Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги

шартли
= Вq
нр
29,33
қўнғир кўмирда ишлайдиган печ учун :
В
шартли
= 0,18*14,5 = 0,089 кг / МВт
29,33
тош кўмирда ишлайдиган печ учун :
В
шартли
= 0,16*16,7 = 0,091 кг / МВт
29,33
Хулоса: қўнгир кўмирда ишлайдиган печ кўп миқдорда ёқилғи
сарфлашига қарамай катта миқдорда иссиқлик ажратади, ва иқтисодий
томондан тежамкор ҳисобланади.
Ёқилғи эксергияси.
Ёқилғи эксергиясининг асосий қисмини кимёвий эксергия ташкил этади.
Кимёвий эксергияни ёқилғини ёниш маҳсулотларига ўтиш жараёнида хосил
қилиш мумкин. Бунда ёниш маҳсулотлари атроф-мухит билан термодинамик
мувозанат ҳолатида бўлади.
Турли хил газ ва суюқлик холатидаги органик моддалар учун кимёвий
эксергия қийматини аниқлаш мумкин:
- суюқ ёқилғи учун эксергия: е
суюк
≈ 0,975 q
юқ
р
- газ холдаги ёқилғи:
е
r
≈ 0,95 q
юқ
р
- тошкўмир учун :
е
тк
≈ 1,08 q
юқ
р
- қўнғир кўмир учун:
е
қк
≈ (1,15…1,2) q
юқ
р
- кокс учун:
е
к
≈ 1,06 q
юқ
р
Ёқилғи ишлайдиган мосламаларнинг эксергетик анализи материал ва
энергетик баланслар асосида келтириб чиқарилади.

---

Ёниш жараёнини эксергетик ФИК қуйидагича:
η
ениш =
Е
2
Е
1
Эксергияни йўқотилиши қуйидагиларга боғлиқ:
- ёқилғи механик ёки тўлиқ ёқилмаса
- ёқилғини атроф-муҳитга йўқотишлари кўп бўлса
- ёқилғини ёниши ҳисобига ёниш реакциялари қайтар бўлмаслиги.
Юқори ҳароратли иссиқликда ишловчи мосламалар.
Юқори хароратли иссиқлик техникаси мосламаларида энергиянинг
қуйидаги 
манбалари 
ишлатилади:
ёқилғи,
ёнувчи 
моддалар
ва
электроэнергия.
Технологик жараённи олиб бориш учун ҳосил қилинаётган иссиқлик
печларда ишлатилади, ёки турли кўринишда (газ ёки буғ) бўлган оралиқ
иссиқлик ташувчиларни қиздириш учун ишлатилади.
Агар иссиқлик ташувчилар сифатида буғ бўлса, бундай энергетик
мосламалар буғ–генераторлари дейилади. Сув буғларини ҳосил қилишга
мўлжалланган буғ–генераторлари – қозонли мосламалар ёки буғ ҳосил
қилувчи козонлар дейилади.
Сув учун мўлжалланаган иссиқлик генераторлари сувни қиздирувчи
агрегатлар дейилади.
Юқори ҳароратли иссиқлик техникаси мосламасидаги энг содда
иссиқлик схемаси иссиқлик чиқиндиларини қайта ишлатиш жараёнини
назарда тутмайди, улар кичик ФИКига эга бўлади, атроф-муҳитга кўп
миқдордаги иссиқлик ва зарарли технологик чиқиндилар чиқариши мумкин.
Умумий холда иссиқлик чиқиндилари ўз ичига хайдалаётган газларни
иссиқлигини, технологик маҳсулотлар иссиқлигини ва ҳосил бўлаётган
технологик чиқиндиларни
ўз ичига олади.
Иссиқлик чиқиндиларига
шунингдек, иссиқлик изоляцияли мосламалардан ўтадиган иссиқлик

---

оқимлари кам киради. Иссиқлик схемаси тузилаётганда ички ва ташқи
иссиқлик чиқиндиларидан фойдаланувчи мосламалар схемаси тузилиши
керак. Ички иссиқлик ишлатувчи мосламалар юқори ФИКга эга бўлиши
мумкин.
Биотехнологияда ва кимё-фармацевтик технологияларда баъзи физико-
кимёвий жараёнлар юқори [1000…1800
0
С] ёки ўрта [300…1000
0
С]
хароратлардаги турли хил конструкцияли печларда олиб борилади.
Қиздиргичлар – бошланғич материалларни юқори харорат остида қайта
ишлаш натижасида, керакли физик-кимевий хоссага эга булган маҳсулот ёки
ярим тайёр маҳсулотни олишга имконият берувчи мосламага айтилади.
Қиздиргичлар биотехнология соҳасида юқори хароратда кимёвий
жараёнларни ўтказиш билан бирга ампулаларни куйдириш, эмал билан
қопланган буюмларни куйдириш, керамик фильтрларни қайтадан тиклаш ва
баъзи қуритиш жараёнларида кенг қўлланилади.