Ўзбекистон республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Институтионалисм
Асосий мақола: Институционализм
Институционализм тушунчаси икки жиҳатни ўз ичига олади:" институтлар" — нормалар, жамиятдаги хулқ — атвор урф-одатлари ва "институтлар" - нормалар ва урф-одатларни қонунлар, ташкилотлар, институтлар шаклида мустаҳкамлаш.
Институционал ёндашувнинг мазмуни иқтисодий категориялар ва жараёнларни соф ҳолда таҳлил қилиш билан чекланиб қолмасдан, балки институтларни таҳлилга киритиш, ноиқтисодий омилларни ҳисобга олишдир.
Mainstream
Нувола аппс қайта ишлашни муҳим.свг
Ушбу мақола ёки бўлим қайта ишланиши керак.
Илтимос, мақола ёзиш қоидаларига мувофиқ мақолани такомиллаштиринглар.
Ғарбда замонавий иқтисодий фикрнинг асосий йўналишларининг умумийлиги mainstream деб аталди.
Ҳозирги вақтда дунёдаги енг кучли илмий тенденция неоклассицизмдир. Охирги 10 йил янги институционализмнинг гуллаб-яшнаши билан ажралиб турди, аммо бу мактабнинг "онглар учун жанг" даги якуний ғалабаси ҳали юз бермади. Шунингдек, ҳозирда улар Кейнс ғояларининг фаол издошларига ега бўлиб, улар янги мактаб — янги кейнсчилик шаклида шаклланмоқда.
Мактаблар ўртасида рақобат бор еди, лекин бир вақтнинг ўзида мавжуд бўлган кўпгина мактаблар иқтисоднинг турли жиҳатларини ўрганиш билан шуғуллангани учун бир-бирлари билан рақобатлашмадилар.


Иқтисодий таълимотларни ўрганиш
Иқтисодий фикрнинг йирик тарихчиси Жозеф Шумпетернинг фикрича, иқтисодий тушунчалар тарихини ўрганишга бағишланган илк нашрлар 1767 ва 1768 йилларда "Ефемеридлар" журналида франсуз физиократи Пер Dupont де Немоурснинг мақолалари бўлган. Шунингдек, замонавий иқтисодий назария асосчиси Адам Смит ўзининг 1776 "халқлар бойлигининг табиати ва сабабларини ўрганиш"рисоласида дастлабки иқтисодий қарашларни жиддий таҳлил қилган. Шотланд олими бу асарида ўша даврнинг асосий тушунчалари — меркантилизм ва физиократияни текширади.[9]
XVIII асрда иқтисодий назариянинг ривожланиши билан бир қаторда аллақачон вужудга келган иқтисодий таълимотларни ўрганишга бағишланган асарлар ҳам бўлди. Шундай қилиб, 1824-1825да Д. Рикардонинг издоши Ж. R. Маккуллочнинг иқтисодий қарашлари пайдо бўлди. 1829-йилда франсуз иқтисодчиси Жан-Baptiste Сай ўзининг "амалий сиёсий иқтисоднинг тўлиқ курси"нинг 6-жилдини фан тарихига бағишлади. 1837-йилда франсуз иқтисодчиси Жером Бланқуининг" Европадаги сиёсий иқтисод тарихи " нашр етилди. 1845да Ж. R. Мccуллочнинг "сиёсий иқтисодий адабиёт" номли яна бир асари чоп етилди. Шунингдек, иқтисодий қарашлар таҳлилини немис иқтисодчиси Bruno Хилдебранднинг "ҳозирги ва келажак сиёсий иқтисодиёти" номли 1848 китобида ва унинг ватандоши Вилгелм Росчернинг нашрларида ҳам учратиш мумкин. 1850-1868 йилларда италян олими Франческо Ферраранинг иқтисодий таълимотларини кўриб чиқиш бўйича бир қанча мақолалар еълон қилинди. 1858 йилда рус иқтисодчиси И. V. Вернадский сиёсий иқтисод тарихига оид ессе еълон қилди. 1871 да немис файласуфи Eugene Дуҳринг Миллий Иқтисодиёт ва социализм тарихининг танқидини еълон қилди ва 1888да ирландиялик иқтисодчи Ж. K. нинг китоби нашр етилди. Инграмнинг "сиёсий иқтисод тарихи".[9]
ХIХ асрда иқтисодий назария университетларнинг ҳуқуқ факултетларида алоҳида курслар шаклида пайдо бўлди, кейин махсус иқтисодий факултетлар пайдо бўлди, professional иқтисодчилар доираси шаклланди. Шундай қилиб, 1805 йилда инглиз иқтисодчиси Tomas Малтҳус 1818 йилда, маънавий фалсафа ва сиёсий иқтисод профессори 1819 йилда, Ню-Ёркда Колумбия университетида пайдо, Британия Шарқий Ҳиндистон компанияси коллежида замонавий тарих ва сиёсий иқтисодиёт профессори бўлди, француз олими Жан-Baptiste санъат ва ҳунармандчилик Париж консерваториясида саноат иқтисодиёти кафедраси олди, дейди. Сиёсий иқтисод махсус фан сифатида 1825-йилда Оксфордда, 1828-йилда университет коллежида London, 1832-йилда еса Dublin университетида ўқитила бошланди.[9]

3.