Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент Педиатрия тиббиёт институти

Асаб - руҳий (нерв-психик) ривожланиш 
 
Боланинг руҳий ривожланишини баҳолаш ўз ичига айрим рефлектор 
жавоблар ва хулқ-атвор реакцияларини текширишни олади. Бу 
параметрларнинг бузилиши: агар туғилганданоқ бўлса анте- ва перинатал 
патологиядан бўлса – орттирилган патология.
Чақалоқларнинг шартсиз рефлекслари бир неча ойгача сақланади (2-жадвал). 
2-жадвал 
Чақалоқларнинг асосий рефлекслари 
 
Рефлекс 
Тавсифи 
Ёши 
1 
2 
3 
Бабкиннинг кафт-оғиз 
рефлексии 
Боланинг кафтини бош бармоқ 
билан босганда (тенор олдини) 
унинг 
оғзи 
очилади 
(баъзан+кўзлари орқага тортади, 
оёқлари букилади) 
0-3 ойгача 
Эшерихнинг 
оғиз 
рефлексии 
Боланинг устки ёки пастки лабига 
босганда айланма оғиз бурчаги 
қисқариши юзага келиб, лаблар 
хартумча шаклига келади 
0-1 ойгача 
Эмувчи рефлекслар 
Оғиз бўйлаб лаблар силанганда 
лаблар, 
тилнинг 
ритмик 
ҳаракатлари
0-2 ой 
Куссмаулнинг қидирув 
рефлекслари 
Боланинг оғиз бурчаклари атрофи 
силанганда лаблар чўзилади, боши 
силаган киши томонга бурилади 
2-4 ой 
Спинал автоматизм 
Ҳимоя рефлексии 
Бола қорнига ётқизилса, бошини 
ён томонга буради (2-3 ойдан сўнг 
- қўлига таянади) 
0-2 ой 
Таянч ва қадам ташлаш 
рефлекслари 
Болани 
олдинга 
эгилганда 
оёқларини 
тўғрилаб, 
уларга 
таянади 
юриш 
ҳаракатларини 
0-3 ой 

---

12 
қилади 
Робинсон 
ва 
Веркомнинг рефлекси 
Боланинг 
кафтига 
қўйилган 
предметни ихтиёрсиз ушлаши. 
Боланинг оёқ кафтига босилса, оёқ 
бармоқлари букланади 
0-3 ой 
Бауэрнинг 
эмаклаш 
рефлексии 
Болани қорнига ётқизиб қўйиб, оёқ 
кафтига қўл кафти билан босилса 
эмаклашга ҳаракат қилади 
1-16 ҳафта 
Моро рефлексии 
Қаттиқ товуш, оёқларни букиш, 
сонга кафт билан секин уришга 
жавобан қўлларни ёзиш + панжани 
чалиштириш 
(ўз 
танасини 
қўчоқлаб олиш)
0-4 ой 
Боланинг жисмоний ва руҳий ривожланишини тезда баҳолаш учун 
янада қўлайроқ, содда жадваллар ҳам бор, бу схемалар боланинг руҳий-асаб 
статуси ёки айрим функциялари қайси ёшга тегишлилигини аниқлашда 
ёрдам беради. Бола ривожланишидаги бузилишлар аниқланганда, синчковлик 
билан текшириш ўтказиш ва тегишли малакаларни ривожланишига эътибор 
қаратиш лозим (3-жадвал). 
3-жадвал