Ўзбeкистон рeспубликаси халқ таълими вазирлиги ўҚувчиларни касб-ҳунарга йўналтириш ва психологик-педагогик республика ташхис маркази

4.2. Девиант хулқ-атвор профилактикаси 
Эрта профилактика қуйидагиларни ўз ичига олади: 
-бола таълим муассасасига кирган пайтдан бошлаб унинг индивидуал 
психологик хусусиятларини ўрганиш; 
- хулқ-атвори умумий қабул қилинган меъёрлардан оғишган ва хавотирга 
соладиган болалар гуруҳини ажратиб олиш; 
-ўсмир бола характерининг шаклланишини кузатиш. 
Эрта 
профилактика болаларнинг хулқ-атвори ва ривожланишида 
оғишларни келтириб чиқарадиган сабаблар ва шароитларни бартараф этиш 
учун профилактика чораларини ишлаб чиқади. 
Девиант хулқ-атворнинг профилактикаси ўсмирларда кўпроқ салбий 
хулқ-атвор кўринишлари пайдо бўлишининг олдини олишга қаратилган: 
спиртли ичимликлар, гиёҳванд моддаларни истеъмол қилиш, низоларга 
мойиллик. Шахс шаклланишининг ушбу даврида ижтимоий-психологик 
профилактика ўсмирга ижтимоий ёрдам сифатида қаралади. Болалар ва 
ўсмирларнинг хатти-ҳаракатларидаги оғишлар шахсиятнинг салбий 
ривожланишининг белгисидир. 

---

Ушбу муаммоларни ҳал қилиш учун болалар ва ўсмирларнинг хатти-
ҳаракатларида оғишларнинг профилактикаси бўйича чора-тадбирлар тизими 
ишлаб чиқилмоқда, жумладан: 
• ижтимоий ёрдамга муҳтож болалар ва ўсмирлар билан мулоқот ўрнатиш 
учун суҳбатлар ва сўровлар ўтказиш. 
• хатти-ҳаракатлардаги оғишларга мойилликни аниқлаш учун комплекс 
диагностика муолажалари; 
• оила муҳити ва шароитини ўрганиш. 
Ижтимоий-психологик 
профилактика 
технологиясидаги 
турли 
ёндашувлар педагогга ўз фаолиятини ўсмирни тарбиялашга йўналтириш 
имконини беради. 
Профилактика турлари: тиббий, психологик, педагогик. 
Аддиктив хулқ-атвор ҳар қандай моддалар: алкогол, гиёҳванд моддалар, 
транквилизаторлар ёрдамида кучли мойиллик одати билан белгиланади ва 
олдинги ижтимоий доирадан, ҳақиқий ҳис-туйғулар дунёсидан узилишга олиб 
келади. 
Аддиктив хулқ-атвор ўтиш даври бўлиб, бир ёки бир нечта психофаол 
моддаларни бошқа хулқ-атвор бузилишлари билан биргаликда суиистеъмол 
қилиш билан тавсифланади, баъзан эса жиноий хусусиятга ҳам эга. Улар 
орасида мутахассислар вақти-вақти билан, даврий ва доимий равишда 
психоактив моддаларнинг истеъмолини ажратиб кўрсатадилар (ПАВ). 
Аддиктив хатти-ҳаракатларига қуйидагилар киради: алкоголизм, 
гиёҳвандлик, токсикомания, чекиш, яъни кимёвий қарамлик ва кимёвий 
бўлмаган қарамлик - компютерга қарамлик, қимор ўйинлари, севги муҳаббатга 
қарамлик, жинсий қарамлик, ишчанлик, озиқ-овқатга қарамлик (ортиқча 
овқатланиш, очлик).