Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги ислом каримов номидаги тошкент давлат техника университети

 
 
3.1 – jadvalda л = 0,65 мm to‘lqin uzunligi uchun qaytarishga qarshi 
qoplama qalinligi d
a
, n, �
���
, n
a
ning xisoblash natijalari keltirilgan. Jadvaldan 
qaytarishga qarshi qoplama sindirish ko‘rsatkichi va qalinligi shishaning sindirish 
ko‘rsatkichi kattaligiga kuchsiz bog‘liqligi kelib chiqadi. Shisha sindirish 
ko‘rsatkichining 1,42 dan (teksturli shisha) 1,53 gacha (fotoplastinka) o‘zgarishida 
qaytarishga qarshi qoplamaning sindirish ko‘rsatkichi 4 % ga oshadi, � = 0,65 �� 
to‘lqin uzunligi uchun 3,7 % ga kamayadi. Shishaga qaytarishga qarshi qoplama 
qoplash bu kattaliklarning qiymatlarini qattiq nazorat qilishni talab etadi. 

 
2 

1 

---

55
qaytarishga qarshi qoplama va shisha sistemasi o‘tkazish koeffitsienti spektral 
koeffitsientni xisoblash bu fikrni tasdiqladi. O‘lchashlarda shishaning sindirish 
ko‘rsatkichi 1,4 dan 1,53 gacha. Qaytarishga qarshi qoplamaning qalinligi va 
sindirish ko‘rsatkichi esa 1,19 ≤ �
�
≤ 1,24 va 1,36 �� ≥ �
�
≥ 130 �� atrofida 
o‘zgardi. Xisoblash natijalari 3.2 – rasmda (raqamsiz egri chiziq) tasvirlangan. 
Quyosh elementi spektral sezgirlik soxasi uchun o‘tkazish koeffitsienti qiymati (

1
= 
0.4 mkm, 

2
= 1.11 mkm) 99 % ni spektrning quyoshli sohasi uchun esa (0,4 – 
2,55 mkm) 97 % ni tashkil etadi. Shisha sirtiga qaytarishga qarshi qoplamani 
qoplash samaradorlikni 6 – 8 % ga oshiradi. 
Olingan natijalar asosida quyidagi xulosalarni qilish mumkin: 

Shishali asosga qaytarishga qarshi qoplamani qoplash fotoelement 
batareya samaradorligini 6 – 8 % ga oshirishi mumkin; 

Qaytarishga qarshi qoplama qoplash kuchli texnologik reglamentni 
talab qilmaydi, chunki sindirish ko‘rstkich va qalinlik ayrim oraliqda 
o‘zgarishi mumkin; 
Qaytarishga qarshi qoplamani qoplash texnologiyasining ishlab chiqilishi 
maxsus texnologik qurilmalarni talab etib, buni kelajakda amalga oshirish mumkin. 
Shu munosabat bilan xozirgi vaqtda biz 3.2 – rasm natijalarini qo‘llab, ximoya 
shishasi sifatida (to‘lqinli) 1 – raqamli notekis shisha qo‘llanilib, u unchalik katta 
bo‘lmagan shaffoflikka ega. Fotoelement batareya shishasi o‘lchami 1300х830 мм
2
, quyosh elementi miqdori 40 dona. Shishada quyosh elementlari fotoaktiv yuzasi 
0,99 м
2
.