Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура – қурилиш институти

Очиқ усул ёки тугалланган “нол цикли” усули бино синчи остига пойдеворларни асбоб-ускуна ва этажерка остига пойдеворлар қуриш билан бир вақтда бажаришини кўзда тутади.
Ёпиқ усул асбоб-ускуналар ва этажерка остига пойдеворларни бинонинг ер усти қисмини барпо қилгандан сўнг қурилишини кўзда тутади.
Асбоб-ускуналарни монтаж қилишнинг бирлаштирма усули бинонинг қурилиш конструкциялари ва этажеркани монтаж қилишни асбоб-ускуналарни узатиш ва ўрнатишни биргаликда олиб боришни кўзда тутади. Бундай усулда битта қурилиш бригадасининг ўзи (оқим) қурилиш конструкцияларни монтаж қилиш билан бирга асбоб-ускуналарни жойига ўрнатиш ишларини хам бажарида. Монтаж қилиш ишларининг давомини (йиғиш, агрегатлаш ва бошқаларни) кейинги ихтисослашган оқим бажаради.
Монтаж қилишнинг ажратма усули қурилиш конструкцияларини монтаж қилишни битта ихтисослашган оқим (қурилиш бригадаси) билан, асоб-ускуналарини монтаж қилишни (такелаж ишлари, ўрнатиш ва механомонтаж ишлари) эса бошқа ихтисослашган оқим билан тўла қурилган бинонинг ичкарисида бажаришни кўзда тутади.
Аралаш усул бирлаштирма усулдан фарқли равишда асбоб-ускуналарининг бир қисмини қурилиш конструкцияларини монтаж қилишда кейин, қуриб битирилган бинонинг ичкарисида монтаж қилишни кўзда тутади.
Амалиётда у ёки бу усулни танлаш кўплаб омилларга боғлиқ бўлади: асбоб-ускуналарининг ҳарактеристикаларига, қурилиш конструкцияларининг устиворлигига, мавжуд монтаж қилиш механизмларининг параметрларига, ишчи кучининг етарлича мавжудлигига, қурилишнинг белгиланган муддатларига ва бир қатор бошқа омилларга. Юқорида келтирилган барча усуллар ўзининг ижобий томонлари ва камчиликларига эга.
Бирлаштирма усулни қуллаш ажратма усуларга қараганда асбоб-ускуналарни монтаж қилиш бўйича ишларни кўпроқ даражада механизациялаш, энг асосийси эса - узлуксиз, бир текис оқимли ишлаб чиқаришни ташкил қилиш имконини беради. Шу билан бирга юқори қувватли монтаж кранларини ишлатиш асбоб-ускуналар ва қувур йўлларни монтаж қилишни, йириклаштирилган блоклар ва тугунларни қўллаш йўли билан, индустрлаштириш даражасини ошириш учун қулай имкониятлар яратади.
Бирлаштирма усул монтаж қилишнинг жадал усули сифатида барча ишлаб чиқариш звеноларини юқори аниқликда ўзаро боғлашни ва жараёнларни бажаришда қатъий узлуксиз назоратни ўргатишни талаб этади. Шунингдек монтаж қилиш зонасида ишларни ташкил қилиш ҳам жуда мураккаблашади.
Биноларни барпо қилишнинг ажратма усулини ёпиқ усул билан биргаликда қўлланилганда бинонинг ичкарисида бажарилувчи ишлар учун қулай микроиқлимий шароитлар ҳосил бўлиши таъминланади. Бу айниқса кескин табий шароитларга эга бўлган ҳудудлар учун муҳим аҳамият касб этади. Конструкциялар ва асбоб-ускуналарни ажратма усулда монтаж қилиш кранларнинг юк кўтариш қобилиятидан тўлароқ фойдаланиш имкониятларини беради.
Иккала услубнинг ижобий томонлари ва камчиликларини таққослаш натижасида бирлаштирма услубнинг афзалроқ эканлигига ишонч ҳосил қилиш мумкин, чунки бу услуб ишларни оқимлар бўйича ташкил қилишнинг қулай имкониятларини яратиб беради. Бу имкониятлардан унумли фойдаланиш эса ўз навбатда объектлар қурилиши муддатларининг қисқартирилишига олиб келади. Келажакда оқимли - бирлаштирма услуб объектларни тўла - йиғма монтаж қилинишига ўтишга олиб келади. Бунда фақат қурилиш конструкциялари эмас, балки асбоб-ускуналар ва қувур йўллар ҳам йириклаштирилган блоклар кўринишида заводларда тайёрланиб қурилишга етказиб берилади ва қурилиш майдонида фақат уларни йиғиш ишларини бажариш қолади ҳалос.
Бир қаватли саноат биноси (6.3.1 - расм) қурилишининг тақвимий графигини тузиш учун аввал меҳнат харажатлари калькуляцияси тузилади ва сўнг ишларни бажарилиш муддатига асосан чизиқли график чизилади.