Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти

Chaqqonlik sifatini rivojlantirishda foydalaniladigan
namunaviy mashqlar

1. 
   Bir va ko‘p marotaba oldinga va orqaga do‘mbaloq oshishlar. Xuddi shu mashq ayrim texnik usullarni bajargandan so‘ng.
   
2. 
   Turgan joydan va yugurib kelib 180˚, 270˚, 380˚ ga burilib bir va ko‘p marotaba sakrashlar. Burilishlar bilan turli texnik harakatlarni bajarish.
   
3. 
   Turli buyumlar orasidan va ustidan o‘tib harakatlanishlar.
   
4. 
   Gimnastika ko‘prikchasidan depsinib havoda turli harakatlarni bajarib sakrashlar.
   
5. 
   To‘siqlar osha estafetalar.
   
6. 
   Turli signal va ta’sirlarga belgilangan harakatlar bilan javob berish. Signallar va ta’sirlar sekin-asta ko‘paytirib boriladi (48,49-rasmlar).
   

48-rasm.

49-rasm.


10.3.4. Chidamkorlikni tarbiyalash

Faoliyat turlarining xususiyatiga qarab charchoqning bir necha turlari mavjuddir. Bular aqliy, sensor (his-tuyg‘u organlariga tushadigan nagruzka bilan bog‘liq), emotsional va jismoniy charchoqdan iborat. Sport sohasi uchun mushak faoliyati tufayli hosil bo‘lgan jismoniy charchoq ko‘proq ahamiyatga ega.

Odam o‘z faoliyatida belgilangan yuklama shiddatini qachongacha saqlay olishini ko‘rsatadigan vaqt chidamlilikning asosiy o‘lchovidir. Chidamlilik bevosita va bilvosita usullar bilan o‘lchanadi. Bevosita o‘lchash usulida tekshirilayotganlarga biror bir topshiriqni bajarish (masalan, berilgan tezlikda yugurish) tavsiya etiladi va ish qancha vaqtgacha berilgan muddatda bajarilishi (tezlik pasaya boshlagunga qadar) aniqlanadi.
Kishining harakat faoliyati xilma-xildir; charchoqning xarakteri va mexanizmlari ham turli hollarda turlicha bo‘ladi. Sportda umumiy charchoq ko‘proq uchrab turadi.
Shakl jihatdan bir xil bo‘lgan mashqlarni turli shiddatda bajarish mumkin, shunga muvofiq bu mashqlarni bajarishga sarflanadigan vaqt chegarasi bir necha sekunddan bir necha soatgacha bo‘ladi. Bu hollarda charchash mexanizmlari ham turlicha bo‘ladi. Shuning uchun jismoniy mashqlar shiddatiga ko‘ra ham turkumlanadi.