Ózbekistan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw minstirligi berdaq atíndaǵÍ qaraqalpaq mámleketlik universiteti dene mádeniyatí fakulteti dene

II.2. Dene tárbiyası boyınsha sport jumısların shólkemlestiriw stilistikası
Sabaq hám sabaqtan tısqarı shınıǵıwlar ótkeriwdiń kórip shıǵılǵan metodikalıq tiykarları ulıwma xarakterde bolıp tabıladı. Olarǵa ámel qiliw oqıtıwshı yamasa fizikalıq shınıǵıw menen muskul shuǵıllanatuǵınlardı qátelerde ģana saqlaydı. Sebebi bul qaǵıydalarda oqıwshılar háreket iskerliginiń shınıǵıw ótkeriletuǵın jayın shólkemlestiriw hám t.b.lardıń eń tipik shárt-shárayatlarında ģana esapqa alınǵan ámelde bolsa shınıģıwlardiń tabıslı shıǵıwı tek ulıwma faktorlarǵa ģana emes bálki bir qatar konkret halat hám sharayatlarǵa baylanıslı. Olardı hesh qanday qaǵıydalarda tutıwdıń ılajı joq. Sol sebepli shınıǵıwlardıń joqarı dárejede ótkeriw onı shólkemlestiriwdiń ratsional metodikasın biliw menen birge dóretiwshilik jantasıwdı da talap etedi.
Shıǵarmashılıqtiń mánisi dene tárbiya shınıǵıwlardıń maqset hám wazıypaların ámelge asırıwdıń eń jaqsı jolların izlep tabıwdan ibarat shınıǵıwlardaǵı konkret sharayattı tuwrı bahalay alıw, adamlardı dene tárbiyalıq nizamlıqların hám de túrli jastaǵı kisilerdi ayrıqsha táreplerin biliw hám eń tiykarǵısı, shınıǵıwlar ótkeriwdegi qatıp qalǵan metodlarǵa sın kózqarastan munasábette bolıwdan ibarat ózine isenimli, metodikalıq pikir dóretiwshilik ushın tiykarǵı derek retinde xızmet etedi.
Mektepte oqıwshılar kún tártibinde alıp baratuģin dene tárbiyası jumıslarına shınıǵıwģa shekem gimnastika, yaǵnıy birinshi sabaq baslanıwınan aldın ótkeriletuǵın gimnastika sabaq processine alıp barılatuǵın fizminutalar, uzaytırılǵan tánepislerde ótkeriletuǵın háreketli oyınlar, qıdırıspalar hám kún tártibindegi sport saatları kiredi. Bul dene tárbiyası formaların mektep kún tártibinde ótkeriwde álbette oqıw yaǵnıy «sabaq» hám klasstan tısqarı alıp barılatuǵın dene tárbiyası formaların da esapqa alǵan halda nagruzkalardı basqarıw kerek. Hár kúni birinshi sabaq baslanıwdan aldın ótkeriletuǵın fizikalıq shınıǵıwlar bolıp tabıladı. Maqset - oqıwshılardıń dıqqatın jumıs iskerligin qosıw yaǵnıy sabaqqa tayarlaw bolıp tabıladı. Sol qatarda mektepke balalardıń birparaları aldın kelse basqaları gimnastika baslanıwı waqtına jetip keledi. Oqıwshılardıń birparaları mektepke kelgenge shekem oynap juwırıwǵa ùlgergen bolsa birparaları keshikpew ushın umtilip kelisedi. Ayırımları asıqpastan bosań halatta keledi yaǵnıy hámme oqıwshılardıń da sabaq baslanıwınan aldın dıqqatı birdey boladı.
Sol sebepli tiykarǵı wazıypa hámme balalar diqqatın intellektual miynetke qosıw bolıp tabıladı, yaǵnıy bir - birin tınıshlantırıw, birin bolsa oyatıw bolıp tabıladı. Áne sol sebepli de shınıǵıwdan aldın ótkeriletuǵın gimnastika ásirese zárúrlik bolıp tabıladı. Arnawlı tańlap alınǵan shınıǵıwlar balalardı tınıshlantıradı, olardaǵı albırawshiliq jaǵdayın basadı, basqalardı normalastıradı.
Shınıǵıwģa shekem ótkeriletuǵın gimnastikanıń hár bir kompleksi: muskul hám júrek-tamır sistemasına hár tárepleme tásir kórsetiwi;
oqıwshılardıń qáddi-qáwmetine unamlı tásir kórsetiwi,
nagruzkanı rawajlanıwlantiriliwi,
shınıǵıwlardıń oqıwshılarǵa moynına almaw jeńil atqarılıwı :
emotsinal jaǵdaydı asırıw ;
ótkeriw jayınıń talapǵa juwap beriwdi talap etedi.
Sabaqtan aldın atqarılatuǵın gimnastikanı hár bir qala hám awıl mekteplerinde ótkeriliwi shárt. Mektep administraciyası hám dene tárbiyası oqıtıwshıları bul ilajdi jaqsılap jolǵa qoyıwı ushın oqıtıwshılar kollektivi, oqıwshılar, dene tárbiyası aktivi hám ata-analar menen birgelikte tayarlıq jumısın aparıwı kerek.
Eger pedagoglar jiynaģinda sabaqtan aldın ótkeriletuǵın gimnastika tereńirek sheshilse bul halda gimnastika mektep turmısına tezirek sińedi. Shınıģıwlarģa ģana ótkeriletuǵın gimnastika mektep direktorınıń buyrıǵı menen daǵaza etilse, jáne de jaqsı boladı, sebebi bul halda oqıwshılardıń ıntızamı jaqsılanıp bul zárúrli ilajǵa pútkil kollektiv qatnasadı.