Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги коракалпак давлат университети “технология” кафедраси

П = В*(S_у – S_пр)

бу ерда, S_y- маХсулот бирлигининг нархи.

S_пр- маХсулот нархи, ишлаб чиқилаётган маХсулот сифатига боғлиқ, маХсулот сифати бўлса, ишлаб чиқаришни қанчалик ташкил қилинганлиги билан аниқланади. Яъни соф фойда критерийси, нисбатан тўлароқ оптималлик критерийси бўлиб, у ишлаб чиқаришни оптимал ташкил қилиш учун, таннарх критерийсига нисбатан қўшимча чора тадбирлари амалга оширишни талаб қилади.
Соф фойда критерийси Хам маълум камчиликларга эга. қуйидаги мисолни кўрайлик оф фойдаси бир хил, 20000 (пул бирлиги/вақт бирлиги) бўлган икки корхоналарни кўрайлик. МаХсулот сифати иккала корхонада Хам бир хил S_y1қ00 (пул бирлиги/вақт бирлиги). Соф фойда кўрсаткичи бўйича икки корхона бир хил ишлаётганда кўринади. Аммо, бу соф фойда қандай пайдо бўлаётганлигини кўриб чиқайлик.
Биринчи корхона В=1000(маХсулот бирлиги/вакт бирлиги), маХсулотни S_пр8=0 (пул бирлиги/вақт бирлиги), таннарх билан, иккинчи корхона В=2000 маХсулотни S_{пр қ}90 таннарх билан ишлаб чиқараяпти. Бунда соф фойда:

П₁ =1000*(100-80)=20000

П₂=2000*(100-90)=20000

Соф фойда критерийси бўйича икки корхона бир хил ишламоқда. Аслида, яхшилаб таХлил қилганимизда, иккинчи колрхона ишлаб чиқаришни яхшироқ ташкил этиш Хисобига олинаётган соф фойдани ошириш резервига эга. Соф фойда нормаси кўрсаикичи бу камчиликдан холи.

2. 
   Соф фойда нормасини, маХсулот сотишдан бўлган соф фойда йиғиндисини маХсулот ишлаб чиқаришига кетган тўла Харажатларга нисбати кўринишида тасаввур қилинади.
   

П
Н_п=
_ S_Y

• 
  S _ПР
  

В * S_пр S _ПР
Кўриб чиқилган мисол учун соф фойда нормасини Хисоблаб қуйидагини оламиз:
_Нп1= 100  80 _ 1
80 4

^Нп2⁼
100  90 _ 1
90 9

Яъни, иккинчи корхона соф фойда нормаси кичик, ва бу корхона ишлаб чиқаришни яхшироқ ташкил этиш резервига эга эканлигини кўрсатди.

2. 
   Келтирилган Харажатлар кўрсаткичи (ПЗ), жараённинг инженер-технологик томонларини кўрсатувчи иқтисодий эффективлик кўрсаткичларидан Хисобланади. Келтирилган Харажатлар кўрсаткичи қуйидагича ифодаланади: