Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

5.Эритроцитометрия (эритроцитлар + юнонча метрео ўлчов,) - қизил қон ҳужайраларининг ўлчамини аниқлаш. Бу эритроцитларнинг диаметри, ҳажми, ва қизил қон ҳужайралари қалинлигини ўлчаш. Қизил қон таначалари диаметрини аниқлаш микроскоп остида кўз-микрометр ва автоматик (электрон) ҳисоблагичлар ҳамда номограммалар ёрдамида амалга оширилиши мумкин.

Расм 2. Прайс-Джонс эеритроцитометрик эгри: а-нормада; б-микроцитар анемияда (эгри икки тепалик бор ва қизил қон ҳужайралари кичик диаметрлари томон чап банддир); C — макроцитар анемияда (эгри текис, бир неча тепалик билан, қизил қон ҳужайралари катта диаметрлари томон ўнг банддир).
Прайс-Джонса эритроцитометрик эгри эритроцитларнинг диаметри бўйича график рўйхатга олиш ҳисобланади. Абсцисс ўқида микрондаги қизил қон таначалари диаметрининг қиймати, ордината ўқида-тегишли диаметрдаги қизил қон таначаларининг улуши олинади. Олинган нуқталар туташтирилади ва эритроцитометрик эгри чизиқ олинади (2-расм). 1). Одатда, кўпчилик қизил қон таначалари (ўртача 70%) диаметри 7-8 мкм, максимал диаметри 7.2—7.5 мкм бўлган қизил қон таначалари учун ўртача диаметр бўлиб, эгри чизиқнинг юқори қисмига тўғри келади. Диаметри 6,7 мкм дан кам бўлган қизил қон таначалари микроситларга, диаметри 7,7 мкм дан катта бўлган-макроцитларга, диаметри 9,5 мкм дан катта бўлган-мегалоцитларга мансуб. Бу эгри чизиқ асосининг кенглиги анизоситозни характерлайди. Макроцитоз ва мегалоцитозда эгри чизиқ ясси шаклга, кенг асосга, икки ва ундан ортиқ вертикалга ега ва қизил қон таначаларининг катта диаметрлари томон ўнгга силжийди, В12 - (фолий) танқис камқонликда юзага келади. Микроцитоз ва микросфероцитозда эритроцитометрик эгри чизиқ кенг асосга эга бўлиб, иккита вертикал, чап томонга кичикроқ диаметрларга қараб силжийди ва микро-сфероцитар гемолитик ва темир танқис камқонликда юзага келади.
Оссиллоскоп экранидаги автоматик (электрон) ҳисоблагичлар ёрдамида эритроцит диаметрини аниқлашда эритроцитометрик эгри чизиқ рўйхатга олинади ва сўнгра қоғозга чизилади.
Голография қизил қон ҳужайралари ҳажмини ва шаклини аниқлаш учун ишлатилади. Электромагнит (оптик голография) ёки товуш (акустик голография) тўлқинининг объектидан акс эттиришларни рўйхатга олиш ва кейинчалик тиклашга асосланган.
Қизил қон зардобининг ўртача ҳажми ва ўртача диаметри Мазон номограммаси ёрдамида ҳам аниқланади. Дастлабки маълумотлар 1 мл қондаги қизил қон таначалари сони ва гематокрит сони. "Қизил қон таначалари" ва "гематокрит сони" шкаласида керакли қийматларни топиб, уларни тўғри чизиқ билан туташтирилади. Бу чизиқнинг "ўртача корпускуляр ҳажм" шкаласи билан кесишиши еритроцитнинг ўртача ҳажми, яъни 1 мл қон ва гематокрита учун 5 млн қизил қон таначалари сони 45% ўртача корпускуляр ҳажм 90 мкм3 бўлганда (расм 3).