Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт

Ишсизлик даражаси – ишсизларнинг ишчи кучи 
таркибидаги фоизли нисбати.
Оукен қонуни – ишсизлик даражаси ва ЯИМ ҳажмининг 
орқада қолиши ўртасидаги нисбатнинг математик ифодаси.
Такрорлаш учун савол ва топшириқлар:
1. Ишчи кучини такрор ҳосил қилиш деганда нимани 
тушунасиз ва унинг хусусиятлари қандай?

---

645
2. Ишчи кучининг сифати нима? У қандай омилларга 
боғлиқ? Фан-техника тараққиётида ишчи кучининг сифатига 
қандай талаблар кучаяди?
3. Ишчи кучи бозори амал қилишининг ўзига хос 
хусусиятлари нималардан иборат?
4. Ишчи кучи қиймати ва истеъмол қиймати қандай 
аниқланади? Уларга таъсир этувчи омилларни санаб беринг.
5. Иш билан тўла бандлик нима учун нисбий маънода 
тушунилади? Қандай қилиб ишчи кучидан самарали 
фойдаланишга эришилади?
6. Ишсизликнинг асосий турларига тавсиф беринг.
7. Ишсизлик даражаси қандай ҳисобланади?
8. Ишсизликнинг табиий даражаси нимани англатади ва у 
қандай тартибда аниқланади?
9. Оукен қонунининг моҳияти нимада намоён бўлади?
10. Ишсизликнинг ижтимоий ва иқтисодий оқибатларини 
тушунтириб беринг. 
21-боб. МОЛИЯ ТИЗИМИ ВА МОЛИЯВИЙ СИЁСАТ
Ижтимоий такрор ишлаб чиқариш жараёнларининг самарали 
амалга оширилиши кўп жиҳатдан молиявий ресурсларга 
боғлиқ бўлади. Пул воситасида такрор ишлаб чиқаришнинг 
бир босқичидан бошқасига ўтилади ҳамда муайян мақсадга 
йўналтирилган фондлар вужудга келтирилади. Ўз навбатида 
бу фондлар такрор ишлаб чиқаришнинг узлуксизлигини ва 
кенгайтирилишини таъминлайди. Ялпи миллий маҳсулотни 
яратиш, тақсимлаш ва ундан фойдаланиш жараёнида пул 
мустақил ҳаракат қилиб, турли хўжалик юритувчи бўғинлар, 
уй, дехқон, фермер, жамоа, касаначилик хўжаликлари, 
давлат корхоналари ва ташкилотлари, давлатнинг ўзининг 
пул маблағлари фондини ташкил этади. Пул фондлари ҳосил 
бўлиш манбалари ва амал қилиш тавсифи, мақсадлари ва 
фойдаланиш усулларига қараб молия ва кредит шакллари 
тусини олади. Ушбу бобда молиянинг мазмуни, вазифалари 
тизими, унинг асосий бўғини бўлган давлат бюджети ва 

---

646
бюджет маблағларининг шаклланишида солиқларнинг роли 
баён этилади.