Zbekiston respu blikasi xalq
Download 0.87 Mb. Pdf ko'rish
|
giologiya
Fizik nurash
Fizik nurashning asosiy faktori, tog’ jinslari va ularni tashkil etuvchi minerallar xajmini keskin o’zgarishiga sabab bo’luvchi temperatura hisoblanadi. Bu nomuvofiqlik jinslarning darz ketishi, yoriq bo’laklarga ajralishi va keyinchalik ularni maydalanishiga olib keladi. Agar jins yoriqlariga suv kirib, bu yerda suv muzlab qolsa, u xolda fizik nurash yana xam tezlashadi. Suvning takror muzlab erib turishi bilan bog’liq bo’lgan fizik nurash sovuqdan nurash deb ataladi. Fizik nurash natijasida qattiq jinslar mayda-mayda bo’lib ketadi, xatto zarrachalar 0,01mm gacha yetadi. Nurash xodissasi jinslarning kristalli va qatlamlarning darzli bo’lishiga xam bog’liq. Tog’ jinsida darz qancha ko’p bo’lsa, u shuncha tez yemiriladi. Mexanik nurash asosan tashqi sabablar yordamida yuz beradi. Yer yoriqlariga, mineral va tog’ jinslari orasiga kirib qolgan suvning xarorati pasayib, bu yerda suv muzlaydi, suv muzlashi bilan muz kengayib, jinslarni yorib yuboradi. Bundan tashqari, yer yuzasi qanday shakl bo’lishidan qat'iy nazar, o’simlik bilan qoplangan. O’simliklarning ildizlari tog’ jinslari orasiga yorib kirib, ularni bo’laklarga ajratadi, darzlarni kengaytiradi. Chirigan ildizlardan o’tgan suv yer ostida muzlab, darzlarni kengaytiradi. Yer ichki qismida yashovchi qurt va chuvalchanglar gil xamda loyssimon jinslar orasida juda ko’p miqdorda g’ovaklar hosil qiladi, ularning fizik va ximik xususiyatlarining o’zgarishiga olib keladi. Download 0.87 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling