¡збекистон Республикаси Олий ва ¢рта махсус таълим вазирлиги

15-Laboratoriya
Elektrokimyoviy usulda mis qoplamalarini hosil qilsih
Ishning maqsadi:biror bir detalni mis bilan qoplash.
Ishni bajarish tartibi.

10-rasm. Metallarni elektrokimyoviy mislash uchun tajriba uskunasining sxemasi
1-sozlagich; 2-o`chirgich; 3-kuchlanish boshqaruvchisi; 4-voltmetr; 5-ampermetr; 6-doimiy kuchlanish chiqish klemmalari; 7-elektrolizyor; 8-qopqoq; 9-katodli qisgich; 10-anodli qisgich; 11-katod; 12-anodlar; 13-kulonometr.
Detallarni yog`sizlantirish uchun tarkibida 100 g/l NaOH tutgan issiq ishqoriy eritma bilan ishlov beriladi. Ishqoriy issiq eritmasida qayta ishlangan detallar soda-ohakli qatlam surtilgan shetka bilan ishqalanadi. Sirt yuzasi bir tekisdasuv bilan namlansa, tayyorgarlik tugallangan hisoblanadi. Predmentni (katod sifatida) vannaga solishdan oldin oqib turgan suv bilan yaxshilab yuviladi.
Mislash uchun mo`ljallangan vanna sig`imi 1,5 l bo`lgan akkumliyatorli shisha idishdan iborat. Anodlar sifatida ikkita ingichka latunli yoki misli plastinkalar ishlatilishi. Katod sifatida ishlov berilyotgan detal yoki nikelli plastinka ishlatiladi.
Mislash uchun mo`ljallangan elektrolitning tarkibi quyidagicha (g/l);
CuSO_{4 }5H₂O-250; H₂SO₄-6
Misli qoplama olish uchun sxema bo`yicha moslama o`rnatiladi. Misli qoplamani olish uchun detallar avval nikellanadi, yoki nikelli plastinkalar usti mis bilan qoplanadi. Nikelli vannadan chiqarib olingan detallar oqib turgan suv bilan yuviladi va mislash vannasiga olib o`tiladi.
Jarayon aralashtirmay turgan holda, xona xaroratida bajariladi. Tokning katodli zichligi D=2A/dm<sup>2</sup>.
Vannada detalni ushlab turish vaqti mis qatlamining qalinligidan kelib chiqqan holda tanlanadi. Mislanishdan keyin mahsulot vannadan chiqarib olinadi va oqib turgan suv bilan yuviladi. Yuvib olingan maxsulot boshqa tajribalarda yana qayta nikellanishi yoki xromlanishi mumkin.
Hisob –kitoblar: 1)elektrolizgacha va undan keyin elektrolitka solingan mislanayotgan maxsulotni tarozida tortib olish bilan, katodda ajralib chiqqan metallning miqdorini aniqlash mumkin (m<sub>0</sub>).
2)elektrolizga ma`lum vaqt o`tkanidan keyin qatlamning o`rtacha qalinlgi quyidagi formuladan topiladi:

_{ } -qoplamaning o`rtacha qalinligi, <sub> </sub>.
<sub> </sub> -qoplashdan oldinva keyin og`irliklari farqi, gr.
S –namuna yuzasi, sm².
_{ }–mis zichligi, g/sm³_{ }g/sm³)
3)katotda ajralib chiqqan metallni nazariy jixatdan hisoblab topilgan miqdori quyidagi tarzda aniqlanadi:

J–tok kuchi, Amper
_{ } -tokni o`tish vaqti, soat
C–metallning ekvivalent og`irligi
Mazkur jarayon uchun tok bo`yicha unum quyidagi formuladan topiladi:

Bunda m₀ –ajralib chiqqan modda massasi;
J –tok kuchi, Amper;
_{ }tokni o`tish vaqti, soat;