Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги а к а д е м и я р. М. Махмудов, Б. Н. Сирлиев

Эркак ва аѐлларда кексайиш даври 61-74 ёшни ташкил этади. Бу
даврдаги кишилар хилма-хил хусусиятлари, шахслараро муносабатлари билан 
бошқа ѐш даврларидан ажралиб турадилар. Кексайиш даврида биологик 
органнинг заифлашуви психик жараѐнларнинг ўзгаришига ҳам олиб келади. 
Руҳий кексайиш аломатлари аѐлларда эртароқ пайдо бўлади. Эркак ва аѐллар 
ўртасидаги фарқ борган сари яққол кўзга ташлана бошлайди. Бу фарқлар 
уларнинг билиш жараѐнлари, ақл-заковати ва руҳий холатларда ўз аксини 
топади. 
Кексалик давридаги шахснинг психологик хусусиятларига 75-90 ѐшдаги 
бува ва бувилар киради. 
Умуман, ѐш даврлари психологияси фанининг вазифалари, аҳамияти, 
принциплари, ривожланиш босқичлари, табақалаш назариялари, ҳар бир 
даврнинг ўзига хос хусусиятлари, жумладан, болалик, ўсмирлик даврларида, 
уларнинг турмуш ҳақидаги тасаввурларини билиш ички ишлар идоралари 
ходимлари учун муҳим аҳамият касб этади. 
Талабаларнинг психологик хусусиятларини билиш, ўқув фаолиятининг 
хусусиятларини ўрганиш, уларнинг ижтимоий-психологик хусусиятларини 
текшириш мақсадга мувофиқдир. 
Етуклик даврининг биринчи ва иккинчи босқичларидаги психологик 
хусусиятлар ва улар ўртасидаги ўзаро фарқларни аниқлаш, билиш, ҳамда 
етарли даражада ўрганиш ИИО ходимлари учун мақсадга мувофиқдир. 
 
Савол ва топшириқлар 
1. 
Ички ишлар органларининг бошқарув фаолиятида ходимларннг ѐш 
даврлари ва уларнинг ривожланишини билишнинг аҳамияти ҳақида сўзлаб 
беринг. 
2. 
Шахснинг ривожланишини даврларга бўлинг. 
3. 
Ички ишлар органлари жамоасида раҳбар фаолиятидаги педагогик 
жараѐнда ѐш даври психологиясининг тутган ўрни ҳақида тушунтиринг.

---

65 
4. 
Жаҳон психологлари тадқиқотларида шахс ривожланишини 
даврларга бўлиб ўрганишга изоҳ беринг.
5. 
Фуқаролар билан ўзаро муносабатга киришишда ѐш даврлари 
психологиясини билиш ички ишлар органлари фаолиятининг асосини ташкил 
этади, деганда нимани тушунасиз? 
6. 
«Таълим тўғрисида»ги қонун ва «Кадрлар тайѐрлаш бўйича миллий 
дастур»да шахс ривожланиши ва унинг бошқарув фаолиятидаги ўрни ҳақида 
нималар дейилган?
7. 
Педагогик психологияда ѐш даврлари психологияси муаммосига 
изоҳ беринг. 
8. 
Девиант ҳулқ-атворнинг вужудга келишига психологик тавсиф 
беринг. 
9. 
Психологик тестлар таълим олаѐтган шахсни ўрганишнинг асосий 
усулларидан бири эканлигини тушунтиринг.