Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш

1. ОПТИК АЛОқА ²АқИДА АСОСИЙ ТУШУНЧАЛАР 
 
1.1. Оптик алоқа, унинг афзалликлари ва қўлланиш соҳалари 
Оптик алоқа (ОА) бу ахборот ёру½лик нури кўринишида оптик тола 
бўйлаб ёки очиқ фазо-атмосферада узатиладиган алоқа туридир. Ахборот 
тола орқали узатилса, толали оптик алоқа (ТОА), очиқ атмосферада узатилса, 
очиқ оптик алоқа (ООА) дейилади. 
ОА нинг асосий йўналиши ТОА ҳисобланади. Чунки ҳозирги вақтда 
юқори даражадаги узатиш характеристикаларига эга бўлган нур ўтказувчи 
толалар ишлаб чиқилган. Аммо ахборотларни очиқ фазода, атмосферада 
узатишга асосланган ООА ҳам, радиоалоқа учун ажратилган частоталарни 
тўлдирувчи восита сифатида қизиқишларни намоён этади. 
ТОА тармо½и - бу тугунлар ораси оптик алоқа линиялари орқали 
бо½ланган алоқа тармо½идир. 
Ахборотни ТОА линиялари орқали узатиш мис кабеллар ва бошқа 
узатиш муҳитларига қараганда бир қанча афзалликларга эга. Шу 
афзалликлари туфайли ТОА дан нафақат телефон алоқасини ташкил этишда, 
балки телевидениеда, овоз эшиттиришларини узатишда, ҳисоблаш 
техникасида, транспорт воситаларида ва бошқа соҳаларда кенг 
фойдаланилмоқда. 
ТОАда узатиш канали сифатида қўлланиладиган оптик толаларнинг 
афзалликлари қуйида келтирилган. 
Ўтказиш оралији кенг. Бу ташувчи частотасининг жуда юқорилиги 
(10
14 
)
Гц билан тушунтирилади. Битта оптик тола бўйлаб секундига бир неча 
терабит ахборотлар оқимини узатиш имконияти мавжуд. Ўтказиш 
орали½ининг кенглиги оптик алоқанинг мис ва бошқа ахборот узатиш 
муҳитларидан устун турувчи энг муҳим афзаллигидир. 
Оптик толада ёру½лик сигналларининг кам сўниши. 
Хозирги кунда кўплаб компаниялар томонидан ишлаб чиқарилаётган 
оптик толалар 1 канал километр ҳисобида 1,55 мкм тўлқин узунлигида 0,2-
0,3 дБ/км сўнишга эга. Сўниш ва дисперсия қийматларининг кичиклиги 
оптик сигналларни алоқа линиялари бўйлаб регенерациясиз 100 км ва ундан 
узоқ масофаларга узатиш имконини беради. 
Шовқин сатҳининг кичиклиги оптик толанинг ўтказиш қобилиятини 
оширади.