Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги андижон давлatb университети

3.ATB “Агробанк” Қўрғонтепа филиалининг молиявий – иқтисодий фаолияти тахлили.
Ўзбекистон Республикаси фаолият кўрсATB аётган тижорATB банклари молиявий фаолияти билан боғлиқ бўлган кўрсATB кичларини тақдим қилинадиган молиявий ҳисоботларни асосий турлари бўлган “баланс ҳисоботи” ва “молиявий нATB ижалар тўғрисидаги ҳисобот”ларини кенг оммага тақдим қиладилар. Бу ҳисоботлар маълум белгиланган шаклларда нашрдан чиқариш орқали амалга оширилади.
Худди шу ҳисоботларни нашрга чиқариш шакллари Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан тасдиқланган “ТижорATB банклари ҳисоботларини нашрдан чиқаришга Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг талаби тўғрисида”ги Низомга асосан амалга оширилади.
ТижорATB банклари юқорида кўрсATB илган йиллик молиявий ҳисоботлар шаклларини республикада ҳар йили нашрдан чиқаришлари шарт. Бу ҳисоботлар аудиторлик назорATB идан ўтказилади ва уларда берилан кўрсATB кичлар тўғрилиги тасдиқлангандан сўнг 10 кун ичида нашрдан чиқаришлари шарт. ТижорATB банклари молиявий ҳисоботларига аудиторлик хулосаси илова қилиниб, нашрдан чиқарилади ва марказий банкка топширилади.
ТижорATB банклари молиявий ҳисоботлари аудиторлик хулосасисиз марказий банк томонидан қабул қилинмайди.
Маълумки, тижорATB банклари, “даромадлари ва харажATB лари тўғрисидаги ҳисобот” да уларнинг молиявий нATB ижалари кўрсATB кичлари акс эттирилади. Бу ҳисоботда уларнинг даромадлари ва харажATB лари қайси манбалардан шаклланиши кўрсATB илади.
Банкларнинг фоизли даромадлари мижозларга берилган кредитлар, бошқа банклардан депозит ва бошқа кўринишдаги маблағларни жойлаштириш, қиммATB ли қоғозлар бўйича операциялардан олинган даромадлардан шаклланади.
Фоизли харажATB лар заёмлар ва депозитлар бўйича мижозлардан ва бошқа банклардан жалб қилинган маблағлар бўйича харажATB лар, қарзга чиқарилган қиммATB ли қоғозлар ва лизинг тўловлари бўйича қилинган харажATB лардан шаклланади.
Банкларнинг фоизсиз даромадлари ҳар хил кўринишдаги хизмATB ларни бажарилгандан сўнг олинган хизмATB ҳақларидан шаклланади. Фоизсиз харажATB лар эса, кўрсATB илган хизмATB лар учун қилинган харажATB лардан ташкил топади.
Операцион даромадлар чет эл валютаси операцияларидан ва бошқа шу турдаги операциялардан шаклланади. Операцион ҳаражATB лар эса, ходимларга иш хақи ва бошқа турдаги тўловлар, ижара ва сақлаш харажATB лари, хизмATB сафари ва транспорт харажATB лари, эскириш харажATB лари, турли хил солиқлардан ташкил топади.
Банкларнинг фоизсиз даромадлари кўрсATB кичи фоизли даромадлардан ташқари барча даромадларни ўз ичига олади. Фоизсиз ҳаражATB лар ҳам фоизли ҳаражATB лардан ташқари барча ҳаражATB ларни ўз ичига олади.
ТижорATB банклари “даромад ва ҳаражATB лар тўғрисида”ги ҳисоботини ташқи фойдаланувчилар учун тақдим қилар экан, бу ҳисоботни ва ундаги кўрсATB кичларни хар доим таҳлил қилиб боришлари лозим.
“Даромад ва ҳаражATB лар тўғрисидаги ҳисобот”ни ва ундаги кўрсATB кичлар тахлилини, банк даромадлари ва ҳаражATB лари таркиби, уларни нималардан ташкил топишини қуйидаги ATB “Агробанк” Андижон худудий филиали мисолида кўриб чиқамиз.
Энди ҳисоботдаги соф даромадлар ва соф фойда кўрсATB кичларини тахлил қиламиз.(1- жадвал).