Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти

Метонимия 
Бир-бири билан узвий боғлиқ бўлган икки предметдан биринчисининг 
номи билан иккинчисини аташ ҳодисаси метонимия дейилади. Метонимияда 
бирор нарса ёки тушунча бошқа ном билан ифодаланади, бироқ бу номлаш 
нарса ва тушунчалар ўртасидаги ўхшашликка эмас, балки улар ўртасидаги 
яқинликка, алоқадорликка асосланади. Шу жиҳати билан метонимия 
метафорадан фарқланади. 
Метонимиянинг бир қанча кўринишлари бўлиб, улардан кўп 
қўлланиладиганлари қуйидагилардир: 
1. Машҳур адибларнинг номлари асарлари ўрнида қўлланади. Масалан: 
Навоийни ўқидим. Ойбекни мутолаа қилмоқда. 
Фузулийни олдим қўлимга, 
Мажнун бўлиб йиғлаб қичқирди, 
Ва Навоий тушиб йўлимга, 
Фарёд билан ўрнидан турди. 
 
Лермонтовни ташламадим ҳеч, 
Ахир қўлга олдим Ҳофизни. 
Пушкин менга кўрсатди ҳар кеч, 
Йиғлаб турган бир черкас қизни 
(Ҳ. Олимжон) 
2. Маълум ҳудуд - қишлоқ, шаҳар, мамлакат, давлатда яшаб турган 
кишилар маъносини шу ҳудудга, мамлакатга ёки давлатга кўчирилади. Ўкирган 
арслон каби кўк гумбазни титратиб, Поль Робсон қўшиқ айтар, тинглайди 
бутун олам. 
(Ғ.Ғулом) 

---

54 
Бу мисрадаги олам сўзи одамлар, кишилар маъносида қўлланган. Бутун 
қишлоқ билади. Марғилон кўчиб чиқди. Зал гуриллаб кулиб юборди. Бу 
мисолларда қишлоқ, зал сўзлари одамлар маъносида қўлланган. 
Синекдоха 
Қисмнинг номи билан бутунни аташ ёки аксинча, бутуннинг номи билан 
қисмни аташ ҳодисаси синекдоха дейилади. Масалан, Хўжаликда туёқлар сони 
камайиб кетганлиги учун мутасадди шахслар жиноий жавобгарликка 
тортилдилар. Боғдаги олмалар суғорилди. У тирноққа зор. Келтирилган 
мисоллардаги туёқлар сўзи чорва моллари ёки қўйлар сўзлари ўрнида 
қўлланган бўлса, олмалар сўзи дарахтлар сўзи ўрнида, тирноқ сўзи эса 
фарзанд маъносида қўлланган.