‘zbekist0n respubukasi oliy уа ‘rta maxsus ta’lim vazirligi
Valuta munosabatlari tahlili
|
61aef8397723d3.50813536
21.3.Valuta munosabatlari tahlili
Iqtisodch» olimlar xalqaro valuta munosabatlariga alohida e’tibor beradilar. Valuta bozorida milliy valuta chet el valutasiga (masalan, AQSH dollari, Meksika pesosi, nemis markasi, iyena yoki funt sterling) almashtiriladi. Almashuv (valuta) kursi bu - chet el valutasi birligining milliy puldagi ifodasidir. Bu munosabatlar har kuni, hatto har soatda o'zgarib turishi mumkin. Valuta kursini stabil (turg'un) qilish uchun to‘lov balanslarining tengligiga erishish yo‘li taklif etiladi. 30-yillargacha to‘lov balanslarini tartibga solish mexanizmini tahlil etishda D.Yum, J.Mill tomonidan ishlab chiqilgan «klassik» nazariya ustun mavqega ega bo‘lgan. Bu g'oyaga ko‘ra, oltinning xalqaro harakati va har bir mamlakatdagi baholaming o'zgarishi avtomatik ravishda bir-biri bilan bog‘liq, oqibatda barcha mamlakatlaming to‘lov balansi barqarorlikka intilish tendensiyasiga ega. Oltin standartining tugatilishi bilan olimlaming ko‘pchiligi neokeynschilik pozitsiyalariga o‘tib oldilar («Oltin standarti» XIX asrda va XX asming ma’lum davrida amalda bo‘lgan, masalan, Buyuk Britaniyada 1821-31-yillar oltin standartidan foydalanilgan, AQSHda 1934-yil dollami oltinga aylantirish tugatildi). Yangi sharoitda to ‘lov balansini tartibga solishda asosiy e’tibor davlatning hisob stavkasiga ta’siri muhim deb hisoblanadi. Boshqa tartibga solish chorasi sifatida importni kamaytirish va eksportni rag'batlantirish, buning uchun esa mehnatkashlaming ichki to'lov imkoniyatlari talabini pasaytirish (deflatsiya yo'li) yoki milliy valutani devalvatsiya qilish usuli taklif etiladi. 60-yillardagi iqtisodiy jarayonlar neokeynschilik metodlaridan voz kechishga sabab bo'ldi, yana neoklassik yo‘lga qaytildi, ya’ni davlatning iqtisodiy, shu jumladan, valuta ishlariga aralashuvi cheldandi, valutalar kursining erkin tebranishiga imkon berildi. Bu esa, o‘z navbatida, avtomatik barqarorlashuvga olib kelishi kerak edi. Ammo valuta kursi o‘zgarib turishining to'lov balansiga ta’siri cheklangan xarakterga ega bo'ladi (masalan, valutaning «suzib yuruvchi kursi» paytida bu narsa aniq bo‘lib qoldi), chunki to'lov balansining barqaror emasligi muomala sohasiga emas, balki ishlab chiqarish bilan bevosita bog'liq. To'lov balanslari passivi davlatning chet eldagi xarajatlariga, ayniqsa, turli harbiy-siyosiy aksiyalarga bog'Uq bo'ladi. Valuta kursining qalqib turishining o'zi ham xalqaro valuta tizimining beqarorligini kuchaytiradi. So'nggi yigirma yil ichida industrial rivojlangan mamlakatlar chega- ralangan (fiksasiya qilingan), ammo har holda tartibga solinadigan kursdan elastik valuta kursiga o'tib oldilar. Absolut elastik valuta kursida almashuv kursi valuta bozoridagi teng kuchli valuta bahosida belgilanadi, cheklangan kurs chog'ida esa valuta kursi Markaziy bank tomonidan belgilanadi, bunda bank belgilangan kurs bo'yicha xorijiy valutani har qancha miqdorda olish va sotish majburiyatini o'ziga oladi. Download Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling