Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси


Кабел тармоқларида зарарланиш жойларини аниқлаш


Download 3.16 Mb.
Pdf ko'rish
bet41/107
Sana18.10.2023
Hajmi3.16 Mb.
#1707645
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   107
Bog'liq
Рахматов А.Д Исақов А.Ж Байзаков Т.М Юнусов Р.Ф Еlektr uskunalar ekspluatatsiyasi va tamirlash (1)

5.7. Кабел тармоқларида зарарланиш жойларини аниқлаш 
Кабел тармоқлари эксплуатацияси энг мураккаб масалалардан бири. 
Кабел тармоқида зараланиш (узилган, қисқа туташув ва ҳоказо) жойларини 
тўғри топишдир. Кабел тармоқлари кўпчилик ҳолларда ёпиқ ўрнатилган 


67 
бўлади (ер остида, туннелларда, шахталарда, бино-иншоотларининг 
конструкциялари орасида) ва зарарланган ёки зараланиш хавфи бўлган жойни 
оддий куз билан кўриб бўлмайди. Амалда кабел тармоқларидаги нуқсонлар 
махсус асбоб-ускуналардан фойдаланиб топилади.
Кабелнинг зараланиш жойини топишда қўлланиладиган услуб 
зараланиш характерига қараб аниқланилади. Зараланишларнинг қуйидаги 
хиллари бўлиши мумкин: бир фазанинг ерга уланиб қолиши; икки ёки уч 
фазани ерга қисқа туташуви; фазаларнинг ўзаро қисқа туташуви; бир, икки ва 
уч фаза симларининг узилиши; (ерга уланиб ёки уланмай), изоляциянинг ёниб 
кетиб тешилиши; мураккаб зараланишлар ва бошқалар.
Носозлик юзага чиққан кабел электр узатиш тармоқи манбадан 
ажратилади, истеъмолчилар ва уларнинг уланиш симлари ажратилиб, икки 
томонидан мегаомметр билан изоляция қаршилиги ўлчаб кўрилади. Кабел 
симларининг хар икки томонидан фазалар изоляцияси қаршилиги ўлчаб 
кўрилади. Ўлчовлар натижасида носозлик фақат кабелдалиги аниқланади, 
носозлик жойини топиш услуби танланади. Дастлаб 10-50 м аниқликда 
зараланиш зонаси белгиланади. Кейин бевосита трассага чиқиб, аниқ 
услублар ва асбобларда носозлик жойи топилади.
Зарарланиш зонасини аниқлаш учун импульс сиғим, сиртмоқ, тебраниш 
разряди услублари қўлланилади. Акустик ва индукцион услублар билан 
кабель трассаси бўйлаб ҳаракатланиб носозлик жойи топилади. 
Импульс услубида зарарланган тармоқ бўйлаб зондловчи электр 
импульс юборилади ва импульс юборилган вақт билан у зарарланган жойдан 
қайтиб келган вақтлар оралиғи қайд қилинади. Агар кабелдаги импульс 
ҳаракатланиш тезлиги V бўлса ва импульс берилган жойдан зарарланиш 
жойигача бўлган масофа 
x
l
бўлса импульсни кабелдан ўтиш вақти: 
V
l
t
x
x

бўлади. Куч кабелларидаги электр импульс тезлиги V = 160 м/сек бўлса 
x
l
масофа қуйидагича топилади: 
x
x
х
t
Vt
l
80
2


(5.7) 
Бу принцпда ИКЛ-5 ва Р5-1А асбоблари ишлайди. Импульс услуби 
кабель тармоқидаги зарарланиш жойи билан биргаликда зарарланиш 
характерини ҳам топиш имконини беради. Ўлчовларда дефект жойлашган 
масофа 1,5 % дан кўп бўлмаган хатолик билан аниқлаш имконини беради.
Тебранувчи разряд услуби кабель изоляциясида силжувчи тешилиш 
бўлганда қўлланилади. Бу холда кабель тармоқига синаш қурилмаси 
ёрдамида секин аста ортиб борувчи доимий кучланиш берилади. Изоляцияси 
кучсизлашган жойда етарли кучланиш бўлганда изоляция тешилади. 
Изоляцияси кетган жойда учқун чиқади, ва бунда кабелда тебраниш 
характерига эга бўлган разряд бўлади. Бу разряднинг тебраниш даври 
тебраниш тўлқинининг зарарланиш жойигача бориб қайтиши вақтининг 
иккиланганига мос келади, яъни: 
V
l
Т
х
4

ёки
4
TV
l
х

(5.8) 


68 
Бу ерда V – тебраниш тўлқинининг тарқалиш тезлиги. 
Тебранувчи разряд давомийлигини бир марта разверткали ОЖО типли 
осциллограф билан ўлчанади (5.8-расм). Схемада электрон миллисекундомер 
(ЭМКС-58М) кучланиш бўлгичи орқали уланади. Ўлчов хатолиги 5% дан кам 
бўлади. 
5.8-расм. Кабел тармоғида зараланиш 
жойини тебранувчи контур учулида 
аниқлаш схемаси. 1-юқори кучланиш 
манбаси, 2-кучланишни ажратгич, 3-
тўхтатиш тармоғи, 4-ишга тушириш 
тармоғи, 5-ўлчов асбоби, 6-
зараланиш жойи, 7-металл қобиқ, 8-
кабел толалари. 
Сиртмоқ услуби бирор фазада изоляция кетиб, ерга уланиб қолган, 
лекин кабел толаси бутун бўлса ва хеч бўлмаса кабелнинг битта толасида 
изоляция соз бўлганда ишлатилади. Бу услубда кабелнинг зарарланган 
жойилача бўлган қисмининг оддий ўлчов «мости» билан доимий токдаги 
қаршилиги ўлчаб кўрилади. Ўлчов мостининг бир томонига кабелнинг 
охирлари туташтирилган ва зарарланган толалари уланади, иккинчи томонига 
эса ростланувчи иккита қаршиликлар l магазини уланади (5.9-расм).
5.9-расм. Кабел тармоғининг носоз жойини 
ҳалқа усулида аниқлаш схемаси, 1-кабел 
толалари, 2-туташтириш тармоғи, 
1

Download 3.16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   107




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling