Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникаттсияларини ривожлантириш вазирлиги

Зарарли дастурларни аниқлаш
Зарарли объектларнинг кўп турлари мавжуд ва бу ўзгариш ҳар бир объект томонидан этказилган зарар варианти туфайли юзага келади, зарарли дастур турларини фарқлашнинг яна бир сабаби уларнинг жойлар (масалан, вирус, қурт, троян оти, жосуслик дастури, реклама дастури ва ботнет) ўртасида қандай тарқалишидир. ).
Зарарли дастурий таъминот детектори (баъзан антивирус, вирус сканери деб аталади) томонидан қўлланиладиган усулларга қараб, зарарли дастурларни аниқлаш соҳасида қўлланиладиган усулларнинг уч турини таснифлашимиз мумкин: имзога асосланган, аномалияга асосланган ва спетсификатсияга асосланган.
Имзога асосланган техникада биз баъзи зарарли дастурларни антивирус дастури орқали аниқлаш ва олиб ташлаш жуда осон эканлигини қабул қиламиз. Ушбу антивирус дастури вирус имзолари омборини сақлайди (яъни, зарарли коднинг иккилик намунаси). Инфектсияланган деб гумон қилинган файллар вирус имзолари мавжудлиги учун текширилади. Ушбу аниқлаш усули зарарли дастур муаллифи полиморфик ва метаморфик зарарли дастурларни ёзишни бошламагунча яхши ишлади. Зарарли дастурларнинг ушбу вариантлари шифрлаш усулларидан фойдаланиш ёки имзога асосланган аниқлашни тўхтатиш учун аввал ишлатилган иккилик нақшни ўзгартириш орқали аниқлашдан қочади.
Аномалияга асосланган аниқлаш одатда икки босқичда амалга оширилади - ўқув (ўрганиш) босқичи ва аниқлаш (мониторинг) босқичи. Тренинг босқичида детектор оддий хулқ-атворни ўрганишга ҳаракат қилади ва бу маълумотдан оддий хатти-ҳаракатлар ва зарарли ўртасидаги фарқни аниқлаш учун фойдаланади. Аномалияга асосланган аниқлашнинг асосий афзаллиги унинг нол кунлик ҳужумларни аниқлаш қобилиятидир. Нолинчи кунлик ҳужумлар - бу зарарли дастур детекторига илгари номаълум бўлган ҳужумлар. Ушбу техниканинг иккита асосий чеклови унинг юқори нотўғри сигнал тезлиги ва ўқув босқичида қандай хусусиятларни ўрганиш кераклигини аниқлашнинг мураккаблигидир. Мисол учун, агар ўқув босқичида истисно ҳеч қачон кўринмаса, мониторинг босқичида кузатилган истисно нотўғри сигнални келтириб чиқаради. Бу одатда аномалияга асосланган аниқлаш усуллари билан боғлиқ бўлган юқори нотўғри ижобий кўрсаткичга ёрдам беради.
Спетсификатсияга асосланган аниқлаш - бу аномалияга асосланган аниқлашнинг ҳосиласи бўлиб, у кўпчилик аномалияга асосланган аниқлаш усуллари билан боғлиқ бўлган одатий юқори нотўғри сигнал тезлигини бартараф этишга ҳаракат қилади. Тизимнинг нормал хатти-ҳаракатларини ўрганиш ўрнига, спетсификатсияга асосланган тизим ўз ишини бажариш учун талабларга яқинлашади. Тренинг босқичи дастур ёки бутун тизимнинг барча нормал хатти-ҳаракатларини ўрганишга ҳаракат қилади. Спетсификатсияга асосланган тизимнинг асосий чеклови шундаки, тизим ёки дастурнинг ҳаракатини аниқ белгилаш жуда қийин

Биологик иммунитет тизими

Биологик иммунитет тизими (БИС) маълум бир уй эгаси учун инфектсияларга қарши табиий, тез ва самарали ҳимоя механизмидир. Бу биологик танадаги ҳимоя аппарати. Тирик ҳужайралар ҳар доим антиген деб аталадиган босқинчиларга сезгир бўлиб, унда касаллик шаклида биологик тизимнинг бузилиши содир бўлади. БИСнинг бегона жисмнинг мавжудлигига иккита тизим томонидан жавоб бериш: туғма тизим ва адаптив тизим. Иммунитетнинг жисмоний қатламини (масалан, тери, шилимшиқ) эсга олишимиз мумкин, бу босқинчиларга қарши ҳимоянинг биринчи даражасини яратади. Туғма тизим тез жавоб беради ва ҳимоя қилади, лекин ихтисослашувга эга эмас, адаптив тизим эса ғалати молекулаларни таниб олиш ва нейтраллашда жуда аниқ ва аниқ, лекин жавоб беришда кечикади. Мослашувчан жавоб хотира ҳужайраларига эга бўлиб, уни келажакдаги таъсир қилиш ҳужумига деярли тайёр қилади.

Сунъий иммунитет тизими

Иммунитет тизими юқори даражада ривожланган биологик тизим бўлиб, унинг вазифаси бегона моддаларни аниқлаш ва ёъқ қилишдир; Буни асосан бу патогенларнинг тузилишини олдиндан билмасдан амалга оширади. Бунинг учун у бегона молекулалар (ёки антиженлер) ва организмни ташкил этувчи молекулаларни ажрата олиши керак. Ушбу вазифани бажариш учун зарурий шарт - бу ўрганиш, хотира ва нақшни аниқлаш учун кучли қобилиятдир. Буни амалга ошириш учун БИС биологик эволютсияда қўлланиладиган ўзгаришларга ўхшаш генетик механизмлардан фойдаланади. Бироқ, БИСда бу жараёнлар бир неча кунгача қисқа бўлиши мумкин бўлган вақт шкаласида ишлайди, бу эса уни адаптив жараёнларни ўрганиш ва моделлаштириш учун идеал номзод қилади.
Сунъий иммунитет тизимларини (АИС) назарий иммунологиядан илҳомланган ва муаммоларни ҳал қилишда қўлланиладиган кузатилган иммун функтсиялари, принтсиплари ва моделлари бўлган ҳисоблаш тизимлари сифатида аниқлаш мумкин. Сунъий иммунитет тизими соҳаси БИСнинг тузилиши ва функтсиясини ҳисоблаш тизимларига мавҳумлаштириш ва ушбу тизимларнинг математика, муҳандислик ва ахборот технологияларидан ҳисоблаш муаммоларини ҳал қилишда қўлланилишини ўрганиш билан боғлиқ. Сунъий иммунитет тизими биологик илҳомланган ҳисоблаш ва табиий ҳисоблашнинг кичик соҳаси бўлиб, у машинани ўрганишга қизиқиш билдиради ва сунъий интеллектнинг кенгроқ соҳасига тегишли. Бу нисбатан янги соҳа бўлиб, кўплаб назарий иммунологлар томонидан олиб борилган ишларга асосланади. БИСни яхшироқ тушуниш учун математик моделлар ёрдамида иммунологияни симулятсия қилиш билан боғлиқ бўлган ҳисоблаш иммунологияси ва назарий биологиядан фарқ қилади, гарчи бундай моделлар АИС соҳасини бошлаган ва илҳом олиш учун қулай замин яратишда давом этмоқда. АИСни ишлаб чиқаётган тадқиқотчиларни қизиқтирадиган нарса иммунитет тизимини моделлаштириш эмас, балки маълум муаммоларни ҳал қилиш учун (ҳисоблаш) воситаларини ишлаб чиқишда ёрдам бериш учун метафора ёки илҳом сифатида ишлатилиши мумкин бўлган фойдали механизмларни олиш ёки йиғишдир. Сунъий иммунитет тизимлари - бу назарий иммунологиядан илҳомланган ва кузатилган иммунитет функтсиялари, принтсиплари ва моделлари бўлиб, муаммоларни ҳал қилишда қўлланиладиган мослашувчан тизимлардир.
АИСдан илҳомланган алгоритмлар одатда биологик иммунитет тизимининг ўрганиш ва муаммоларни ҳал қилиш учун мослашиш хусусиятларидан фойдаланади, бу эрда биз компютер олимлари ва муҳандислари учун ҳаддан ташқари қизиқиш уйғотадиган БИСнинг баъзи хусусиятларини таъкидлаймиз:
Ўзига хослик: ҳар бир инсон ўзига хос заифликлари ва имкониятлари билан ўз иммунитетига эга.
Чет элликларни тан олиш: танага хос бўлмаган (зарарли) молекулалар иммунитет тизими томонидан тан олинади ва ёъқ қилинади.
Аномалияларни аниқлаш: иммунитет тизими организм илгари ҳеч қачон дуч келмаган патогенларни аниқлай олади ва уларга жавоб беради.
Тарқалган аниқлаш: тизимнинг ҳужайралари бутун танага тақсимланади ва энг муҳими, ҳеч қандай марказлаштирилган назоратга бўйсунмайди.
Номукаммал аниқлаш (шовқинга чидамлилик): патогенларни мутлақ тан олиш талаб қилинмайди, шунинг учун тизим мослашувчан.
Ўрганиш ва хотирани кучайтириш: тизим патогенларнинг тузилишини "ўрганиши" мумкин, шунинг учун келажакда бир хил патогенларга жавоб тезроқ ва кучлироқ бўлади. Компютер тизимлари ёки тармоқларини босқинчилардан ҳимоя қилиш стратегиясини, ўзини ўзи билмаслик назариясини ва хавф назариясини кўриб чиқсак, иммунитет тизимидан илҳомланган иккита нуқтаи назар мавжуд.

Ўзини ўзи бўлмаганлик назарияси

1989 йилда Жануей томонидан таклиф қилинган юқумли ўзини ўзи ёъқ қилиш модели костимулятсия тушунчасини янада яхшилади. Жейнуей Дендритик ҳужайралар ДC ларига ўз-ўзини камситишнинг ўз версиясини бажаришни таклиф қилди. Бу уларнинг бактерия мавжудлиги белгиларини туғма равишда тан олиш қобилиятига асосланади. Турнинг эволютсияси давомида минг йиллар давомида ривожланган маҳорат. Кўрсатилгандек, ДC ларнинг юзасида фақат бактериялар томонидан ишлаб чиқарилган молекулалар билан боғланиш учун созланган ретсепторларнинг репертуарлари мавжуд. Ушбу молекулалар биргаликда ПАМП (патоген билан боғлиқ молекуляр нақшлар) деб аталади. Жануей иммун жавобнинг пайдо бўлиши ДC дан костимулятор молекулаларни ишлаб чиқариш орқали осонлашишини кўрсатди. ПАМП ва антиген таъсирида ДC молекулалар тўпламини ҳосил қилади, улар Т-ҳужайра билан боғланишига ёрдам беради, бу эса Т-ҳужайранинг тақдим этилган антиген билан алоқа қилиш вақтини оширади.

Хавф назарияси

Бу Б хужайралари клонал равишда тақсимланган антигенга хос ретсепторларни олиб юришини ва бу ретсепторларнинг антиген билан ўзаро таъсири Б ҳужайрасини ёқиш ва иммунитетни бошлаш учун этарли бўлган сигнални (ҳозир сигнал биринчи ёки стимулятсия деб аталади) бошлашини таклиф қилган Бурнет билан бошланади. жавоб. БИС одатда учта даражада ишлайди: ташқи тўсиқлар (тери, шиллиқ), туғма иммунитет ва орттирилган ёки адаптив иммунитет тизими. Учинчи ва энг мураккаб даражанинг бир қисми сифатида Б лимфотситлари стимулларни танийдиган ва уларга жавоб берадиган ўзига хос антикорларни чиқаради. Айнан мана шу антикорлар ва антиженлер ўртасидаги уйғунлик кўпгина сунъий иммунитет тизимини қўллашнинг марказида жойлашган. Ҳужайраларнинг яна бир тури, Т (қотил) лимфотсит ҳам ҳар хил турдаги иммун реаксияларида муҳим аҳамиятга эга. Одатда сунъий иммун тизимининг моделларида мавжуд бўлмаса-да, бу ҳужайранинг хатти-ҳаракати Хавфли моделга киритилган ва шунинг учун у бу эрга киритилган.