Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги андижон давлат

6-мавзу. Ехcеl дастурида Стюдент t мезонини ҳисоблаш
Режа:
1. Бир танлама учун t мезонини ҳисоблаш ва маълумотларни тайёрлаш.
2. t ва р-қийматларини ҳисоблаш ва натижаларни тақдим этиш.
3. Боғлиқ бўлмаган гуруҳларда t мезонини ҳисоблаш.
4. Олинган маълумотларни тақдим этиш.
5. Такрорий ўлчовлар учун t мезонини ҳисоблаш.

Жиҳоз: Компьютер технологиялари, Ехсеl дастури, SPSS дастури, мисоллар варақаси
Стьюдент t-мезонининг бир неча хил кўринишлари мавжуд бўлиб, ўзаро боғлиқ бўлмаган гуруҳларда уларнинг қўлланилиши қуйидаги ҳолатларга боғлиқ:

1. 
   Дисперсиялар гомоген ёки гомоген эмас деб топилган ҳолатлар.
   
2. 
   Танлама ҳажмлари тенг ёки турлича бўлган ҳолатлар.
   

Бошқача айтилса, тақсимланиш нормаллигини текширгандан кейинги босқичда, гуруҳлардаги дисперсияларнинг гомогенлигини аниқлаш мақсадга мувофиқдир. Дисперсияларнинг гомоген ёки гомоген эмас деб топилишига қараб у ёки бу вариантдаги Стьюдент t-мезонидан фойдаланиш ҳақида қарор қабул қилинди.
Юқорида айтилганларни хулосалаб айтиш мумкинки, ўзаро боғлиқ бўлмаган гуруҳларда Стьюдент t-мезонининг қуйидаги уч хил тури бирдек муваффақиятли равишда ишлатилиши мумкин:

1. 
   Дисперсиялар гомоген деб топилганда.
   
2. 
   Дисперсиялар ҳар хил, аммо танлама ҳажмлари бир хил бўлган тақдирда.
   
3. 
   Дисперсиялар ва танлама ҳажмлари турлича бўлган тақдирда.
   
1. 
   Ўртача дисперсияни аниқлаш
   

5. 
   Стьюдент t-мезонини ҳисоблаш формуласи
   

Мисол: 3 «А” синфнинг 30 та ўқувчисига қуйидаги баҳолар қўйилди: 28, 32, 34, 36, 39, 40, 36, 41, 41, 42, 43, 44, 46, 46, 49, 50, 50. 41, 35, 32, 44, 50, 40, 36, 50, 28, 36, 32, 41
Худди шу фандан 3 “Б” синфнинг 30 та ўқувчисига қуйидаги баҳолар қўйилди: 44, 32, 36, 39, 40, 46, 41, 38, 24, 48, 16, 18, 30, 26, 26, 30, 38, 24, 48, 16, 18, 30, 25, 26, 41, 42, 43, 34, 42, 46, 49, 50, 49. Умумлаштирилган маълумотлар қуйидаги жадвалини тузинг. Гипотезалар беринг. Маълумотларни тайёрланг, Ехcеl дастурига тушириб, мисолни ечинг, чиққан натижаларни изоҳланг.
Мисол: Биринчи гуруҳ натижалари: 31, 41, 35, 32, 64, 58, 70, 36, 56, 72, 60, 30, 44, 50, 72, 64, 50, 41, 35, 32, 64, 58, 70, 36, 56, 36,42,45,48, 23
Иккинчи гуруҳ натижалари: 46, 12, 18, 52, 38, 24, 48, 16, 18, 30, 26, 30, 44, 50, 72, 64, 46, 14, 18, 52, 38, 24, 48, 16, 18, 30, 26, 26, 30
Умумлаштирилган маълумотлар қуйидаги жадвалини тузинг. Гипотезалар беринг. Маълумотларни тайёрланг, Ехcеl дастурига тушириб, мисолни ечинг, чиққан натижаларни изоҳланг.




EXCEL да маълумотлар ойнаси