Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўрта махсус, касб

 
7-мавзу: Мажбурий ёлғизлик ҳолатида ўзини тутиш қоидалари. 
 
1. Табиий муҳитда мажбурий ёлғизлик ҳолатида ўзини тутиш қоидалари ва ҳаракатланиш 
тартиби. 

---

94 
2. Техноген вазиятларда мажбурий ёлғизлик ҳолатида ўзини тутиш қоидалари ва 
ҳаракатланиш тартиби.
3. Мавжуд воситалар ва имкониятлардан оқилона фойдаланиш. Куч ва воситаларни 
тежаш. 
4. Фавқулодда вазиятларга маънавий-руҳий тайёргарлик. Ўзлаштирилган кўникма ва 
малакалардан фойдаланиб дастлабки чораларни кўриш. Тезкор хизматларни чақириш. 
5. Хавфли ҳолатларни олдиндан кўра билиш, таҳлил қилиш, қарор қабул қилиш, 
хавфсизликни таъминлаш. 
 
8-мавзу: Зилзила ва уларда харакатланиш тартиби.
 
1. Марказий Осиё минтақаси мамлакатларининг сейсмик фаол ҳудудда жойлашганлиги. 
Зилзиланинг сабаблари ва қўринишлари. 
2. Ўзбекистонда сейсмик жараёнлар. Сейсмик хариталаш. Зилзила оқибатида келиб 
чиқиши мумкин бўлган турли тусдаги (цунами) фавқулодда вазиятлар. 
3. Жаҳон мамлакатлари ва Ўзбекистонда сейсмик қаршиликни ошириш борасида олиб 
борилаётган ишлар. 
4. Зилзиладан олдин, зилзила вақтида ва зилзиладан кейин ҳаракатланиш тартиби. 
9-мавзу: Зилзила оқибатларини олдиндан кўриш ва муҳофазаланиш усуллари 
 (амалий машғулот). 
1. Зилзилаларни эьтиборга олган ҳолда уй, иш ва ўқув хоналарининг хавфсиз жойларини 
олдиндан аниқлаш, уларни тўғри жиҳозлашни кўрсатиб бериш. Зилзила юз берганда 
ҳимояланиш воситаси сифатида уй ва хона жиҳозларидан фойдаланишни ўрганиш.
2.Зилзила даврида ўқувчи ёшларни тўғри ҳаракат қилишга ўргатиш. Зилзила оқибатида 
вайроналар остида қолган, юқори қаватли ёхуд бир қаватли иморатларда бўлган 
кишиларнинг тўғри ҳаракатланишини машқ қилиш.
3. Ўқув хонаси, мажлислар зали, таълим муассасаси ётоқхоналари ва бошқа шу каби 
иморатларнинг хавфсиз жойларини аниқлаш. Таянч деворларни белгилаш.
4. Асосий ва заҳира чиқиш жойларидан чиқишни машқ қилиш. Электр манбалари, газ ва 
сув жумракларини ёпиш.