Ўзбекистон республикаси ўрта ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро давлат университети

2-расм. Маккажўхорини асосий ва таянч илдизлари 
3-расм. Маккажўхорини таянч илдизлариии ўсиши 
 
1
-
жадвал 
Муртак илдизчалар сони 
Ўсимликлар
Сони 
Поячанинг пайдо бўлиши 
Сули
3 
дон қобиғи остидан ўсиб, унинг юқори
қисмида пайдо бўлади 
Арпа
5-8 
бу ҳам 
Буғдой
3-5 
дониннг остки қисмида муртак жойлашган
ердан пайдо бўлади.
Жавдар
Маккажўхори
Тариқ шоли
турлари 
4 
1 
1 
бу ҳам
бу ҳам
булар ҳам 
 

---

9 
Донли ўсимликларнинг тилчаси билан қулоқчалари ҳар хил 
тузилган ва ривожланган бўлиб, бу кўрсатгичлар биринчи гуруҳ донли 
ўсимликларда бир биридан фарқ қилганлиги учун муҳим систематик 
белги ҳисобланади. 
Барг тилчалари калта ѐки узун бўлиши мумкин. Барг қулоқчалари 
эса майда, йирик, узун, яхши ривожланган, уларда киприкчалар бўлиши 
мумкин(4 расм, 2 жадвал). 
 
4-расм 
Донли 
ўсимликларни 
барг 
(1) 
ва 
барг 
қулоқчаларини (2) тузилиши: 
1. а. барг қини; б. қулоқчалари; в. тилчаси; г. барг 
шапалоғи; 2. а. арпа; б. сули; в. жавдар; г. буғдой. 
2-жадвал 
Биринчи гурух донли ўсимликлариинг барг тилчаси ва барг 
қулоқчаларининг тузилиши 
Барг 
қисмлари 
Буғдой 
Жовдар 
Арпа 
Сули 
Тилчаси 
Қулоқчалари 
калта, оз- 
роқ конус- 
симон 
ўртача 
узунликда, 
аниқ 
ифодоланган 
килрикча- 
ларга эга 
калта 
майда ки- 
прикчалар 
бўлмайди, 
барвақт 
қуриб 
қолади 
калта 
жуда йирик, 
шохсимон 
шаклда, янги 
киприкчалар 
бўлмайди, 
кўпинча 
бир бирига 
кириб 
қолади 
қобиғл 
и,четла 
ри тук- 
симон. 
Бўл- 
майди 

---

10 
Гултўплам. Донли ўсимликларнинг гултўплами буғдой, арпа, жавдар 
ва тритикаледа бошоқсимон, сули, жўхори, тариқ, шолида рўваксимон, 
маккажўхорида эса гултўплам икки хил: рўвак (оталик гултўплами) ва 
сўта (оналик гултўплами) бўлади (5, 6 ва 7-расмлар).