¤збекистон республикаси олий ва ¤рта

 

5.2.4. Igna halqasiga moki burunchasini kirish jarayoni 

 

Bu jarayonni bajarishdan maqsad, hosil bo’lgan halqani o’z vaqtida ignadan 

olish  va igna matodan qaytib chiqayotganda ipni matoda ushlab qolishdan iborat. 

 

Igna  halqasini  shakli  va  o’lchamlari  bir  qator  faktorlarga  bog`liqligi  aytib 

o’tilgan. 

 

Moki  burunchasini  igna  halqasiga  aniq  kiritilishida,  halqani  o’lchamlari, 

shaklini saqlash xususiyatlari va to’g`ri joylashishi ijobiy ta’sir ko’rsatishi kerak. 

 

Normal  o’lchamlarga  ega  bo’lgan  halqani  hosil  qilish  uchun,  mokili 

mashinalarida,  igna  matodan  qaytib  chiqish  vaqtida,  matoning  zichligi  va 

qalinligiga  qarab,  2  mm  dan  4  mm  o’lchamdagi  oraliqda  xarkat  qiladi.  Ingichka 

matolarni  tikishda,  ignaning  xarakati  ko’proq  bo’ladi  va  shuning  uchun  pastga 

ko’proq tushadi. 

 

Ignaning  shu  xarakati  davomida,  mokining  burunchasi  unga  yaqin  kelishga 

ulgurishi va igna bilan ip orasidagi oraliqqa, ya’ni halqaga kirishi kerak. Mokining 

burunchasi igna ko’zchasidan 1,5 – 2 mm yuqoridan o’tishi lozim. Shuning uchun 

qalin  matolarga ishlov berishda moki ignaga oldinroq etib kelishi kerak, ingichka 

matolarga ishlov berishda esa keyinroq etib kelishi kerak. 

Rasm  5.2.4. igna 1 bilan moki burunchasi 2 o’zaro joylashishish keltirilgan 

bo’lib, igna halqasi 3 mokiga o’tish laxzasi tasvirlangan. Moki burunchasi 0,1 mm 

masofada ignaning yonidan o’tadi.  

 

 

---

 

66 

 

    2 

1-igna, 2- moki burunchasi, 3- igna halqasi. 4-ip tortish moslamasi 

Rasm. 5.2.4. Igna halqasiga moki burunchasini kirish jarayoni 

 

Mashinaga  boshqa  nomerli  ignalar  qo’yilganda,  moki  bilan  ignani  o’zaro 

joylashishini  sozlash  ishlarini  kamaytirish  hamda  moki  burunchasini  igna 

halqasiga  aniq  kiritilishini  ta’minlash  maqsadida  ignaning  chuqur  o’yilgan 

tomonidan kichkina o’yiqcha qilingan. Moki burunchasi xar doim chuqur qismidan 

o’tadi. 

Halqali  bahya  mashinalarga  qaraganda  mokili  mashinalarning  sozlanishini 

avzalligi shundaki, moki xar doim ignaga nisbatan aniq bir masofada o’tadai. Agar 

bu  masofa  baxya  hosil  etish  jarayoni-ni  aniq  bajarilishini  ta’minlamasa,  mokini 

ko’ndalang  yo’nalishda surish  mumkin,  ya’ni  ignaga  yaqinlashtirish  yoki ignadan 

uzoqlashti-rish  mumkin.  Halqa  bahyali  mashinalarda  halqagichning  burunchasini 

xarakatlanish  troektoriyasini  yaqinlashtirish  esa,  igna  bilan  halqagich  orasidagi 

---

 

67 

masofani  kattalashtirib  yuboradi,  bu  esa  halqagich  halqasini  ignaga  olishda 

bahyalarni  tashlab  ketilishiga  olib  keladi.  Halqali  bahya  mashinalari  kabi,  mokili 

mashinalarda  xam  ignani  balandligi  bo’yicha  o’rnatilishi  farqini  aniqlash  uchun 

quyidagi formuladan foydalanish mumkin:  

S

f

 = S

m

 V

b

 / V

i 

; 

 

Bu  formuladan  ma’lum  bo’ladiki,  ignani  balandligi  bo’yicha  o’ranatilish 

farqi S

f

, ular orasidagi masofaga S

m

,  moki buruncha-sini V

b

 tezligiga va ignaning 

harakatlanish V

i

 tezligiga bog`liq.