Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникаттсияларини ривожлантириш вазирлиги

Сунъий иммун тизимлари ҳақида
Сунъий иммунитет тизимларини назарий иммунологияни, иммун тизимининг функсияларини, унинг принтсиплари ва алгоритмларини бирлаштирган ҳисоблаш тизимлари деб таърифлаш мумкин, улар ёрдамида турли амалий масалалар ҳал қилинади. Уларни ишлаб чиқиш ва қўллаш соҳалари сунъий нейрон тармоқлари ва эволютсион алгоритмлар каби тегишли соҳалардан шаклланади. Сунъий иммунитет тизимлари аномалияларни аниқлаш ва таснифлаш, оптималлаштириш, маълумотларни таҳлил қилиш, компютер хавфсизлиги ва робототехника каби турли соҳаларда кенг қўлланилган. Бошлаш учун биз тирик организмлардаги асосий иммунитет механизмларининг тавсифини берамиз, шунда келажакда сунъий иммунитет тизимлари билан ўхшашлик қилиш мумкин бўлади.
Сунъий иммунитет тизими инсон иммунитет тизими асосида қурилган ва унда содир бўладиган механизмлар ва жараёнларни нусхалайди.
Ҳозирги вақтда Сунъий иммунитет тизимлари йўналишлари бўйича янги ғоялар, масалан, хавф назарияси ва туғма иммунитет тизими дан илҳомланган алгоритмлар ҳам ўрганилмоқда. Гарчи баъзиларнинг фикрича, бу янги ғоялар ҳали мавжуд Сунъий иммунитет тизимлари алгоритмларидан устун бўлган ҳақиқий “янги” абстракт таклиф қилмайди. Бироқ, бу қизғин муҳокама қилинмоқда ва мунозаралар ҳозирги вақтда Сунъий иммунитет тизимлари ривожланишининг асосий ҳаракатлантирувчи кучларидан бирини таъминлайди. Бошқа сўнгги ишланмалар Сунъий иммунитет тизимлари моделларида дегенератсияни ўрганишни ўз ичига олади, бу унинг очиқ таълим ва эволютсиядаги гипотезавий роли билан асосланади.
Дастлаб Сунъий иммун тизимида топилган жараёнларнинг самарали абстрактсияларини топишга қаратилган эди, аммо яқинда у биологик жараёнларни моделлаштириш ва биоинформатика муаммоларига иммун алгоритмларини қўллашга қизиқиш билдирмоқда.
Дастлаб Сунъий иммун тизими 1980-йилларнинг ўрталарида Фермер, Паcкард ва Перелсон (1986) ва Берсини ва Варела (1990)нинг иммун тармоқларга оид мақолалари туфайли пайдо бўлди. Бироқ, 1990-йилларнинг ўрталарига келиб, Дастлаб Сунъий иммун тизими ўзига хос соҳа сифатида пайдо бўлди. Форрест, Вирджиния бошқалар ( Салбий танлов бўйича ) ва Кепҳарт ва бошқалар 1994 йилда Дастлаб Сунъий иммун тизими бўйича ўзларининг биринчи мақолаларини нашр этишди ва Дасгупта салбий танлаш алгоритмлари бўйича кенг кўламли тадқиқотлар ўтказди. Ҳунт ва Кук 1995 йилда иммун тармоқ моделлари устида иш бошлади; Тиммис ва Неил бу ишни давом эттирдилар ва баъзи яхшиланишларни амалга оширдилар. 2002 йилда Де Кастро ва Вон Зубен ва Никосия ва Кутеллонинг иши ( клонал наслчилик бўйича) машхур бўлди. Сунъий иммунитет тизимига оид биринчи китоб 1999 йилда Дасгупта томонидан нашр этилган.