Azot molekulasi-N≡N - Azot – gaz bo‘lib, uning molekulasi ikki atomli bo‘ladi. Yer sayyorasi atmosferasining asosiy qismi azotdan iborat: uning butun atmosferadagi ulushi 4/5 qismni tashkil etadi. Sof holatda azot juda oz moddalar bilan birikadi va aksariyat tirik organizmlar uchun u kerak emas. Masalan biz o‘zimiz ham, har bir nafas olishimizda, katta miqdordagi azotni o‘pkalarimiga olib kiramiz va keyin uni qayta nafas chiqarish bilan chiqarib yuboramiz. Uning ma’lum bir qismi, qonda erib ketadi. Biroq u joyda ham azot bilan hech qanday narsa sodir bo‘lmaydi.
- Lekin azotni boshqa atomlar bilan birktirilsa, unda barcha tirik mavjudot uchun juda zaruriy va muhim bo‘lgan birikmalar hosil bo‘ladi. O‘simlik va hayvonlar, azotni boshqa moddalar bilan birikishga majbur qila olishmaydi; bunday xususiyatga faqatgina ayrim mikroorganizmlar – tuproqda yashovchi bakteriyalarning ma’lum turlarigina ega bo‘lishadi. Bunday bakteriaylarni azotni fiksatsiyalovchilar deyiladi, va hayotning boshqa barcha turlarining mavjud bo‘lishi, amalda ko‘p jihatdan aynan shunday bakteriyalarning tuproqda mavjud ekanligiga bog‘liq bo‘ladi.
Nervlar - Oddiy lipidlar – energiya zahiralaridan bo‘lak narsa emas. Odam uzoq vaqt davomida yaxshi ovqatlanmay (yoki, umuman ovqatlanmay) yursa, organizm energiyani oddiy lipidlarni sarflash orqali ola boshlaydi va odam ozib ketadi. Keyinchalik, odam yana yaxshi ovqatlanishni boshlasa, organizm yana lipidlar zahirasini yig‘a boshlaydi va odam semiradi. Murakkab lipidlar zimmasida, o‘z nomiga mutanosib bo‘lgan anchayin murakkab vazifalar turadi. Odam qanchalik ochlikda qolgan bo‘lmasin, u hech qachon o‘zining energiyaga bo‘lgan ehtiyojlarini u murakkab lipidlar hisobidan qanoatlantira olmaydi (hatto u ochlikdan o‘lish darajasiga kelib qolgan bo‘lsa ham). Organizmdagi har bir hujayrada, hayot faoliyati uchun zarur bo‘lgan o‘zining ichki murakkab lipidlar zahirasi bo‘lib, ulardan hujayra ajralishi mumkin emas. Bu tasdiq ayniqsa, miya hamda nervlarning hujayralariga tegishlidir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
