Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълими вазирлиги
Elmurodov shahriyor 2 bob sa
- Bu sahifa navigatsiya:
- Назо- рат 70
| Таж-риба
|
76 |
1 |
15 |
19,7 |
27 |
35,5 |
22 |
28,9 |
29 |
38,1 |
39 |
51,3 |
20 | |
|
26,5 | ||||||||||||||
|
|
2 |
19 |
25 |
24 |
31,5 |
25 |
32,8 |
28 |
36,8 |
32 |
42,1 |
24 |
31,5 | |
|
|
3 |
26 |
34,2 |
31 |
40,7 |
21 |
27,6 |
29 |
38,1 |
29 |
38,1 |
16 |
21 | |
|
|
|
4 |
31 |
40,7 |
35 |
46 |
26 |
34,2 |
30 |
39,4 |
19 |
35 |
11 |
14,4 |
|
|
|
5 |
22 |
28,9 |
26 |
34,2 |
29 |
38,1 |
31 |
40,7 |
25 |
32,8 |
19 |
25 |
|
|
|
6 |
31 |
40,7 |
35 |
46 |
19 |
25 |
26 |
34,2 |
26 |
34,2 |
15 |
34,2 |
|
|
|
7 |
37 |
48,6 |
41 |
53,9 |
24 |
31,5 |
26 |
34,2 |
15 |
19,7 |
9 |
11,8 |
|
|
|
8 |
36 |
47,3 |
45 |
59,2 |
21 |
27,6 |
26 |
34,2 |
19 |
25 |
5 |
6,5 |
|
|
|
9 |
39 |
51,3 |
42 |
55,2 |
19 |
25 |
27 |
35,5 |
18 |
23,6 |
7 |
9,2 |
|
|
|
10 |
19 |
25 |
26 |
34,2 |
29 |
38,2 |
34 |
44,7 |
28 |
36,8 |
16 |
21 |
|
|
|
11 |
29 |
38,1 |
32 |
42,1 |
19 |
25 |
26 |
34,2 |
28 |
36,8 |
18 |
23,6 |
|
Назо- рат |
70 |
1 |
11 |
15,7 |
22 |
31,4 |
18 |
25,7 |
21 |
30 |
41 |
58,5 |
27 |
38,5 |
|
|
2 |
15 |
21,4 |
20 |
28,5 |
23 |
32,8 |
27 |
38,5 |
32 |
45,7 |
23 |
32,8 | |
|
|
3 |
21 |
30 |
25 |
35,7 |
19 |
27,1 |
24 |
34,2 |
30 |
40,8 |
21 |
30 | |
|
|
4 |
18 |
25,7 |
32 |
45,7 |
23 |
32,8 |
26 |
37,1 |
29 |
41,4 |
12 |
17,1 | |
|
|
5 |
19 |
27,1 |
21 |
30 |
25 |
35,7 |
29 |
41,4 |
26 |
37,1 |
20 |
28,5 | |
|
|
|
6 |
23 |
32,8 |
31 |
44,2 |
16 |
22,8 |
20 |
28,5 |
31 |
44,2 |
19 |
27,1 |
|
|
|
7 |
26 |
37,1 |
28 |
40 |
19 |
27,1 |
20 |
28,5 |
25 |
35,7 |
22 |
31,4 |
|
|
|
8 |
29 |
41,4 |
29 |
41,4 |
18 |
25,7 |
21 |
30 |
23 |
32,8 |
20 |
28,5 |
|
|
|
9 |
24 |
34,2 |
26 |
37,1 |
16 |
22,8 |
20 |
28,5 |
30 |
42,8 |
24 |
34,2 |
|
|
|
10 |
10 |
14,2 |
15 |
21,4 |
19 |
27,1 |
27 |
38,5 |
41 |
58,5 |
28 |
40 |
|
|
|
11 |
20 |
28,5 |
23 |
32,8 |
10 |
14,2 |
16 |
22,8 |
40 |
57,1 |
31 |
44,2 |
Иккинчи жадвалда келтирилган тайёрлов гуруҳидаги тажриба ва назорат гуруҳлари болаларида табиатга оид тасаввур ва тушунчалар шаклланиши (ўсиши)да қуйидагича ўзгаришлар рўй берганлигини кўрсатди.
1. Ҳайвонот оламига доир саволларга 76 нафар тажриба гуруҳ болаларида тажрибадан сўнг 5,5 фоизи-тўлиқ, 38,1 фоизи-ўрта, 26,5 фоизи-қуйи даражада ва назорат гуруҳининг 70 нафар тайёрлов гуруҳ болаларида 31,4 фоизи-тўлиқ, 30 фоизи-ўрта, 38,5 фоизи-қуйи даражада жавоб беришди.
2. Ёввойи ҳайвонлар ва уларни тури ҳақидаги саволларга тажриба гуруҳ болаларидан 31,5 фоизи-тўлиқ, 36,8 фоизи-ўрта, 31,5 фоизи-қуйи даражада; назорат гуруҳларда эса 23,5 фоизи-тўлиқ, 38,5 фоизи-ўрта, 32,8 фоизи-қуйи даражада жавоб беришди.
3. Ҳайвонларни фаслларга қараб ўзгариши ҳақидаги саволларга тажриба гуруҳ синф болаларининг 40,7 фоизи-тўлиқ 38,1 фоизи-ўрта, 21 фоизи қуйи; назорат гуруҳларида эса - 35,7 фоизи- тўлиқ, 34,2 фоизи-ўрта, 30 фоизи-қуйи даражада жавоб беришди.
4. Уй ҳайвонлари тўғрисидаги саволномага тажриба гуруҳ болаларида 14 фоизи-тўлиқ, 39,4 фоизи-ўрта, 14,4 фоизи-қуйи даражада жавоб берган бўлсалар; бу натижа назорат гуруҳида - 45,7; 37,1; 17,1 фоизни ташкил этди.
5. Қушлар ва уларнинг яшаш тарзи ҳақидаги саволномага тажриба гуруҳ болаларида 34,2 фоизи-тўлиқ, 40,7 фоизи-ўрта, 25 фоизи-қуйи даражада жавоб берган бўлса; назорат гуруҳларда эса 30 фоизи-тўлиқ, 41,4 фоизи-ўрта, 28,5 фоизи-қуйи даражада жавоб беришди.
Йил фаслларининг номлари ва фарқларига оид саволларга тажриба гуруҳларидан 46 фоизи-тўлиқ, 34,2 фоизи-ўрта, 19,7 фоизи-қуйи даражада жавоб қайтарган; назорат синфларда бу кўрсаткич 44,2; 28,5; 27,1 фоизини ташкил этди.
Ёввойи ҳайвонларга доир саволларга тажриба гуруҳ болаларидан 53,9 фоизи-тўлиқ, 34,2 фоизи-ўрта, 11,8 фоизи қуйи даражада жавоб берди; назорат гуруҳларида эса 40 фоизи-тўлиқ, 28,5 фоизи-ўрта, 31,4 фоизи қуйи даражада жавоб беришди.
8. Қушлар ҳақидаги саволларга тажриба гуруҳларидан 59,2 фоизи- тўлиқ, 34,2 фоизи-ўрта, 65 фоизи-қуйи даражада жавоб олинди; назорат гуруҳ болаларидан 41,4 фоизи-тўлиқ, 30 фоизи-ўрта, 28,5 фоизи-қуйи даражада жавоб беришди.
9. Паррандалар ҳақидаги саволларга тажриба гуруҳ болаларидан 55,2 фоизи-тўлиқ, 35,5 фоизи-ўрта, 9,2 фоизи-қуйи даражада жавоб берди; назорат гуруҳларда 37,1 фоизи-тўлиқ, 28,5 фоизи-ўрта, 34,2 фоизи қуйи даражани кўрсатди.
10. Жонли ва жонсиз табиат ҳақидаги саволномага тажриба гуруҳ болаларидан 34,2 фоизи-тўлиқ, 44,7 фоизи-ўрта, 21 фоизи қуйи даражада жавоб берган бўлсалар, бу натижа назорат гуруҳларда-21,4; 38,5; 40 фоиз бўлди.
11. Ҳайвонот оламини авайлаб-асраш тўғрисидаги саволга тажриба болаларидан 42,1 фоизи-тўлиқ, 34,2 фоизи-ўрта, 23,6 фоизи-қуйи даражада жавоб берган; назорат гуруҳ 32,8 фоиз-тўлиқ, 22,8 фоиз-ўрта, 44,2 фоиз қуйи даражада жавоблар олинди.
Мактабгача ёшдаги тайёрлов гуруҳ болаларда табиатга доир тасаввур ва тушунчалар шаклланиши (ўсиш)ни миқдорий тавсифлаш ва математик-статистика усулида ишлаш учун микдорий кўрсаткичлар билан бирга сифат кўрсаткичларини аниқлаш ҳам талаб этилади.
Илмий-тажриба натижаларга оид микдорий кўрсаткичлар 1-жадвалда келтирилди. Олинган натижаларга математик-статистика усулида ишлов бершидан олдин мактабгача ёшдаги болаларда табиатга доир тасаввур ва тушунчалар шаклланишининг сифат кўрсаткичларини (улар шу параграфда, кейинроқ келтирилади) аниқлаш учун тажриба гурухлари болаларида тасаввур ва тушунчалар шаклланишини таъминлашга йўналтирилган, тажриба гуруҳларда синовдан ўтказилган айрим таълимий ишларнинг тавсифи ва педагогик таҳлили ҳақида фикр юритилади.
Қайд этувчи эксперемент даврида ўтказилган дастлабки суҳбатларимизда шу нарса маълум бўлдики, болларга ҳайвонот оламига оид тушунчаларни сингдиришдан олдин мавзуга оид кўргазмали қуроллардан фойдаланиш зарур деган хулосага келдик. Чунки кичик ёшдаги болаларга ҳар томонлама тушунчани шакллантиришда кўргазмали машғулотлар қизиқарли бўлиб, болалар хотирасида узоқ вақт сақланади. Кўргазмали машғулотлар болаларни ҳар томонлама фикр юритишга ва ўтилган мавзуларни янада пухта билиб олишларига ва уларда ҳайвонот оламига оид тасаввур ва тушунчаларни шакллантириш самарадорлигини оширишга хизмат қилади. Шунинг учун хам биз педагогларга тажриба гуруҳларида машғулотлар ўтказишдан олдин кўргазмали қуроллар ҳамда техника воситаларидан фойдаланишнинг йўл-йўриқларини кўрсатиб бердик.
Мактабгача ёшдаги болаларда ҳайвонот оламига доир тасаввур ва тушунчаларнинг ўсиши ва шаклланишига оид олинган микдорий маълумотлар асосида мазкур гуруҳларда ўтказилган машғулотлар, топишмоқ, ҳикоя, эртак, ўйинлар, тез айтиш, сайр ва саёҳатларнинг қанчалик самара берганлигини аналитик текшириш учун математик статистиканинг Х2 критерийсидан фойдаланилди. (1), (2). Х2 критерийси боғлиқмас танланмалар учун қўлланилиб, бизнинг ҳолда бу танланмалар назорат ва тажриба гуруҳларидан иборат.
Болалар боғчаси билан олиб борилган тадқиқот ишлари, Termiz шаҳардаги 20, боғча тарбияланувчиларининг 53-нафари назорат гуруҳи 56 нафари тажриба-синов гуруҳи сифатида танлаб олинди. Ўтказилган тажриба-синов натижалари ҳар бир кўрсаткич учун 1-жадвалда келтирилган.
Самарадорликни текширишнинг Х2 усулида критерий статистикасининг кузатилган қиймати деб аталувчи коэффициент қуйидаги формула билан ҳисобланади (1):
(1)
бу ерда С - тажриба-синов натижаларини баҳолаш категориялари сони, - N1-назорат гуруҳидаги объектлар сони, N2-тажриба гуруҳидаги объектлар сони, Nli-назорат гуруҳидаги ҳар бир баҳолаш категориясига мансуб объектлар сони, N2i-тажриба гуруҳидаги ҳар бир баҳолаш категориясига мансуб объектлар сони.
Бизнинг ҳолда бу миқдорлар биринчи кўрсаткичлар учун қуйидаги қийматларга эга (1-жадвалга қаранг).
N1= 49, N2= 52;
N11 =5, N12 =24, N13 =20;
N21 =18, N22 =22, N23 =12;
N1= 53
Назорат гуруҳидаги балл
N2 – тажриба гуруҳидаги
Бу қийматларни (1) формулага қуйиб, критерий статискасининг биринчи кўрсаткич бўйича кузатилган қиймати учун қуйидагини оламиз:
Биз танлаб олган тажриба ва назорат гуруҳлари учун аҳамиятлилик даражасини = 0,05 деб олиш мумкин. Бу қийматда критерий статискасининг Х2кр= 3,84 критерик қиймат бўлди (1) (3) қиймат (4) қийматдан катта бўлганлиги учун Х2 критерийсига мувофиқ тажриба гуруҳда олиб борилган ишларнинг (1) кўрсаткич бўйича самарали бўлганлиги келиб чиқади.
Шу тариқа бошқа кўрсаткичлар бўиича ҳам критерий статистикасининг қийматларини ҳисоблаб чиқилди. Ҳар бир кўрсаткич бўйича тажрибадан сўнг тажриба ва назорат гуруҳларида ўтказилган баҳолаш натижалари, критерий статистикасининг кузатилган (тажрибадан олинган) қийматлари ҳамда бу кўрсаткичлар бўйича самарадорликка эришилганлиги, ёки эришилмаганлиги 2-жадвалларда келтирилган.
2-жадвал
5-6 ёшли болалар гуруҳи
|
N1=49, N2=52 | ||||||||
|
№ |
1 -гуруҳ (назорат) |
2-гуруҳ (тажриба) |
X2 |
Самара-дорлик | ||||
|
|
N12 |
N13 |
N21 |
N22 |
N23 | |||
|
1 |
5 |
24 |
20 |
18 |
22 |
12 |
9,9 |
|
|
2 |
8 |
22 |
19 |
15 |
19 |
18 |
0,21 |
|
|
3 |
15 |
18 |
11 |
20 |
19 |
13 |
1,49 |
|
|
4 |
15 |
20 |
14 |
21 |
17 |
14 |
1,54 |
|
|
5 |
10 |
17 |
32 |
16 |
22 |
14 |
8,93 |
|
|
6 |
9 |
19 |
21 |
15 |
24 |
13 |
5,27 |
|
|
7 |
16 |
16 |
17 |
21 |
17 |
14 |
1,29 |
|
|
8 |
8 |
19 |
22 |
15 |
25 |
12 |
6,28 |
|
|
9 |
13 |
22 |
14 |
19 |
26 |
7 |
4,14 |
|
3-жадвал
Тайёрлов гуруҳ болалари
N1= 70, N2= 76
|
№ |
1 -гуруҳ (назорат) |
2-гуруҳ (тажриба) |
X2 |
Самара-дорлик | ||||
|
N11 |
N12 |
N13 |
N21 |
N22 |
N23 | |||
|
1 |
22 |
21 |
27 |
27 |
29 |
20 |
3,81 |
|
|
2 |
20 |
27 |
23 |
24 |
28 |
24 |
1,22 |
|
|
3 |
25 |
24 |
21 |
31 |
29 |
16 |
2,69 |
|
|
4 |
32 |
29 |
12 |
35 |
30 |
11 |
1,28 |
|
|
5 |
21 |
29 |
20 |
26 |
31 |
19 |
1,45 |
|
|
6 |
31 |
20 |
19 |
35 |
26 |
15 |
2,38 |
|
|
7 |
28 |
20 |
22 |
41 |
26 |
9 |
10,04 |
|
|
8 |
29 |
21 |
20 |
45 |
26 |
5 |
14,63 |
|
|
9 |
26 |
20 |
24 |
42 |
27 |
7 |
15,85 |
|
|
10 |
15 |
27 |
28 |
26 |
34 |
16 |
8,28 |
|
|
11 |
23 |
16 |
31 |
32 |
26 |
18 |
8,57 |
|
Бизнинг тавсиямиз билан тарбиячилар тажриба дастурида белгиланган бир неча тажриба машғулотларини ўтказдилар. Сўнгра биз болаларда табиатга оид тассаввур ва тушунчаларни аниқлаш мақсадида бир неча ўйин машғулотлари ўтказдик. Қуйида шулардан намуналар келтирамиз.
Download 0.72 Mb.
Do'stlaringiz bilan baham:
