Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро бухоро давлат университети

Лаборатория машғулоти -3.
РООЛЛ
Паст молекулали (С₁–С₄) алкенлар одатдаги шароитда – газлар. С₅–С₁₆ таркибли алкенлар – суюқликлар, юқори молекулали алкенлар қаттиқ моддалардир.
Паст молекулали алкенларнинг баъзи бир хоссалари 10.2 жадвалда келтирилган. Критик ҳароратнинг кўрсаткичларидан кўриниб турибдики, етиленни паст ҳарорат ва юқори босим остидагина суюқликка айлантириш мумкин, бошқа алкенларни суюқликка айлантириш учун юқори ҳарорат таъсир етиб сув билан совутиб туриш керак.
Саноат миқиёсида нефтни қайта ишлаш жараёнларида алкенлар– алканлар билан аралашма тарзида ҳосил бўлади. Уларнинг хоссалари сезиларли даражада фарқ қилади, бу еса аралашмаларни ажратишда ҳамда индивидуал моддаларни ажратиб олишда қўлланилади. Нормал тузилишли 1–алкенлар тегишли алканларга қараганда пастроқ қайнаш ҳамда суюқланиш ҳароратига ва юқорироқ зичлик ҳамда синдириш кўрсаткичига ега.
Тармоқланган алкенлар бошқа изомерларга қараганда юқорироқ қайнаш ҳамда суюқланиш ҳароратига ва юқорироқ зичликка егадирлар. Алкенларнинг цис– изомерлари транс– изомерларига қараганда юқорироқ ҳарорат билан характерланади.
Ацетилен одатдаги шароитда газ; –83,8 ⁰С, 0,1 МПа да конденсацияланади; критик ҳарорати 35,5 ⁰С; критик босими 6,2 МПа. Бошқа газ ҳолдаги углеводородлар каби ацетилен ҳаво ҳамда кислород билан портловчи аралашмаларни ҳосил қилади, бунда аланга тарқалиши концентрацион чегараси жуда кэнг– ҳаво: С₂Н₂ аралашмасининг ҳажмий нисбати 1:2,0 дан 1:81 гача бўлади.
Ацетиленнинг портловчилиги унинг баъзи металлар (Cу, Aг) билан портловчи моддалар–ацетиленидлар ҳосил бўлиши билан кучаяди.
9.3–жадвал
Суюқ алкенларнинг физикавий хоссалари

Углеводород	Ρ, кг/м^3	ткръ ^0С	тқайъ ^0С
Пентан	626,0	–129	36
1–Пентен	641,0	–165	30
2,3–Диметил–2–бутен	708,8	–75	73
1–Гексан	674,0	–140	63

Ацетилен бошқа асосий техник хоссаси унинг сув ҳамда органик моддаларда ерувчанлиги бўлиб ҳисобланади, бу еса уни олиш, сақлаш ва айниқса суюлтирилган газли аралашмалардан ажратиб олишда ката аҳамиятга ега.