Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги жиззах политехника институти
Инертсия кучларининг бош вектори ва бош моменти
Download 1.92 Mb.
|
мажмуа
- Bu sahifa navigatsiya:
- Шундайқилиб, ко`рилаётган
Инертсия кучларининг бош вектори ва бош моменти Инертсия кучларининг бош вектори ва бош моментини ҳисоб-лаш учун система массалар марказининг ҳаракати ҳақидаги ва кинетик моментининг о`згариши ҳақидаги теоремалардан фойдала-ниш қулай бо`лади. Бутеоремаларниифодаловчитенгламаларни ко`ринишда ёзиш мумкин. Бунда М системанинг массаси; -масса-лар марказининг тезланиши; -системанинг О марказга нисбатан кинетик моменти. (19) тенгламаларни (18) билансолиштириб муносабатларни оламиз. Шундайқилиб, ихтиёриймеханиксистема (қаттиқжисм) инертсиякучларининг бош вектори миқдор жиҳатдансистемамассасинимазкурсистема (қаттиқжисм) массалармарказинингтезланишигако`пайтмасигатенгбо`ладивабутезланишгатескариё`налади; инертсиякучларининг Омарказганисбатан бош моменти эса, миқдор жиҳатдансистема (қаттиқжисм) кинетикмоментиданвақтбо`йича олинганбиринчиҳосиласигатенг, ё`налиши эса унгатескарибо`лади. Қаттиқжисмилгариланма, қо`зг`алмасо`қатрофидаайланмаёкитекиспараллелҳаракатдабо`лгандаинертсиякучларинингбошвекторивабошмоментиниҳисоблашнико`рамиз. Илгариланмаҳаракат. Жисм илгариланма ҳаракатда бо`лганда масса маркази атрофида айланмайди. Шу сабабли ва (18) га ко`ра бо`лади. Шундай қилиб, илгариланма ҳаракатдаги қаттиқ жисмнинг инертсия кучлари масса марказидан о`тувчи ва га тенг битта тенг та`сир этувчига келтирилади. Қо`зг`алмас о`қ атрофида айланма ҳаракат. Агаржисмқо`зг`алмасо`қатрофидаайланмаҳаракатдабо`лса, уҳолдаинертсиякучлариумумийҳолдабирорихтиёрий О нуқтагақо`йилганкучигавамоментигатенгбо`лганжуфтгакелтирилади . Дастлабжисмнингайланишо`қи З ганисбатанинертсиякучларинингбошмоментиниҳисоблаймиз; бунингучун (20) нингиккинчисини з о`қигапроектсиялаймиз. Аммо ко`рилаётганҳолдабо`лганиучун тенгликниоламиз. Бунда -айланиш о`қига нисбатан жисмнинг инертсия моменти. (22) даги манфий ишора инертсия кучларининг айланиш о`қига нисбатан бош моменти жисмнинг бурчак тезланиши га тескари ё`налганлигини ифодалайди. Хусусий ҳолда, агар айланиш о`қи жисмнинг моддий симметрия о`қи билан устма-уст тушса, у ҳолда жисмнинг масса маркази симметрия о`қида ётади ва қо`зг`алмас бо`лади. Бунда бо`лгани учун инертсия кучларининг бош вектори бо`лади. Бинобарин, бу ҳолда қо`зг`алмас о`қ атрофида айланаётган қаттиқ жисмнинг инертсия кучлари, моменти (22) аниқланадиган битта жуфт кучга келтирилади. Жисмсимметрияо`қигаегабо`лганиучунбужуфткучайланишо`қигатиктекисликдаётади. Текиспараллелҳаракат. Фараз қилайлик, жисмсимметриятекислигигаегабо`лсинваунгапараллелравишдаҳаракатлансин. Буҳолдаинертсиякучларижисмнингмассамарказигақо`йилган, (21) формулаёрдамидааниқланадиганкучигаважисмнингсимметриятекислигидаётувчибиттажуфтгакелтирилади, ҳамдамазкуржуфтнингмоментиҳам (22) формуладананиқланади, бунда-массамарказиданҳаракаттекислигигатикравишдао`тувчио`ққанисбатанжисмнингинертсиямоменти. Шундайқилиб, ко`рилаётгантекиспараллелҳаракатучунинертсиякучлари (21) формуладананиқланадиганвамассамарказигақо`йилганкучига, ҳамдасимметриятекислигидаётувчивамоменти (22) формуладананиқланадиганбиттажуфткучгакелтирилади . Масалаларечишда (21) ва (22) формулаларёрдамидаинертсиякучинингбошвекторивабошмоментинингмодулиҳисобланади, уларнингё`налишиесарасмдако`рсатилади. Текширишучунсаволлар 1. Механиканингпринтсиплариқаерданкелиб чиққан? 2. Нуқта учунДаламберпринтсипинита`рифланг. 3. Механиксистема учунДаламберпринтсипинита`рифланг. 4. Инертсия кучларининг бош вектори нимага тенг? 5. Инертсия кучларининг бош моменти нимага тенг? 6. Қаттиқ жисмнинг илгариланма ҳаракатида инертсия кучлари нимага келтирилади? 7. Қаттиқ жисмнинг қо`зг`алмас о`қ атрофида айланма ҳаракатида инертсия кучлари нимага келтирилади? 8. Қаттиқ жисмнинг текиспараллел ҳаракатида инертсия кучлари нимага келтирилади? 9. Қачон инертсия кучлари 0 тенг бо`лади? МА`РУЗА 18. ЗАРБА НАЗАРИЯСИ. 2 соат
Download 1.92 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling