқурчали қолипчалар, тункаларни қирқиш учун қайчилар, омбирлар, пайвандловчи асбоб ва бошқалар ишлатилади. Заргарлар бу асбобларнинг кўпини темирчи усталарга буюртма бериб ясат тириб оладилар. Баъзи бир заргарлар ўзлари ясаб оладилар. Бу асбобларнинг кўпчилиги бирор нарсага ўхшатиб ишланган масалан, Хивалик усталар қайчини туяқушга, яна бирлари қурбақага ўхшатиб ишлашган

Пунсон — (пуансон) заргарликда ишлатиладиган асбоб бўлиб металлга нақш ишлашда ишлатилади.