Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги томонидан

Т/р	Хўжалик муомалаларининг мазмуни
Счётларнинг боғланиши
Дебет	Кредит
1	Молиявий ижара бўйича тўловларнинг жорий қисми	4810	0920
2	Оператив ижара бўйича олинадиган суммаларни ҳисоблаш	4820	9350
3	Ижара бўйича қарзларни қоплаш учун ижарачилардан суммалар келиб тушди	5010-5530	4810, 4820
4	Олинган векселлар бўйича фоизлар ҳисобланди	4830	9530
5	Мижозлардан келиб тушадиганлар акс эттирилди: а) фоизлар б) дивидендлар в) роялти	4830 4840 4850	9530 9520 9510
6	Корхонанинг банкдаги счётига фоизлар ва дивидендлар келиб тушди	5110-5530	4830, 4840
7	Бошқа ташкилотлардан роялтининг келиб тушиши	5110-5530	4850
8	Ўрнатиладиган асбоб ускуналар счётида аниқланган баҳо ва тарифларнинг бир-бирига мувофиқ келмаслиги, хатолар бўйича мол етказувчиларга даъво билдирилди	4860	0710-0720
9	Капитал қурилиш учун илгари тўланган, ҳажмнинг ошиб кетиши, баҳоларнинг номутаносиблиги ва счётлардаги хатолар бўйича пудратчиларга даъво билдирилди	4860	0810-0890
10	Баҳоларнинг номутаносиблиги ва арифметик хатолар бўйича товар-моддий заҳираларининг камомади бўйича мол етказиб берувчиларга даъво билдирилди	4860	1010-2990
11	Камомадлар, счётлардаги хатолар, сифат бўйича даъво билдирилди (1510 счётдан фойдаланилганда)	4860	1510
12	Корхона счётларидан нотўғри олинган суммалар бўйича банкка даъво билдирилди	4860	5110-5530
13	Келиб тушган моддий қийматликларни кирим қилишда мол етказиб берувчиларга даъволар билдирилди	4860	6010
14	Бошқа корхоналар томонидан шартнома мажбуриятларини бажармаганликлари учун тан олинган жарима, пеня ва неустойкалар суммаси	4860	9330
15	Қониқтирилмаган даъво суммаси харажатларни ҳисобга олувчи счётларга олиб борилди	Харажатларни ҳисобга олувчи счётлар	4860
16	Ажратилган бўлинмалар томонидан турли ташкилотларга хизмат кўрсатилди	4890	6110
17	Бошқа корхоналар ва шахслар ҳисобидан ходимларга тегишли бўлган суммалар	4890	6710

10-§. Даргумон қарзлар бўйича
резервни ҳисобга олувчи счётлар (4900)

215. Даргумон қарзлар бўйича резервларнинг ҳолати ва ҳаракати тўғрисидаги ахборотларни умумлаштириш 4910 “Даргумон қарзлар бўйича резерв” счётида амалга оширилади.

216. Корхонанинг юридик ва жисмоний шахслар билан ҳисоб-китоблари бўйича даргумон қарзлари суммасига резерв ташкил қилинади ва 9430 “Бошқа операцион харажатлар” счётига олиб борилади.

Белгиланган муддатда қопланмаган ва тегишли кафолатлар билан таъминланмаган корхонанинг дебиторлик қарзи даргумон қарз сифатида тан олинади.
Даргумон қарзлар бўйича резерв ҳисобот йили охирида корхонанинг дебиторлик қарзларининг инвентаризацияси натижалари асосида ташкил этилади.
Резерв ҳажми ҳар бир даргумон қарз бўйича алоҳида, қарздорнинг молиявий аҳволи (тўлов қобилияти) ва қарз суммасини тўлиқ ёки қисман тўлаш эҳтимолини баҳолаш асосида аниқланади.
Агар шубҳали қарз бўйича резерв ташкил этилган йилдан кейинги йилнинг охиригача ушбу резервнинг маълум бир қисми ишлатилмаса, у ҳолда ишлатилмаган сумма тегишли йилнинг фойдасига қўшилади ва фойда солиғини ҳисоблашда солиқ базасига қўшилмайди.
Илгари корхона томонидан даргумон қарз сифатида тан олинган қарзларни балансдан чиқариш 4910 “Даргумон қарзлар бўйича резерв” счётининг дебетида тегишли дебиторлар билан ҳисоб-китоблар (олинадиган счётлар)ни ҳисобга олувчи счётлар билан боғланган ҳолда акс эттирилади. Ишлатилмаган даргумон қарзлар бўйича резерв суммасининг фойдага қўшилиши 4910 “Даргумон қарзлар бўйича резерв” счётининг дебетида ва 9390 “Бошқа операцион даромадлар” счётининг кредитида акс эттирилади.
4910 “Даргумон қарзлар бўйича резерв” счёти бўйича аналитик ҳисоб ҳар бир даргумон қарз ва резерв ташкил қилинган муддат бўйича юритилади.

217. Даргумон қарзлар бўйича резервни ҳисобга олувчи счётлар (4900)нинг боғланиши