Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги инновацион соғЛИҚни сақлаш миллий палатаси

Туғруқдан кейинги даврни олиб бориш 
5С 
Туққан аёлнинг ҳолати барқарорлашгунга қадар ИДПда (камида 24 соат давомида) 
назорат қилиш тавсия этилади. 
2А 
Туғруқдан кейинги даврда лактация давридаги қарши кўрсатмаларни инобатга олган 
ҳолда оғир АГ ривожланишини олдини олиш учун антигипертензив терапияни давом 
эттириш тавсия этилади.
Туғруқдан кейинги дастлабки 5-7 кун ичида айланаётган қон ҳажмининг физиологик кўпайиши 
фонида АҚБ кўтарилиши мумкин, шунинг учун туғруқдан кейин камида 7 кун давомида АҚБни 
назорат қилиш зарур. Аксарият аёлларда АҚБ туғруқдан кейинги биринчи кунларда 
нормаллашади (биринчи уч кун ичида 29-57%, биринчи ҳафта ичида 50-85%), шу билан бирга 
АҚБнинг нормаллашиши ҳолатнинг оғирлик даражасига боғлиқ. Туғруқдан кейинги гипертензия 
кўпинча туғруқдан кейинги биринчи ҳафтада кузатилади. Кўкрак сути билан озиқлантириш 
эмизувчи аёлда АҚБ кўтарилишидан сақлайди. 
1А 
Туғруқдан кейинги даврда оғир АГда сАҚБ < 160 мм сим. уст. ва дАҚБ < 110 мм сим. уст. 
мақсадли қийматларига эришилгунга қадар антигипертензив терапияни ўтказиш тавсия 
этилади. 
15 дақ. ортиқ давом этадиган оғир АГда ёки нишон-аъзоларининг шикастланиши билан алоҳида 
дАҚБ > 120 мм сим. уст. кўтарилишида тез таъсир қилувчи дори воситаларилар (нифедипин, 
нитроглицерин) билан антигипертензив терапияни бошлаш керак.
1В 
Лактация даврида антигипертензив дори воситаларилар сифатида нифедипин, 
эналаприл ёки метилдопани қўллаш тавсия этилади. 
Қабул қилинадиган барча антигипертензив воситалар кўкрак сути билан ажралади, бироқ, 
кўкрак сутидаги концентрацияси қондаги концентрация билан бир хил бўладиган 
нифедипиндан ташқари, антигипертензив дори воситалариларнинг аксарияти кўкрак сутида 
жуда паст концентрацияларда сақланиб туради. Эналаприлни қабул қилганда буйрак функцияси 

---

40 
ва калийнинг даражасини назорат қилиш керак. Шуни назарда тутиш лозимки,
туғруқдан 
кейинги даврда метилдопани тайинлаш депрессив ҳолатларнинг ривожланишига олиб келиши 
мумкин (туғруқдан кейинги давр депрессия жиҳатидан заифлик билан тавсифланади). 
1В 
Лактация даврида АГни даволашда монотерапия самарасиз бўлганда, нифедипин ва 
эналаприлни биргаликда қўллашни кўриб чиқиш тавсия этилади.
Юқорида кўрсатилган схема самарасиз бўлганда метопролол ёки атенололни қўшиш ёки қабул 
қилинаётган дори воситаларилардан бирини ушбу дориларга алмаштириш тавсия этилади.
1А 
Диуретиклар (фуросемид, гидрохлоротиазид ва спиронолактон) сут ажралиб чиқишини 
камайтириши мумкинлиги сабабли, лактация даврида уларни қўллаш тавсия этилмайди. 
3В 
Оғир АГ ва оғир ПЭ билан касалланган аёлларни камида 7 кун ўтгач уйга чиқариш тавсия 
этилади.
Қоида тариқасида, туғруқдан кейинги 7 кун давомида касаллик қайта ривожланиш хавфи 
сақланиб туради ва бу ҳомиладорлик даврида гипертензив бузилишлар билан касалланган 
барча аёлларга тегишли. Туғруқдан кейинги HELLP-синдромининг частотаси 7-30% ни ташкил 
қилади ва туғруқдан кейинги эклампсиянинг частотаси 28% га боради.