Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимё-технология институти озиқ-овқат маҳсулотлари технологияси факультети «Озиқ-овқат хавфсизлиги»

вариант.

Қуйидаги белгилашларни қабул қиламиз.

Sn - банкадаги мева массаси, г;

Pn - қайта ишлашдаги суммар йўқотиш ва чиқитлар, %; Sc - сироп массаси, г;
M_c - сиропдаги қант миқдори, %;
Pc - ишлаб чикаришдаги кант йукотилиши, %.
Хом ашё сарф миқдорини (9) формуладан топамиз:


_{Тпл =} Sn *100

100 − Pn

Қанд сарф меъёрини топиш учун аввал Sc г сиропда қанча қанд борлиги-ни аниқлаш керак. Бунинг учун ^ScMc₁₀₀ кифоя. Қанд сарф миқдорини топиш учун меъёрланган йўқотишларни билиш керак. Бунинг учун нисбат тузамиз

^ScMc₁₀₀ − (100 − Pc)

Тқ - 100

У ҳолда
Тк = ^ScMc г. (11)

100 − Pc

Ушбу формула билан туз сарф меъёрини ҳам ҳисоблаш мумкин, сирка эсенцияси ва рассол, экстракт таркибига кирадиган бошқа материал сарфини топиш мумкин.

19-мисол. 1000 шартли банка ўрик компоти таркибига кирадиган хом ашё ва қанд сарф меъёри топилсин, агар махсулот СКО-83-2 банкага қадоқланса. Рецептурага асосан банкага 740 г яримталанган ўрик солинади, 280 г қанд концентрацияси 50 % бўлган сироп солинади. Йўқотиш ва чиқитлар йиғиндиси 14% -ни ташкил қилади. Канд йўқотилиши 1,5% -ни ташкил қилади.

83-2 банкани шартли банкага ўгириш коэффициенти 2,83.

1000 ш.б. ўрик сарф меъёрини топиш учун (9) формуладан фойдалана-
миз.

Ту =	740 *1000 *100	= 304,5	кг
	(100 − 14)* 2,83

Изоҳ: Агар ҳар бир операцияга кирадиган хом ашёнинг йўқотиш ва чиқитлари хом ашё массасидан % ҳисобида берилса (10) формуладан фойда-ланилади.

22

1000 ш.б. қанд сарф меъёрини ҳисоблаш учун (8) формуладан фойда-ланамиз

Тк =	280*1000*50	= 50,3	кг
	(100 − 1,5)* 2,83