Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

Stackни авария ҳолатидан сақлаш. Стекни аварияга учрашидан 
ҳимоялашнинг кўплаб усуллар мавжуд бўлиб, улардан бири бу – дастурлаш 
нуқтаи – назаридан ѐндошишдир, яъни киришда маълумот ўлчамини 
текшириш. Бу имкониятлар C# ва Java дастурлаш тилларида компилятор 
томонидан бажарилади. 
1
Бошқа бир усул эса, хотирани тўлганини аниқлаш ва автоматик 
равишда хабар беришдир. Бу ҳолда тизим код стекда юкланишдан олдин уни 
тўхтатади. Бундан ташқари, функцияни қайтувчи манзилини тасодифий 
равишда хотирага ѐзиш усули мавжуд бўлиб, бунда Триди функцияни 
қайтувчи манзилини аниқ билмайди.
Ўртадан туриб ўзгартириш. С дастурлаш тилида strcpy(buffer, input) 
функцияси мавжуд бўлиб, у input маълумотни buffer га кўчириб ѐзишни 
бажаради. Бу ҳолда хотирани тўлиб тошишидан сақлаш учун, input 
маълумотни ўлчамини текшириш талаб этилади. Бу ҳимоя усули фақат 
ўлчамни текшириб, маълумот таркибини текширмайди. Бу ҳолда ўртадан 
1
Stamp Mark. Information security: principles and practice. 415 – с.

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
94 
туриб ўзгартириш таҳдиди бўлиши мумкин.
1
Бунга қуйидагича мисол келтириш мумкин. Масалан, фойдаланувчи 
Веб саҳифадан туриб маълумотларни киритди ва у қуйидаги сўров шаклида 
ифодаланди: 
http 
://www.things.com/orders/final&custID=l12&num=55A&qty=20&price=10&
shipping=5&total=205 
Сервер 
томонидан 
бу 
маълумот 
қуйидагича 
таҳлилланади: 
фойдаланувчининг ID рақами 112 га тенг фойдаланувчи ҳар бирининг нархи 
10 $ дан бўлган 55 тартиб рақамли маҳсулотдан 20 та сотиб олди ва 5 $ 
етказиб бериш нархи билан жами 205 $ доллар тўловни амалга оширган. Бу 
сўров сервер томонидан текширилганида ҳеч қандай хатолик топилмади. 
Аммо Триди бу қўровни қуйидаги сўров билан алмаштирса,нима 
ҳодиса рўй беради ? 
http 
://www.things.com/orders/final&custID=112&num=55A&qty=20&price=10&
shipping=5&total=25
Бу сўров ҳам олдингиси каби сервер томонидан текширишдан 
муофаққиятли ўтади, аммо унинг маноси тамомила бошқа !!!