Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

1.4.Хоспис ҳаракати ва унинг ахлоқий тамойиллари
Замонавий хосписчилар ҳаракатининг марказида шифокорнинг ўзига хос ахлоқий ва фалсафаси ётади, унга кўра ўлим туғилиш каби табиий жараён бўлиб, уни шошилтириш ҳам, секинлаштириш ҳам мумкин эмас. Ўлаётган одам махсус турдаги ёрдамга муҳтож: унга ҳаёт ва ўлим чегарасини кесиб ўтишда ёрдам берилиши мумкин ва керак. Хоспислар ўз олдиларига аниқ вазифа - ўлаётганларга ёрдам бериш учун махсус тиббий ва ижтимоий ташкилотлар. Уларнинг "умидсиз" беморлар учун бошқа тиббиёт муассасаларидан фарқи шунчаки бошқа техник ва тиббий жиҳозларда эмас. Бу ерда беморнинг шахсияти, унинг истаклари, ҳиссий реакциялари биринчи ўринда туради. Хоспис шундай шароитларни, беморнинг турмуш тарзини, унинг ҳаётининг сифатини яратади, қачонки келажак эмас, балки ҳозирги кун ўзи учун етарли ва долзарб бўлса.
Албатта, сурункали оғриқ ва изтироблар одамнинг дунёқараши ва дунёқарашини ўзгартиради: улар одамнинг атрофдагилар билан муносабатларини "заҳарлашга" қодир. Чидаб бўлмас оғриқни бошдан кечириш, одам ўйлашга, эслашга қодир эмас; оғриқ ахлоқий эҳтиёжларни, хулқ-атвор учун ахлоқий туртки ўрнини босиши мумкин. Аммо оғриқни назорат остига олиш мумкинлиги ҳам ҳақиқат. Хоспис шундай шароитларни, беморнинг турмуш тарзини, шундай "яшаш майдони" ни яратади, бу сизга энг оғир беморларнинг ҳам азоблари ва азобларини бошқариш имкониятини беради.
Хоспис ўлим учун уй эмас, бу охиригача сифатли ҳаёт учун уй. Бу ерда беморлар ва тиббий ходимлар ўртасидаги муносабатлар хоспис ҳаракатининг ахлоқий тамойилларига асосланиб жуда ўзига хос тарзда ривожланади, улар қуйидагиларни таъминлайди:
оғриқ синдромларини назорат қилиш, бу беморнинг ҳаётини сифат жиҳатидан яхшилашга имкон беради, шунда бемор ўз эътиборини ўзининг ички дунёсига қаратиши мумкин;
шифокорларнинг ўзига хос хулқ-атвори услуби, бу учун, аввало, ҳалокатли беморлар билан муомала қилиш характерлидир, бу юзаки, стереотипли ҳукмлар ва тасаллиларни истисно қилади, инсоннинг ахлоқий ҳолатини эътиборсиз қолдиради ёки камситади;
"муқаддас ёлғон" тактикасини инкор этиш, умидсиз касал одамни ўлимга дучор бўлган касаллиги, унинг ҳалокати ҳақида ўйлашга тайёрлаш;
тиббий ходимларнинг бефарқлиги, беморлар ва уларнинг қариндошлари томонидан моддий мукофотлашни қатъиян истисно қилиш;
ўлаётганларга ўз кучи ва вақтини берадиган кўнгиллилар - кўнгиллиларнинг фуқаролик ташаббусларидан кенг фойдаланиш;
ўлаётган ёки яқинда вафот этган кишининг қариндошларига психологик ёрдам ва қўллаб-қувватлаш, бу махсус психологик иқлимни яратиши. Ушбу тамойилларни амалга ошириш тиббиёт ходимларининг тайёргарлиги ва шахсий фазилатларига боғлиқ. Ҳозирги кунда хоспис хизмати учун беморнинг ҳаётининг охиридаги оғир даврда - паллиатив ёрдам шифокорига ёрдам беришга қаратилган янги тиббиёт ихтисослиги шаклланмоқда.