Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат авиация институти


Кичик тадбиркорликни қўллаб-кувватланиш


Download 0.96 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/70
Sana18.11.2023
Hajmi0.96 Mb.
#1784125
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   70
Bog'liq
tadbirkorlik asoslari

Кичик тадбиркорликни қўллаб-кувватланиш 
дастурлари. 
Вазирлар махкамаси томонидан “Ўзбекистон республикасида кичик 
бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожланишни қўллаб -қувватлашнинг 
давлат дастури” (1995 йил 28 август № 334 -сонли қарори) қабул килиниши 
билан Ўзбекистонда тадбиркорликни ривожлантиришда янги босқич 
бошланди. 
Кичик тадбиркорлик тўғрисидаги қонун хужжатларининг асосий 
мақсади унинг самарали усишини таъминлайдиган инфратузилмасини 
шакллантириш учун умумуий кулай иқтисодий, хуукукий ва ташкилий 
шароитлар яратишдир. 
Кичик тадбиркорнинг хусусияти йирик индустриал ишлаб чикариш 
учун инкироз даврида унинг устиворлиги ҳисобланади. 
Ривожланаетган мамлакатларнинг тажрибаси шундан гувох берадики, 
узок давом этадиган иқтисодий инкироз мухитида асосан ишлаб чикарадиган 
майда корхоналар йирик корхоналарга нисбатан камрок жабрланади, 
хаттоки бозорда уз мавкеини мустахкамлайди. 
Кичик ва хусусий тадбиркорликни қўллаб- қувватлаш дастурларига 1995 
йил 21 декабрда “Кичик ва хусусий тадбиркорликни рагбатлантириш 
тўғрисида” Қонуни, 1995 йил 5 январдаги “Хусусий тадбиркорликда 
ташаббускорлик ва уни рагбатлантириш тўғрисидаги” Фармонларини,1995 
йил 26 июлдаги “Хусуисй тадбиркорлик ва кичик бизнесни қўллаб -


21 
қувватлаш фондини ташкил этиш тўғрисида”ги қарорларини киртиш 
мумкин.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармони билан ташкил этилган 
кичик бизнесни ривожлантиришга кумаклашиш жамгармаси ва савдо саноат 
палатаси энг мухим молиявий восита ҳисобланади. Жамгарма бюджетидан 
ажратилган, давлат ва муниципал мол-мулкни хусусийлаштиришдан тушган 
маблагларда уз фаолиятидан келган даромадлардан хусусий ва жисмоний 
шахсларнинг ихтиёрий бадаллари, кимматбахо когозлар чикариш ва 
жойлаштиришдан тушган даромадлардан иборат пул маблагларини жамлаш 
йули билан кичик тадбиркорликни қўллаб -увватлаш ривожлантиришга 
каратилган дастурлар, лойихалар ва тадбирларни маблаг билан таъминлайди. 
Бизнес-фонднинг асосий мақсадлари куйидагилардан иборат: 
 
устувор йуналишларда кичик бизнесни қўллаб -қувватлаш йули 
билан бозор муносабатларини босқичма-босқич ривожлантириб бориш 
мобайнида давлат сиёсатини утказишга кумаклашиш; 
 
кичик бизнеснинг бозор инфраструктурасини вужудга келтиришга 
кумаклашувчи инфраструктура элементлари (банк, ахборот, суғурта, лизинг 
ва бошкалар)ни шакллантириш; 
 
кичик бизнесни, хусусий тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш хамда 
ривожлантириш учун уз маблагларини ажратиш ва чет эл инвестицияларни 
жалб этиш масалаларида халкаро молия ва жамоат ташкилотлари хамда 
жамгармалари, корпорациялари, агентликлари, ваколатхоналари, идоралари, 
хусусий , ҳуқуқий ва жисмоний шахслар тадбиркорлик тузилмалари билан 
ўзаро хамкорликни таъминлашдан иборатдир. 
Бизнеснинг асосий вазифалари: 
 
кичик тадбиркорлик тузилмаларига республика товар бозорларини 
тулдириш, четдан келтириладиган товарлар урнини босиш ва четга 
чикариладиган товарлар урнини кенгайтириш, янги иш уринларини барпо 
этиш учун молиявий ёрдам кўрсатиш; 
 
кичик тадбиркорлик тузилмалари инновация фаолиятини қўллаб 
қувватлаш, рақобатга бардошли тайёр махсулотнинг янги турларини ишлаб 
чикиш ва ишлаб чикаришни рагбатлантириш; 
 
Ўзбекистон Республикасида маълумотлар банкини вужудга 
келтириш ва бизнесни ташкил этиб, ривожлантириш борасида ахборот 
ҳуқуқий хизматлар кўрсатиш; 
 
кичик бизнеснинг камёб халк истеъмоли буюмлари ишлаб
чикариш ва хизматларни кенгайтиришга каратилган лойихалари хамда, 
дастурлари учун молиявий маблаглар ажратишдан иборат . 
Бизнес фонд билан бевосита хамкорликда “Мадад” суғурта агентлиги 
иш олиб боради, у хар бир валютада уз буюмларига эга бўлади. Давлат унинг 
хам муассасаси бўлиб, кичик ва урта корхоналарнинг фаолиятини кредитлаш 
билан боглик каттагина хатарнинг молиявий таъминотини уз зиммасига 
олди. 
“Мадад” суғурта агентлиги: 


22 
-
кичик бизнеснинг дастурлари ва лойихаларини экперт бахолаш ва 
танлаб олишни хамда уларни руебга чикариш учун молиявий маблаглар 
ажратилиши мақсадларини кузлаб халкаро молиявий ташкилотлар билан 
ишлаб чикиш; 
-
тадбиркорлик тузилмалари Бизнес фонддан ажратилган маблаглардан 
самарали фойдаланиши устидан назорат механизмини ишлаб чикишни 
амалга оширади; 
-
буюртманинг фонд дастурий йуругига муввофик, даражасини; 
-
лойиханинг долзарблиги, ноёблиги, реаллиги, рақобатга бардошлиги, 
лойиханинг минтака манфаатларига мувофик, лойиха бюджети ва графиги
(хаётий цикли) мукаммаллиги лойиханинг молиявий асосоланганлигини 
белгилайди; 
-
лойихаларни амалга ошириш билан боглик таввакалчиликни 
суғурталайди. 
Шуни таъкидлаш керакки, суғурталаш сохасида давлатнинг якка 
хокимлиги тугатилди ва Ўзбекистон Республикасининг суғурта бозорида 
бугун 24 та суғурта компанияси иш олиб бормокда. 
Кичик ва хусусий тадбиркорликни давлат томонидан қўллаб-
қувватлаш тадбирлари куйидаги шаклларда амалга оширилади: 
-
қонуний-ҳуқуқий таъминот; 
-
ташкилий таъминот; 
-
тадбиркорликни ривожлантириш учун моддий-техникавий шароит 
яратиш; 
-
молиявий кредит таъминоти; 
-
тадбиркорликни суғурта билан таъминлаш; 
-
тадбиркорлик шуъбасини кадрлар билан таъминлаш; 
-
ТИФ ишини иқтисодий Қўллаб-Қувватлаш; 
-
ахборот маслахат таъминоти; 
-
тадбиркорликни ижтимоий-рухий жихатдан таъминоти ва бошкалар. 
Ўзбекистонда давлатни иқтисодий сиёсатида кичик тадбиркорлик 
корхоналарини 
қўллаб-қувватлаш 
тадбирлари 
амалда 
реализация 
килинмокда: 
 
Республика кичик корхоналарни қўллаб-қувватлаш фонди ташкил этилган 
бўлиб, молиявий ёрдам кичик корхоналарга давлат, жамоа, ташкилотлар, 
юридик ва ажнабий шахсларни ихтиёрий тулайдиган йигимлари 
хисобидан қўллаб- кувватланмокда; 
 
1991 йилдан бошлаб кичик корхоналар биринчи йили оладиган 
фойдасидан 25 фоиз тўлов белгиланди, иккинчи йили олинадиган 
фойдадан 50 фоизи солиқ сифатида туланадиган булди; 
 
дастлабки икки йил қишлоқ хўжалиги махсулотлари ишлаб чикарадиган ва 
бу махсулотларни қайта ишлайдиган, кенг халк истеъмоли товарлари 
ишлаб чиқарувчи, курилиш, таъмирлаш, курилиш материаллари ишлаб 
чиҚарувчи, янгиликларни тадбик этувчи кичик корхоналар бюджетга 
солиқ тулашдан озод этилган; 


23 
 
уз фойдаларини курилишга, корхонани қайтадан реконструция килиш, 
асосий фондларни янгилаб боришга, янги техникани, технологияни, 
ишловчиларни малакасини оширишга сарфлайдиган кичик корхоналардан 
солиқ солинмайди; 
 
кичик корхоналарда пенсионерлар карилиги ва ногиронлиги буйича 
ишлаётганларни 50 фоизини ташкил килган такдирда олнгин фойдадан 
давлат бюджетига туланадиган солиқ 30 фоизга камайтирилгандир; 
 
кичик корхоналарда ишловчи карилар ва ногирон пенсионерлар умумий 
ишловчиларни 30 фоиздан то 50 фоизгача ташкил этса, фойдадан 
олинадиган солиқ 20 фоизга камайтирилади; 
 
Қонунда кўрсатилган кичик корхона мустакил узи хўжалик фаолияти олиб 
бориш ҳуқуқига эга, уз-узини молиялаштиради, узини бошкаради, уз 
Уставида кўрсатилагн қонунлар доирасида иш олиб боради; 
 
кичик корхоналар юридик шахс сифатида корхоналар билан шу жумладан 
хориж фирмалари билан хам турли шартномалар тузиш ҳуқуқига эга; 
 
кичик корхона номидан директор белгиланган режа асосида фирмани 
истикболи учун зарур фаолият турларини бахолаш мажбуриятини олади, 
молиявий натижалар буйича бухгалтерия хисоботларини тузиб беради; 
 
кичик корхоналар уз маблагларини узи пул, моддий тушумлар, корхона, 
ташкилотларга махсулот сотишдан келиб тушган маблаг, акцияларни 
сотишдан, бошка кимматли когозларни сотишдан келган маблаглар, кичик 
корхона мулкини шакллантиришда шартнома буйича турли корхоналар 
пул, моддий шаклда бадал утказиш фукаролар, ишловчилар хам пул 
утказишлари мумкин; 
 
кичик корхонани ташкил этувчи ташкилот фирмани оладиган фойдасидан 
таъсисчига утказиладиган нормани белгилайди, кичик корхона бюджет ва 
таъсисчи билан хисоб- китоб Қилиб бўлгандан сунг кичик корхонани уз 
фойдаси ташкил топиб, бу фойда корхона Низоми буйича таксимланади. 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Микрофирмалар ва кичик 
корхоналарни ривожлантириш борасида қушимча чора-тадбирлари 
тўғрисида”ги Фармони 2005 йил 21 июнда кучга кирди. Фармонга биноан 
мамлакатимизда фаолият юритаётган микрофирмалар ва кичик корхоналар 
фаолиятини янада такомиллаштириш, уларни фаолиятини янада қўллаб-
қувватлаш масалалари алоҳида такидланган.
2.3. 

Download 0.96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   70




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling