Ўзбекистон республикaси олий тaълим фaн вa инновaтсиялaр вaзирлиги тошкент архитектура қурилиш университети “технология” факультети

Download 203.36 Kb.

bet	2/2
Sana	02.06.2024
Hajmi	203.36 Kb.
	#1838635

1 2

Bog'liq
МК мустақил иш сиртқи

Фермани лойиҳалаш ва ҳисоблаш

Талаб қилинади: Фермани қисмларидаги кучларни ва қисм юзаларини ҳисоблаш:

Бошланғич маълумотлар:

Фермани узунлиги l = 35 м. Тугун орасидаги масофа b = 3,5 м. Фермани баландлиги h = 3,5 м. Ҳисобий қаршилик R_y=32 кН/см²

Қор юки с₀= 0,7 кН/м².
Фермани кадами S= 6 м.
Бино узунлиги H=60 м

Бино иситилади, ферманинг боғланиши шарнирли. Фермани ҳисоби ва унинг қисмларини лойихалаш куйидаги боскичлардан иборат:

Ферманинг геометрик чизмасини аниклаш.

0
, 3
=
h
Тугун Сарров Тиргак

Юкларни аниқлаш.

Фермани қисмларига доимий ва вақтли юклардан ташқари, ферманинг ўз оғирлигидан тугунлардан ва том қатламида хосил бўладиган юклар хам таъсир этади.
Қуйидаги мисолда вақтли юк сифатида қор қатламидан хосил бўлган юк қабул қилинади.
Ферманинг 1м² горизонтал юзадаги меъёрий оғирлигини қуйидаги формула билан аниқлаймиз.
q= k х l= 0.01 x 35 = 0.35 кН/м² = 350 Н/м² k=0.01 kH/м3 – ферма оғирлиги коэффициенти.
k коэффициенти пайвандли (сваркали) фермаларда ҳисобга олинади.

Фермага таъсир этаётган юкларни жамлаш

№	Юклар	Меъёрий юк.	Юк бўйича мавсумий	ҳисобий юк.
	Доимий юклар.	Н/м²	коэф.	Н/м²
1.	Сувдан химоя қатлам	150	1,30	195
2.	Асфальт сувоқ қалинлиги	350	1,30	455
3.	Иссиклик ўтказмайдиган катлам (пенобетон) қалинлиги b=8 мм; g=580 кг/м3	470	1,20	556,8

4.	Буғдан ҳимоя қатлами	50	1,20	60
5.	Пўлат ёпма	330	1,05	346,5
6.	Тугунлар	50	1,05	52,5
7.	Тўсинлар	150	1,05	157,5
8.	Боғланишлар	50	1,05	52,5
9.	Ферма	350	1,05	367.5
Жами:					2243.6
Вақтли юклар
		700	1,40	980
1.	Қор юки
					3223.6
Жами:

Ферманинг 1 м узунлигига тушаётган ҳисобий юк.

q=q _* s
q = 3.22 x 6 = 19.3 кН/м
Тугунлардаги ҳисобий юкдан хосил бўлган кучни аниклаш.
Ферма ва юклар симметрик эканини назарга олиб ҳисобни ферманинг ярми учун бажарамиз. Ферма кисмларидаги ички кучларнинг курилиш механикаси чизма усулидан фойдаланиб муносабат чизмасини курамиз.
Ферманинг ҳисоб чизмаси сифатида бутун узунлиги бўйича тенг таъсир этувчи бирлик юк таъсирини қабул қиламиз.
Тугунга тушаётган бирлик юк тугунлар орасидаги масофанинг яримига тенг.

F1=q (b₀+b₁) /2= 1 (0+3.5) /2= 1.75 F2=q (b₁ +b₂ )/2 =1 (3.5+3.5) /2=3.5 R_a=R_b=(2F₁+9F₂)/2=(2*1.75+9*3.5)/2=17.5

Ферманинг қисмларидаги кучларни аниклаш

Фермани 1:100 мастабда чизамиз.
Ташқи кучларни қўйиб чизамиз, берк ва очиқ майдонларни белгилаб оламиз.
Кучлар кўп бурчагини кўраётганда чизмада ташқи кучларни соат стрелкаси бўйича жойлаштирамиз.
Фермага таъсир килаётган кучлар олдинги майдоннинг белгисини кучнинг бошланиши, кучдан кейингисини охиргиси деб қабул қиламиз.
Ферма қисмларидаги кучларнинг тугун кесими усули билан аниқлаймиз ва шундай тугун танлаймизки, ундаги номаълумлар сони иккитадан ортиқ бўлмасин.
Кучнинг ишорасини аниқлаш учун чизмага қараймиз. Агар куч тугунга йўналган бўлса, сиқилишга ва аксинча тескари йўналган бўлса, чўзилишга ишлайди.

Ферма қисмларининг кесим юзаларини танлаш

Кесим юзаларини танлашни пўлатнинг маркасини белгилашдан бошлаймиз.

Ферманинг асосий қисимига маркаси 18ПС ГОСТ 235-70-79 бўлган пўлатни қабул қиламиз. Бу пўлатнинг ҳисобий қаршилиги:
Rs = 32 кН/см²
Фасонка учун маркаси 18 ПС бўлган ва ҳисобий каршилиги R_s = 29кН/см² бўлган пўлаит қабул қиламиз.
^Сарров^{қисмларининг}^{ҳисоби.}^Сарров^{қисмларининг}^{ҳисобий}^{узунлиги}^l0
сифатида тугунлар орасидаги масофа қабул қилинади.
l₀= 350 см
Кесим юзаларини танлашни энг катта куч таъсир этаётган Ж-7 қисмдан бошлаймиз. N_Ж-7 = 810.6 кН.
Сарров қисмининг эгилувчанлиги = 90 деб қабул қиламиз. У холда марказий сиқилган қисмининг тўғри йўналиш бўйича эгилиш коэффициентини
 =0,522 га тенг деб оламиз.
қисмнинг талаб этилган кўндаланг кесим юзасини ҳисоблаймииз.
А_тэ = N _n / R_y_c=810.6 x 0.95 / 0.522 x 36 x 0.95 = 43 см2

Бу ерда γ_n=0.95 бинолар бўйича хавсизлик коэффициенти 2-синф бинолар учун. γ_с=0.95 (СНиП таблица 6)

i = l_o / =350/90=3.8 см
кесим юзасининг зарурий инерция радиуси (r).
Фасонканинг қалинлиги хавон ва тиргаклардаги кучларнинг миқдорига қараб,
2- жадвалдан қабул қиламиз. N=429.9 кН бўлганда t=12 мм қабул қилинади.

N кН	260-400	410-600	610-1000
t мм	10	12	14

Натижага қараб сартаментдан 2 та тенг томонли бурчак L125*10 мм

қабул қиламиз.
2А=2*24.3=48.6 см²
Ix = 3,85 см. Iy = 5,58 см.

Сарров қисмининг хақиқий эгилувчанлигини ҳисоблаймиз.

_х = l_o / i_x=350/3.85 = 90.9
_y = l_o / i_y=350/5.58 = 62.7
Эгилувчанликнинг энг катта қийматига қараб, коэффициент  ни аниқлаймиз.
_х = 91 га қараб,  = 0,515 Сарров устиворлигини екширамиз.
G = N _n / A_ққ _c=810.6x 0.95/0.515х 48.6х0.95=32 кН/см² < 36 кН/см²
Сарров бошқа қисмларини юқоридаги тартибда аниқлаймиз.

Таг сарров ҳисоби

Ҳисобий энг катта зўриқиш ҳосил бўлган А-8 қисми учун амалга оширамиз.
ҳисобий куч – N_А-8 = 844.4 кН
Тагсарров учун талаб этилган юзасини аниқлаймииз.
А_тэ = N _n / R_y_c=844,4 x 0.95 / 36 x 0.95 = 23,5 см2
Натижага қараб сортаментдан 2 та тенг томонли 80х8 қабул қиламиз.
A = 2*А=12,3*2=24,6 см2
Ix = 2,44 см
Iy = 3,77 см
Кесимнинг устиворлигини текширамиз.
G = N _n / A_ққ _c=844,4x 0.95/ 24,6х0.95=34 кН/см² < 36 кН/см²
Таг сарров кисимларининг эгилувчанлигини рухсат этилган миқдор n= 400 дан
ошиб кетмаслиги керак. l=350 мм.
_х = l_o / i_x=350/2,44 = 143,4
_y = l_o / i_y=350/3,77 = 92,8

Хавон ҳисоби
Хавондаги ҳисобий куч N1-2 = 429,9 кН.
хавоннинг узунлигини қуйидаги формула билан аниқлаймиз.
ҳисобий узунлик 𝑙1−2 = √(b2 + ℎ2) =√(350)^2 + (350)^2 = 494.9 см.
𝑙0 = 0,8 ∗ 494.9 =395.9 см
хавон эгилувчанлигини  = 132 деб қабул қиламиз, унда  = 0,268. Хавоннинг талаб этилган кўндалан кесим юзасини аниқлаймиз.
А_тэ = N _n / R_y_c=429,9 x 0.95 / 0.268 x 36 x 0.95 = 44,5 см2
А/2 = 44,5/2=22,25 см2
Натижага қараб сортаментдан 2 та тенг томонли 100х12 қабул қиламиз
2А =22,8*2=45,6 см2
Ix = 3,03 см.
Iy = 4,63 см.
Хавон қисмининг хақиқий эгилувчанлигини ҳисоблаймиз.
_х = l_o / i_x=395,9/3,03 = 130,6
_y = l_o / i_y=494,9/4,63 = 106,8
Эгилувчанликнинг энг катта қийматига қараб, коэффициент  ни аниқлаймиз.
_х = 131 га қараб,  = 0,272
Хавон устиворлигини екширамиз.
G = N _n / A_ққ _c=429,9x 0.95/0.272х45,6х0.95=34 кН/см² < 36 кН/см²
2-3 чўзилувчи ховон ҳисоби
ҳисобий куч – N2-3 = 334,4 кН.
Чўзилувчи ховон учун талаб этилган юзасини аниқлаймииз.
А_тэ = N _n /R_y_c=334,4 x 0.95 / 36 x 0.95 = 9,3 см2
Натижага қараб сортаментдан 2 та тенг томонли 50х5 қабул қиламиз.
A = 2*А=4,8*2=9,6 см2
Ix = 1,53 см
Iy = 2,53 см
Хавон эгилувчанлигини рухсат этилган миқдор n= 400 дан ошиб кетмаслиги керак.
_х = l_o / i_x=395,9/1,53 = 258,7
_y = l_o / i_y=494,9/2,53 = 195,6
Хавон устиворлигини екширамиз.
G = N _n / A_ққ _c=334,4x 0.95/9,6х0.95=34,8 кН/см² < 36 кН/см²

Хавондаги ҳисобий куч N4-5 = 238,8 кН.

хавоннинг узунлигини қуйидаги формула билан аниқлаймиз.
ҳисобий узунлик lox = l1-2= 0.8·350 = 280 см.
хавон эгилувчанлигини  = 107 деб қабул қиламиз, унда  = 0,4. Хавоннинг талаб этилган кўндалан кесим юзасини аниқлаймиз.
А_тэ = N _n / R_y_c=238,8 x 0.95 / 0.4 x 36 x 0.95 = 16,6 см2
А/2 = 16,6/2=8,3 см2
Натижага қараб сортаментдан 2 та тенг томонли 80х6 қабул қиламиз
2А =9,38*2=18,8 см2
Ix = 2,47 см.
Iy = 3,72 см.
Хавон қисмининг хақиқий эгилувчанлигини ҳисоблаймиз.
_х = l_o / i_x=280/2,47= 113
_y = l_o / i_y=350/3,72 = 94
Эгилувчанликнинг энг катта қийматига қараб, коэффициент  ни аниқлаймиз.
_х = 113 га қараб,  = 0,361
Хавон устиворлигини екширамиз.
G = N _n / A_ққ _c=238,8x 0.95/0.361х18,8х0.95=35кН/см² < 36 кН/см²
Тиргак ҳисоби
Ҳисобий куч – N3-4= 67,6 .кН
Тиргак эгилувчанлигини  = 139 деб қабул қиламиз, унда  = 0,243.
ҳисобий узунлик lox = l3-4= 0.8·350 = 280 см.
Тиргакннинг зарурий инерция радиуси:
i = l_o / =350/139=2,5 см
Талаб этилган кўндалан кесим юзасини аниқлаймиз.
А_тэ = N _n / R_y_c=67,6 x 0.95 / 0.243 x 36 x 0.95 = 7,7 см2
А/2 = 7,7/2=3,85 см2
Натижага қараб сортаментдан 2та тенг томонли 56х4 қабул қиламиз.
As= 4,38*2=8,76 см2
ix= 1,73 см iy= 2,73 см
Тиргакнинг хақиқий эгилувчанлигини топамиз.
х = lo / ix= 280 / 1,73 = 162
y = lo / iy= 350 / 2,73 = 128
Эгилувчанликнинг энг катта қийматига қараб, коэффициент  ни аниқлаймиз.
= 150 га қараб,  = 0,211
Тиргак устиворлигини текширамиз.
G = N _n / A_ққ _c=67,6х 0.95/0.211х8,76х0.95=36кН/см² < 36 кН/см²

Ферма тугунларининг ҳисоби
Металл чок бўйича ҳисоб.
Чокининг узунлигини аниқлаймиз.

бу ерда,  f - чокнинг чуқурлигини сифатловчи коэффициент бўлиб, пайвандлаш технологиясига боғлиқ холда уни 0.7 га тенг деб оламиз.
Rwf = 18 кН/см2 - металл чокнинг ҳисобий қаршилиги f k - бурчакнинг асосидаги қалинлиги.
Ўлчамлари 100х12(1-2) хавоннинг фасонкага махкамлаш учун пайвандлаш усулини қабул қиламиз.
Электроднинг Э 42 маркасидан фойдаланамиз. 1-2 хавондаги ҳисобий куч N1-2 = 429,9кН га тенг.
Чокнинг бурчак асосидаги қалинлигини Kf = 12 мм га тенг деб оламиз.
Чокнинг бурчак учидаги қалинлигини Kf = 10 мм га тенг деб оламиз.

хавонга таъсир этаётган куч бурчакнинг узунига 0.3 N ва унинг асосига 0.7 N

миқдорда тақсимланади.

lw= 11 см деб қабул қиламиз.
lw= 6 см деб қабул қиламиз.

Ўлчамлари 56х4 (3-4) тиргакнинг фасонкага махкамлаш учун пайвандлаш

усулини қабул қиламиз.
Электроднинг Э 42 маркасидан фойдаланамиз. 3-4 тиргакдаги ҳисобий куч N3-4=
67,6 кН га тенг.
Чокнинг бурчак асосидаги қалинлигини Kf = 4 мм га тенг деб оламиз.
Чокнинг бурчак учидаги қалинлигини Kf = 3 мм га тенг деб оламиз.
Тиргакка таъсир этаётган куч бурчакнинг узунига 0.3N ва унинг асосига 0.7N
миқдорда тақсимланади.

lw= 6 см деб қабул қиламиз.
lw= 4 см деб қабул қиламиз.

Адабиётлар:

ҚМҚ 2.03.05-97. Пўлат қурилмалар лойихалаштиришнинг меъёрлари. Тошкент. 1997й.
ҚМҚ 2.01.07-96. Нагрузки и воздействия. Тошкент. 1996 й.
Беленя Е.И. Металлические конструкции. М. Стройиздат. 1985 г.
Холмуродов Р.И., Аслиев С.А. Металл қурилмалар. Тошкент.Ўқитувчи. 1994 й.
Сайдуллаев Қ.А., Ганиева К.Қ. Пўлат қурилмалар. Тошкент. 2002 й. Ферма қисмларидаги кучларни аниқлаш ва кесим юзаларини танлаш

Download 203.36 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2