Ўзбекистон республикаси ќишлоќ ва сув хўжалиги вазирлиги

1-rаsm. Gidrаvlik chizmаlаrning shаrtli bеlgilаri. 
 
- vаl 
- sirpаnuvchi rаdiаl pоdshipnik 

---

qur_mash_faxriddinbek_02/19 
6 
- tеbrаnmа rаdiаl pоdshipnik 
- rаdiаl-tаyanchli, bir qаtоrli tеbrаnmа pоdshipnik 
- tаyanch ikki qаtоrli pоdshipnik 
- dеtаllаrni qаttiq birlаshtirish (vаl bilаn) 
- vаllаrni elаstik birlаshtirish 
- vаllаrni shаrnirli birlаshtirish 
- vаllаrni tеlеskоpik birlаshtirish 
- bir tоmnlаmа, kulоchоkli muftа 
- bir tоmоnlаmа, kоnusli muftа
- diskli muftа 
- kоlоdkаli tоrmоz 
- vаldаgi ishchi shkiv 
- tsilindrik tishli uzаtmа 
- zаnjirli uzаtmа 
- siqilish prujinаsi 
- kоnusli tishli uzаtmа 
- dvigаtеlʻ 
2-rаsm. Kinеmаtik sхеmаlаrning shаrtli bеlgilаri. 
 
Ishning maqsadi: Ko„rgazmali qurollar va boshqa vositalar asosida mashinalarning kinematik 
tasvirlarini va hisoblashni o„rganish. 
Ko‘rgazmali qurollar va anjomlar: 
1. Mashina (mexanizm) yuritmasining kinematik chizmasi va shartli belgilar bo„yicha rangli 
suratlar; 
2. Mexanik yuritmaning asl nusxasi va modellari. 
Ishning bajarilish tartibi: 
1. Mexanik yuritmalar va ularning tasvirlarini kinematik chizmalarda o„rganing. 
2. Mexanizm yuritmasini kinematik chizmasini chizing. 
3. Uzatishlar sonini aniqlash hisobini bajaring. 
4. Bajarilgan ish bo„yicha o„qituvchiga hisobot bering. 
Quyidagi bosqichda ijrochi mexanizm yuritmasi valining aylanish sonini aniqlang: 
Har bir uzatmaning uzatishlar soni: 

---

qur_mash_faxriddinbek_02/19 
7 
tasmali uzatma uchun 
)
1
(
1
2
2
1




d
d
п
п
i
I
Bu yerda:  d
1
 - etakchi shkiv diametri;
d
2
- etaklanuvchi shkiv diametri;

- sirpanish koeffitsienti (tasmali uzatma uchun 

=0,02).
zanjirli uzatma uchun chervyakli uzatma uchun 
3
4
Z
Z
i
II

)
(
5
)
(
6
г
к
III
Z
Z
i

tishli uzatma uchun 
8
9
Z
Z
i
IV

Bu yerda: i
I
, …, i
n
– uzatish nisbati; 
Z
1
, …, Z
n
 – g„ildaraklardagi tishlar soni. 
Vallargacha bo„lgan umumiy uzatishlar soni: 
P – valigacha M – valigacha