Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

АМАЛИЙ МАШҒУЛОТЛАР 
Кейс-стади 
Американинг 3М (“MMM”
 Minnesota Mining and Manufacturing Company)
корпорацияси дунёга танилган. Унда 83 минг киши ишлайди, шундан 7 
минг нафари олимлардир. Корпорация томонидан ишлаб чиқарилаётган 
маҳсулотлар тури 60 мингдан зиёдни ташкил қилади. ЗМ корпорацияси 
Қўшма Штатлардаги 100 та энг муваффақиятли компаниялар қаторига 
киради. 

---

106 
Корпорация фаолиятининг асосини инновацион ғояларни уларни техник 
татбиқ этиш билан бирлаштириш ташкил этади, бунинг натижасида 
юқори сифатли, яхши сотиладиган маҳсулот яратилади ва ЗМ 
корпорацияси инновациялар соҳасида этакчи ўринни эгаллайди. Бунга 
самарали бошқарув ҳам ёрдам беради. 
Корпорация фаолиятида бешта асосий йўналиш мавжуд: 
1. Янги маҳсулотларни ишлаб чиқариш молиявий мақсаддир. Сотилган 
маҳсулотларнинг камида 1/4 қисми сўнгги беш йил ичида ишлаб 
чиқаришга киритилган маҳсулотлар бўлиши керак. Ушбу мезон бўйича 
компания менежерларининг иши баҳоланади. Шунинг учун уларнинг 
юқори даражадаги илмий тадқиқотларни давом эттириш ва ходимларини 
бунга ундаш истаги; 
2. Лойиҳани ишлаб чиқишнинг турли босқичларида ходимлар ўртасида 
эркин маълумот алмашиш. Бу, бир томондан, яратилган замонавий 
технологияларни янги йўналишларда қўллаш имкониятини беради; 
бошқа томондан, ҳар бир ишнинг боришини назорат қилиш; 
3. Муваффақияцизлик янгилик манбаи сифатида қабул қилинади. Ҳеч 
ким иммунитетга эга бўлмаган хатолардан, бошқарув фойда олишга 
интилади. Шу сабабли корпорация дастлаб зарарли бўлган 
технологиялар устида ишлашни давом эттирмоқда; 
4. Ходимларга ўз ғоялари ҳақида ўйлашлари ва таклиф қилишлари учун 
шароит ва вақтни таъминлаш. Одамлар ўз ғоялари устида ишлашда 
айниқса фаол бўлишади. Шунинг учун компания ишчиларига иш 
вақтининг 15 фоизигача бундай ишланмаларга сарфлашга рухсат 
берилади; 
5. Корпорациянинг вақтинча бўлинмаларини яратиш ва мустақиллик 
бериш. Янги маҳсулот ғоясини илгари сурган ходим, агар корпорация 
раҳбарияти томонидан маъқулланса, у бош менежерга айланади ва 
керакли маблаг ъва жиҳозларни олади. У мутахассислар гуруҳини 
(ишлаб чиқариш ишчилари, сотувчилар, сотувчилар, нархлар бўйича 
мутахассислар) танлайди ва вақтинча бўлинма яратади. Бундай 
жамоанинг вазифаси маҳсулотни прототипдан тортиб, кейинчалик 
амалга ошириш билан оммавий ишлаб чиқаришга татбиқ этишдир. 
Ушбу гуруҳдаги барча ходимлар, агар лойиҳа муваффақиятли амалга 
оширилса, лавозим кўтарилади ва иш ҳақи оширилади. 
Саволлар: 
1. ЗМ корпорацияси стратегиясини тузинг. Стратегияда асосий нарса 
нима? 
2. Фирма муваффақиятида менежерларнинг роли қандай? 
3. Ўзбекистон корхоналарида ЗМ корпорациясининг инновацион 

---

107 
фаолияти тажрибасидан фойдаланиш учун қандай шартлар талаб 
қилинади?