Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис инстути

5.3. Мехмонхоналарда туристларга хизмат кўрсатиш технологиялари таснифи.
Мехмонхоналарнинг қуйида кўрсатилган жиҳатлари бўйича ажратилиб турувчи ўзига хос хусусиятлари мавжуд:
1.Мехмонхона хўжалигининг ишлаб чиқаришга оид хусусиятлари. Бу хусусиятларнинг асосийларидан бири ишлаб чиқариш фаолиятининг ҳар хил вақтларда амалга оширилишидир. Масалан, хонани мижоз тарк этгандан кейингина тозаланади; бирор ичимлик билан таомлар ҳар хил вақтда тайёрланади. Яна бир хусусият шундан иборатки, бунда ишлаб чиқарилган моддий нематлар керакли пайтда ишлатиш учун омборда сақлаб қуйилмайди. Масалан, бирор хона сақлаб қуйилиши мумкин эмас, балки ҳар куни сотилиши мажбурийдир. Яна бир хусусият мехмонхонада ишлаб чиқариш ва сотиш харажатлари бир вақтнинг ўзида содир бўлади.
2.Ишчи кучи жиҳатдан фарқ қилувчи хусусиятлар. Бошқа саноат корхоналарида ишчилар мижозлар билан камдан-кам мулоқотда бўлишса, мехмонхона хўжалигида ишчилар ўз вақтларининг катта қисмини мижозлар билан ўтказадилар.
3. Бухгалтерия (Ҳисоб китоб) жиҳатдан мехмонхона хўжалигининг хусусиятлари. Бунга мисол қилиб мехмонхонада ҳисоб-китобнинг назорат ишлари куннинг охирида, яъни соат 24.00 дан кейин амалга оширилишини кўрсатиш мумкин. Сабаби шуки, мехмонхона хўжалигида туристлар ҳисобининг ҳамма вақт туриши шарт ва мажбурийдир.
4. Маркетинг томонлама олиб қарасак, мехмонхона хўжалиги хизмати маркетингга зид равишда кўрсатилади, яъни бунда турист хизматни сотиб олиш учун ишлаб чиқарилган ерга келиши керак бўлади. Ҳеч бир киши уйида ўтирган ҳолда мехмонхона хизматидан фойдалана олмайди, яъни махсулотларни сотиб олиш жойи бўлиб мехмонхона хизмат қилади. Бошқа саноат корхоналарида эса, бундан фарқли равишда, ишлаб чиқарилган махсулот улгуржи ёки чакана савдо натижасида харидорларга етказиб берилади. Шундай қилиб, мехмонхона хўжалиги юқорида кўрсатилган тўртта асосий хусусиятлари бўйича бошқа саноат корхоналаридан фарқ қилар экан. Мехмонхона индустрияси корхоналарининг умумий хусусиятлари қуйидагилардан иборат⁸:
- мехмонхона корхоналарининг қурилиши давомида катта сармоя талаб этилади;
- бино ускуналар каби узоқ муддат ишлатиладиган воситалар корхона фаолиятининг давомли ҳаётида катта аҳамиятга эга;
- туризм бозоридаги талаб тўғри таҳлил қилиниши қийин бўлишига олиб келувчи иқтисодий ва сиёсий омиллар шароитида мехмонхона индустриясида таваккалчилик хавф хатари юксак бўлади;
- мехмонхона корхоналарининг асосий фаолиятининг хусусияти - хизмат кўрсатиш;
- мехмонхоналарнинг бандлик даражаси ортган сари, молиявий харажатлар камайиши ва корхона учун оптимал фойдаланиш пайдо бўлади. Мехмонхоналарда банд бўлган персоналга, ташкил қилиниш технологиясига, маблағларига, назорат фаолиятига алоҳида эътибор берилиши керак. Бошқа ҳеч қайси корхоналарда рахбарият ва персонал ўртасидаги ҳамкорлик мехмонхона хўжаликларидагидек бўлмайди.