‘zbekist0n respubukasi oliy уа ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Yassaviy va boshqa avliyolar, din peshvolarining maqbaralari uchun 
vaqfdar. mablag1 ajratilgan.
5. Askarlarga, askarlaming rahbarlariga beriladigan yerlar.
Kimdakim biron sahroni obod qilsa yoki koriz (yerosti suvlarini
tortib chiqarish uchun qurilgan inshoot) qursa, biron bog‘ ko'kartirsa 
yohud birorta xarob bo‘lib yotgan joyni obod qilsa, birinchi yili undan 
hech narsa olmaganlar. Ikkinchi yiU raiyat o‘z rozihgi bilan berganini 
olgan. Uchinchi yildagina soliq qonun-qoidasiga muvofiq xiroj yig‘ilgan.
Amir Temur Angliya va Farangiston qirollariga murojaat qilib, 
xalqaro savdo aloqalarini rivojlantirdi. Markaziy Osiyo orqali o‘tadigan 
Buyuk ipak yo‘lida karvonlarning xavfsizligini ta’minladi .Mashriqdan 
mag‘ribgacha bo‘lgan savdo-sotiq ishlarini kuchaytirib, turli rabodlar, 
karvonsaroylar, savdo rastalari qurdirdi.
U vaqtlarda bozor ahhdan soliq olish qal’a boshlig‘i zimmasiga 
yuklangan. Soliq olish Qur’oni Karim ta’limotiga muvofiq edi. Hadis va 
«Hidoya» kitoblarida bu to‘g‘rida to‘la ma’lumotlar berilgan. Hech bir 
shahar va qishloqqa odamlardan sari shumor (jon boshidan olinadigan 
soliq) va xonashumor (har bir xonadondan olinadigan soliq) 
olinmagan. Raiyatdan mol-xiroj yig'ishda ulami og‘ir ahvolga solishdan 
yoki mamlakatni qashshoqlikka tushirib qo‘yishdan saqlanilgan. Negaki, 
Amir Temur «Raiyatni xonavayron qilish davlat xazinasining 
kambag allashishiga olib keladi. Xazinaning kamayib qolishi esa sipohning 
tarqalib ketishiga sabab bo‘Iadi. Sipohning tarqoqligi esa, o(z navbatida 
saltanatning kuchsizlanishiga olib boradi. Fath etilgan yerlik fuqaro 
azaldan berib kelingan xiroj miqdoridan rozi bo1 Isa, ulaming roziligi 
bilan ish ko‘rsinlar. Xirojni ekindan olingan hosilga va yerning 
unumdorligiga qarab yigsinlar. Fath etilgan har bir mamlakatning mol- 
mulkini, buyumlarini talon-tarojdan saqlasinlar. (Jsha mamlakatdan 
tushgan o4ja mollami hisob-kitob qilsinlar», - degan edi.
Yevropadan ancha ilgari bu davlatda budjet tushunchasi bo‘lgan. 
Davlat xazinasi, kirim, chiqim, hisob-kitob qat’iy olib borilgan,

---

taftish yo‘lga qo‘yilgan edi. Bunlng uchun ma’lum mas’ul shaxslar 
ajratilgan va doim hisob berib borganlar.
ATemuming davlat va iqtisodiyot sohasidagi asosiy fikrlari «Temur 
tuzuklarbda to‘la bayon etilgan. Tuzuklar Amir Temuming 1342- 
1405-yillar oralig'idagi faoliyatini aks ettiradi va ikki qismdan 
(maqoladan) iborat. Birinchi qismda asosan yagona davlat barpo etish, 
uni mustahkamlash. qo'shni (27) yurt va mamlakatlami zabt etish 
masalalari yoritilgan bo‘lsa, ikkinchi qismda sohibqiron nomidan 
aytilgan o‘ziga xos vasiyat, pand-nasihat, turli sohalardagi, shu 
jumladan, ijtimoiy-iqtisodiyotga oid fikr-mulohazalar keltirilgan.