Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти “Криминалистика” кафедраси

МАВЗУ - 9 
 
Юзлаштириш ва сўроқ қилиш тергов ҳаракатларини ўтказиш 
психологияси. 
Қўлга олиш психологияси. 
 
 
 
Режа: 
1. Юзлаштириш тушунчаси. 
2. Юзлаштиришнинг натижасига таъсир этувчи омил ва қарама- 
қаршиликлар. 
3. Юзлаштириш давомидаги терговчининг роли (психологик таъсир
кўрсатиш, ҳақиқатни ўрнатиш учун суҳбатдан фойдаланиш).
4. Сўроқ қилиш динами каси. 
5. Гувоҳ ва жабрланувчи, гумонланувчи ва айбланувчини сўроқ қилиш
психологияси. 
6. Қўлга олиш психологияси
 
Тавсия этилган адабиѐтлар: 

1. . Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. ―Ўзбекистон‖. Тошкент, 2003 

г. 
2. И.А.Каримов ―Ўзбекистон XXI аср бўсағасида, хавфсизликка тахдид ва 
барқарорлик шартлари‖. Т., Ўзбекистон 1997 йил
3. И.А.Каримов ―Ўзбекистонда демократик ўзгартиришларни янада 
чуқурлаштириш ва фуқаролик жамияти асосларини шакллантиришнинг 
асосий йўналишлари‖. Т., ―Ўзбекистон‖ 2002 йил 
4. И.А.Каримов ―Ислоҳотлар стратегияси – мамлакатимиз иқтисодий 
салоҳиятининг юксалтирилишдир‖. Т., Ўзбекистон 2003 йил. 
5. И.А.Каримов Ўзбекистон демократик тараққиѐтининг янги босқичида. 
―Ўзбекистон‖. Тошкент. 2005 йил. 

---

6. И.А.Каримов ―Бизнинг мақсад жамиятни демократлаштириш ва янгилаш, 
мамлакатни модернизация ва ислоҳ қилишдир‖. // Халқ сўзи. 29 январ 2005 
йил. 
7. В.Л.Васильев Юридик психология асослари. ЛГУ, Л., 2002 йил. 
8. М.И.Еникеев Умумий ва юридик психология асослари. М., 1998 й.
9. А.А.Усманова, А.Н.Норбоев. Юридик психология. ТГЮИ. 2005 г. 
10. А.А.Усманова, Н.Т.Шокиржонова Психологические особенности 
получения необходимой информации от потерпевших, подозреваемых, 
свидетелей и обвиняемых. // Давлат ва хуқуқ. № 3, 2005 г.
 
Икки одамларнинг кўрсатмаларидаги қарама-қаршиликларни аниқлаш 
учун терговчи юзлаштирш тергов ҳаракатини ўтказади. Бу ҳолат кучли 
низолий вазият ва юқори ҳаяжон таъсири остида бўлиб ўтади.
Терговчи объектив вазиятдан келиб чиққан ҳолда, юзлаштиришнинг 
мазмунини баѐнлаштиради ва унинг якунида ҳақиқатни юзага чиқаришга 
ҳаракат қилади.
Юзлаштиришнинг натижасига 2 гуруҳдаги омиллар таъсир кўрсатади.
1 гуруҳ – ижтимоий-психологик тавсифига эга бўлган қарама- 
қаршиликларнинг сабабларига оид омиллар, 
2 гуруҳ – терговчининг юзлаштиришни ташкилаштирувчи
ҳаракатларига оид омиллар.
Энди, ҳар бир гуруҳга алоҳида тўхталиб ўтсак. 
Юзлаштириш пайтида ҳамма ҳам олдиндан тўғри кўрсатмалар 
бермайди. Агарда бу ҳолат юзага келса, унда қарама-қарши кўрсатмаларнинг 
сабабини аниқлаш лозим. Ушбу сабаблардан бири у ѐки бу шахс томонидан
нотўғри йўл танлаганлиги, чалғиганлиги бўлиши мумкин.
Терговчининг бу ердаги асосий вазифаси чалғиганликни йўқотиш, ѐлғон 
кўрсатмаларни аниқлаш, дастлабки жиноий тажрибасини ўрганиш ва ҳ.к. 
лардан иборатдир.