Zarralarning potensial to‘siqdan o‘tishi. Tunnel effekti

Bu formulada D – potensial to‘siqning shaffoflik koeffisiyenti deyiladi va zarraning potensial to‘siqdan o‘tish ehtimoliyatini bildiradi. Bunday hodisa tunnel effekti deyiladi.

Shunday qilib, qaralayotgan to‘g‘ri burchakli potensial to‘siq uchun shaffoflik koeffisiyenti



2

(ba)

D » e

2m(U0E )

(5.101)

h

Ixtiyoriy shakldagi potensial to‘siq uchun shaffoflik koeffisiyenti

quyidagicha aniqlanadi:

x



2

ò^2

dx

2m(UE )

D » e

h

(5.102)

x1

bu formulada x₁ va x₂E energiyaga to‘g‘ri keladigan U=U(x) funksiya bilan potensial to‘siqning koordinatalari.
Energiyasi E bo‘lgan zarra balandligi E dan kata, ya’ni E<U(x) bo‘lgan potensial to‘siqqa kelib tushsa, zarraning o‘tishi chekli ehtimoliyatga ega bo‘ladi. Bu ehtimoliyat (5.101) formula orqali hisoblanadi.
Demak, zarra potensial to‘siqdan o‘tishida o‘z energiyasini yo‘qotmaydi deb hisoblanadi. Zarraning to‘siqqa tushguncha energiyasi qancha bo‘lsa, to‘siqdan o‘shanday energiya bilan chiqadi. Zarralarning potensial to‘siqdan xudi tunneldan o‘tgandek sizib o‘tishi tunnel effekti deyiladi.