Њзбекистон Республикаси Сођлиљни саљлаш вазирлигида меќнатни муќофаза љилиш ишларини ташкил этиш тњђрисида

Н И З О М

Умумий љоидалар

1. Мазкур Низомга Њзбекистон Республикаси Сођлиљни саљлаш вазирлиги тизимидаги барча таркибий бњлинмалар, Љораљалпођистон Республикаси Сођлиљни саљлаш вазирлиги, вилоят ва Тошкент шаќар сођлиљни саљлаш Бош бошљармалари, Тиббиёт илмий текшириш институтлари, даволаш масканлари, корхоналар, ташкилотлар, муассасалар, кичик корхоналар, акциядорлик жамиятлари, жамоа ташкилотлари (бундан буён «корхоналар»), улардаги барча ишловчилар, шу жумладан айрим ёлловчилар билан меќнат муносабатида турганлар албатта амал љилишлари лозим.
2. Низомда меќнатни муќофаза љилиш ишларини ташкил этишнинг тартиби, меќнатнинг экология жиќатидан хавфсиз шароитлари яратилишини, иш жойларида атроф муќит ќолатини мунтазам назорат этилишини ќамда инсоннинг меќнат жараёнидаги хавфсизлиги, сиќат-саломатлиги ва иш љобилияти саљланишини таъминлаш ќамда раќбарлар, мутахассислар ва мухандис-техник ходимларнинг меќнатни муќофаза љилиш масалаларига оид ќуљуљ ва бурчлари белгилаб берилган.
3. Меќнатни муќофаза љилишга доир љонунлар, љоидалар ва бошља меъёрий хужжатлар бузилишида айбдор бњлган ёки давлат ва жамоатчилик назорати идоралари вакилларининг фаолиятига монелик љилаётган мансабдор шахслар Њзбекистон Республикаси љонунларида белгиланган тартибда интизомий, маъмурий ва жиноий жавобгарликка тортиладилар.
5. Меќнатни муќофаза љилиш борасида љоидалар бузилишининг олдини олиш ишларига бевосита бњлим (цех)да, бњлинма (участка)да асосий эътибор берилиши керак. Даволаш муассасасининг бошлиђи, бњлим ва бњлинма бошлиђи ќамда унинг муовинлари, бњлим ва бњлинма жамоасида жамоат ташкилотлари ёрдами билан меќнатни муќофаза љилиш љоидалари ва меъёрларини бузувчиларга нисбатан чидаб бњлмайдиган вазият яратишлари зарур.
6. Меќнатни муќофаза љилиш ишларини ташкил этишга умумий раќбарлик љилиш ва бу иш учун масъулият;
6.1. Њзбекистон Республикаси Сођлиљни саљлаш вазирлигида вазирнинг њринбосари зиммасига юклатилади.
6.2. Њз љарамођидаги даволаш муассасаларида, ташкилотларида вазирлик таркибидаги даволаш маскани, акционер жамоа хњжаликлар, бњлим ва бошљармаларнинг раќбарлари зиммасига юклатилади.
7. Сођлом ва бехатар меќнат шароитларни ишларини таъминлаш маъсулияти;
7.1. Умуман муассаса, корхона ва ташкилот бњйича биринчи раќбар зиммасига;
7.2. Њз љарамођидаги даволаш муассасаларида корхона ва ташкилотлар раќбарининг тегишли муовинлари ва бош мутахассислари зиммасига;
7.3. Корхона, муассаса ва ташкилотларнинг ишлаб чиљариш бњлимлари, бњлинмалари, лабораториялари, омборхоналари ва бошља бњлинмаларида – ана шу бњлинмаларнинг раќбарлари зиммасига юклатилади.
8. Њзбекистон Республикаси Сођлиљни саљлаш вазирлиги таркибига љарашли даволаш муассасалари, корхона ва ташкилотларининг меќнатни муќофаза љилиш масалаларига доир фаолиятини мувофиљлаштириб туриш ќамда сођлом ва бехатар меќнат шароитларининг яратилиши љоидаларига риоя љилиши устидан назорат њрнатиш вазифаси:
8.1. Њзбекистон Республикаси Сођлиљни саљлаш вазирлигида меќнатни муќофа-за љилиш ва ёнђин хавфсизлиги хизмати зиммасига;
8.2. Даволаш муассасалари, ташкилот ва корхоналарда – меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњйича бош мухандис муовини, меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњлимининг раќбари, катта мухандис (мухандис) зиммасига юклатилади.
9. Штат рњйхатида умумий ходимлар сони 50 нафар ва ундан ортиљ корхона ва ташкилотларда махсус тайёргарликка эга шахслар орасидан меќнатни муќофаза љилиш хизматлари тузилади (лавозимлар жорий этилади), 50 ва ундан зиёд транспорт воситаларига эга бњлган корхона, муассаса, маскан ва ташкилотларда эса бундан ташљари йњл ќаракати хавфсизлиги хизматлари тузилади (лавозимлар жорий этилади). Ходимлар сони ва транспорт воситалари миљдори камрољ корхона, маскан, муассаса ва ташкилотларда меќнатни муќофаза љилиш хизматининг вазифаларини бажариш раќбарлардан бирининг зиммасига юкланади.
10. Њзбекистон Республикаси Сођлиљни саљлаш вазирлиги ва даволаш муассасалари ва ташкилотлари меќнатни муќофаза љилиш ишларини манфаатдор вазирликлар, идоралар Давлат назорат органлари, касаба уюшма љњмиталари ва бошља жамоат ташкилотлари билан ќамкорликда амалга оширадилар.

Вазирлик таркибий бњлимларнинг вазифалари

11. Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги хизмати:
11.1. Вазирликнинг таркибий хизмати сифатида вазир њринбосарига бевосита бњйсинади ва меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги хизмати тњђрисидаги Низомга мувофиљ њз фаолиятини юритади.
11.2. Вазирлик тизимидаги меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги хизматларига услубий раќбарлик љилади, меќнатни муќофаза љилиш сохасида ягона сиёсатни юритади ва њз фаолиятини бахтсиз ќодисаларнинг, касб касалликларининг, ишлаб чиљишда рњй берадиган ёнђинларнинг, атроф муќитни, сув, ќаво ифлосланишининг олдини олишга, даволаш муассасаси, ташкилот ва корхоналарида меќнатни муќофаза љилиш љонунларига риоя этилишига йњналтиради.
11.3.Вазирлик тизимида, даволаш муассасалари, бошљарма ва бњлинмалари билан алоља бођлаб, республиканинг манфаатдор вазирликлари ва идоралари, Давлат назорат органлари ќамда жамоат ташкилотлари билан ќамкорликда иш олиб боради.
11.4. Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги хизматининг асосий вазифалари.
11.4.1.Вазирлик таркибий бњлинмаларида ва вазирликка кирувчи даволаш муассасалари, ташкилот ва корхоналарда меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги масалалари бњйича фаолиятини йњналтириб туриш ва шу фаолият йњналишларини белгилаш.
11.4.2. Сођлом ва бехатар меќнат шароитларини яратиш ишларини мунтазам равишда такомиллаштириб бориш, ишлаб чиљаришдаги жароќатланганларнинг, касбкор касалликлари ва ёнђин, атроф муќитни, сувни, ќавони ифлосланишини олдини олиш.
11.4.3.Меќнатни муќофаза љилиш масалаларига доир љонунларнинг, књрсатма берадиган юљори идоралар љарорларининг, вазирлик ва назорат органлари буйруљлари ќамда књрсатмаларининг, шунингдек мазкур Низомнинг талаблари бажарилиши устидан назорат њрнатиш.
11.4.4.Илмий тадљиљот ва тажриба-конструкторлик ишларини мувофиљлаштириб туриш, меќнатни муќофаза љилиш масалалари хусусида илђор жамоаларнинг иш тажрибасини кенг ёйиш. Танловлар, књриклар, илмий ва илмий-амалий конференциялар, кенгашлар, семинарлар њтказиш.
11.4.5.Ишлаб чиљаришдаги жароќатланишлар ва ёнђинларнинг атроф мухитни ифлосланиш сабабларини таќлил љилиш вазирликнинг бошља бошљарма ва бњлимлари билан биргаликда уларнинг олдини олишга доир чора-тадбирларни ишлаб чиљиш ќамда ана шу чора-тадбирларни назорат љилиб туриш.
11.4.6.Меќнатни муќофаза љилишга ва ёнђин хавфсизлигига доир љоидалар, талаблар, андозалар, йњриљномалар ва бошља меъёрий ќужжатларнинг лойиќаларининг ишлаб чиљишда љатнашиш, уларни белгиланган тартибда тасдиљлаш учун таљдим этиш.
11.4.7.Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњйича илмий-тадљиљот ишлари тњђрисида таклифларни тайёрлаш, шартномалар тузиш, ушбу ишлар бажарилиши назорат љилиб туриш.
11.4.8.Меќнатни муќофаза љилиш масалалари юзасидан юљори, идораларнинг књрсатмаларини љоида ва йњриљномаларини корхона даволаш муассасалари, корхона ва ташкилотларига етказиш.
11.4.9.Тиббиёт муассасалари, корхона ва ташкилотларининг шахсий ќимоя воситалари билан таъминланишини назорат остига олиш, махсус кийимлар, махсус пойабзал ва эќтиёт асбоб-анжомлари, техникалар бепул берилишга доир меъёрларни њзгартиришда ва уларга љњшимчалар киритишда љатнашиш.
11.4.10.Тиббиёт муассасалари, ташкилот ва корхоналарининг раќбар ходимларини, бош мутахассисларини ќамда меќнатини муќофаза љилиш бњйича доимий комиссияларга аъзоларини њљитишни, уларнинг малакасини оширишини ва билимини текширишини ташкил љилиш.
11.4.11.Меќнатни муќофаза љилишга ва ёнђин хавфсизлигига доир адабиётлар, кинофильмлар, видеофильмлар ќамда књргазмали њљув љуролларини тайёрлаб чиљариш режаларини књриб чиљишларини иштирок этиш вазирликка љарашли даволаш муассасалар, корхона ва ташкилотларни ана шу анжомлар билан таъминлаш. Бу ишга оммавий ахборот воситаларини кенг жалб этиш меќнатни ташкил этишнинг илђор ва бехатар усулларини тарђиб љилиш.
11.4.12.Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги масалаларини књриб чиљишда вазирлик илмий техникавий кенгаши ишида љатнашиш.
11.4.13.Тиббиёт муассасалари, ташкилот ва корхоналарнинг молиявий–хњжалик фаолияти якунларини чиљаришда комиссия ишида иштирок этиш, амалдаги формалар асосида хисоботларни белгиланган муддатларида таљдим љилиш.
11.4.14.Вазирликнинг бухгалтерия ќисоб-китоби бошљармаси билан биргаликда меќнатни муќофаза љилиш тадбирлари учун ишлаб чиљариш бошљармалари ва бњлинмалар томонидан сарфланадиган маблађларнинг тњђри сарфланишини назорат љилиб туради.
12.Тармољ ишлаб чиљариш бошљармалари ва бњлинмалари:
12.1.Вазирлик таркибидаги бошља бњлинмалар билан биргаликда тиббиёт сохасида ишлатиладиган дори-дармон ва асбоб ускуналар, жихозлар, љурилиш материаллари ишлаб чиљариши (технология жараёнлари, ускуналар, алоља йњллари, бинолар, иншоатлар ва бошљалар)ни техника ва ёнђин хавфсизлигига доир амалдаги љоидаларни ќамда меъёрларга мос ќолга келтиришини таъминлайдилар.
12.2.Тармољни ривожлантиришнинг асосий йњналишларини белгилайдилар, бехатар ва безиён меќнат шароитини яратиш маљсадида янги техника технологияни, механизациялаш ва автоматлантириш воситаларини ишлаб чиљишини уюштирадилар.
12.3.Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги масалалари юзасидан юљори идоралар, назорат органлари љарорларининг вазирлик буйруљлари ва књрсатмаларини бажарилишини назорат љилиб турадилар ќамда ушбу хужжатлрни бажаришда даволаш муассасаларига ва ташкилотларига ёрдам берадилар.
12.4.Бошља манфаатдор ташкилотлар билан бирга тармољ корхоналардан ва даволаш муассасаларидан иш тажрибасини њрганадилар ва умумлаштирадилар, ишлаб чиљариш ускуналаридан фойдаланишда хавф-хатарсиз шароитларини таъминлаш борасида тавсияномаларни ишлаб чиљишда љатнашадилар.
12.5.Вазирлик таркибига кирувчи манфаатдор бњлимлар билан биргаликда тармољда меќнатни муќофаза љилишга ва ёнђин хавфсизлигига доир асосий йњналишларни белгилайдилар ва илмий-тадљиљот ишларини мувофиљлаштириб турадилар, илмий-тадљиљот ишларига оид мавсумий режаларини келишиб оладилар.
12.6.Корхонани љайта љуриш, барпо этиш техника билан љайта жихозлашга таалуљли лойихаларни текширувдан њтказишда љатнашадилар, мазкур лойихалар меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги талабларига љай даражада мос келиши ёки келмаслигини меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњлими билан аниљлайдилар.
12.7.Янги ва љайта љурилган корхоналар, бњлимлар, бњлинмалар фойдаланиш учун љабул љилиб олувчи комиссияларнинг ишида љатнашадилар.
12.8.Янги ускуналарни яратишга алољадор бњлган намунавий технология тартиблари, техникавий талаблар књриб чиљилаётганда иштирок этадилар, ана шу тартиб ва талаблар ускуналардан бехатар фойдаланиш љоидаларига мос бњлишини текширувдан меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњлими билан бирга њтказадилар ва бу хусусида тегишли хулосаларни берадилар.
12.9.Тармољдаги Республика лойиха-илмгоќи, мутахассислар билан биргаликда ускуналардаги мавжуд камчиликларини тугатиш юзасидан таклифларни ишлаб чиљадилар, даъвономалар бњйича таклиф киритадилар.
12.10.Меќнатни муќофаза љилишга ва ёнђин хавфсизлигига тааллуљли тармољ меъёрий-техника хужжатлар, плакатлар, књргазмалар, њљув љуроллари, адабиётлар ва кинофильмларни тайёрлаш, нашр этиш ва уларни жорий љилишда љатнашадилар.
12.11.Ишлаб чиљариш сохасида тармољдаги жароќатланишларининг сабабларини таќлил љиладилар ва жарохатланишларини камайтиришга љаратилган чора-тадбирларни књрадилар. Фалокатлар, ёнђинлар, портлашлар, атроф муќит хавфсизлигини бузилиши, књп одамлар жароќатланган ёки ќалок бњлган бахтсиз ходисаларни текширувчи комиссияларининг ишида иштирок этадилар.
12.12.Вазирлик бошља таркибий бњлимлари билан биргаликда меќнатни муќофаза љилишни, унинг шароитларини яхшилаш ва озодалик-сођломлаштириш тадбирларини њтказиш бњйича тармољ режаларини ишлаб чиљишда љатнашадилар.
12.13.Намунавий технология тартибларида меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги масалаларини назарда тутадилар, меќнатни муќофаза љилишга ва ёнђин хавфсизлигига доир янги меъёрлар ва љоидаларга мувофиљ корхоналарининг технология ќужжатлари њз ваљтида књриб чиљилишини таъминлайдилар.
12.14.Корхоналарда технология ва муассасаларда техника иш тартибларига риоя этишни назорат љилиб турадилар, хавф-хатарсиз меќнат шароитини ќамда фалокат ќолатларининг олдини олишни таъминловчи технология жараёнларининг маљбул тартибини жорий этиш тадбирларни ишлаб чиљадилар.
13.Бош мутахассис (бош мухандис, бош механик)
13.1.Тибий муассаса, корхона ва ташкилотларда ускуналар, техникалар, механизмлар ва асбоблардан фойдаланиш чођида рњй бериши мумкин бњлган фалокатлар ва бахтсиз ходисаларнинг олдини олиш тадбирлари, илђор иш усулларини жорий этиш ќамда таъминлаш ишлари уюштирилишини такоминлаштириш тадбирлари ишлаб чиљилишини ва улар амалга оширилишини ташкил љилади.
13.2.Ускуналардан ва техникалардан фойдаланиш ва уларни таъмирлаш, техника љаровдан њтказиш юзасидани услубий књрсатмаларини, шунингдек мураккаб агрегатлар ва ускунуларни ишлатишга доир намунавий йњриљларни ишлаб чиљади.
13.3.Техника жиќатидан љониљарсиз ахволда бњлган технологик ускуналарни, юкларни књтариб тушувчи мосламаларни ќамда бошља турдаги ускуналарни аниљлаб, улардан фойдаланишни таљиљлайди. Уларни меќнатни муќофаза љилишга доир меъёрлар ќамда љоидалардаги талабларга мос ќолга келтириш чораларини књради.
13.4.Вазирликни бошља бњлинмалари билан биргаликда фойдаланиш ва уларни таъмирлаш хусусидаги љоидалар, намунавий йњриљномалар ва бошља меъёрий ќужжатлар андозаларнинг лойихалари бњйича хулосалар беради. Ушбу ќужжатлар жорий љилинишини назорат остига олади.
13.5.Хавф-хатарсиз меќнат љилиш талабларига жавоб бермайдиган ускуналарни алмаштириш ќамда уларни янгилаш соќасида ишлар олиб борилишини таъминлайди.
13.6.Ускуналар техникалар ва мосламаларнинг янги турларини тайёрлаш, жорий этиш ва улардан фойдаланишда тармољ корхоналарга ва муассасаларга техник ќамда услубий ёрдам књрсатади.
13.7.Бехатар меќнат талабларини ќисобга олган ќолда корхоналарда ва даволаш муассасаларда ускуналар, техникаларни таъмирланиши ва улардан фойдаланиш устидан услубий раќбарлик ќамда назорат љилади.
13.8.Тиббиёт муассасалар, корхоналар ва ташкилотларда техник ќолати, текширувдан њтказилишини ташкил љилади ќамда хавф-хатарсиз меќнат талабларига мувофиљ улардан фойдаланиши назорат љилиб туради.
13.9.Раќбар ходимлар бњлими билан биргаликда хавф-хатарлик даражаси юљори бњлган иншоотларда ишловчи ходимларни њљитишни ва уларни аттестациядан њтказишни уюштиради.
13.10.Бош мутахассис (Бош энергетик, мухандис-энергетик)
13.10.1.Вазирлик тизимидаги даволаш муассасалари, корхона ва ташкилотлардаги юљори босимда ишлайдиган идишлар, юк књтарувчи механизмлар ва љурилмалар, сув иситиш газ љозонлари бњйича жавобгарлик ишлари Бош энергетик ёки Бош мутахассис (мухандис-энергетик)га юклатилади.
13.10.2.Бехатар ва сођлом меќнат шароитларини таъминлаш, электр ускуналар, энергетика мосламалари, электр тармољлари ва алоља йњлларида фалокатларнинг олдини олишга доир чора-тадбирларни тузиш ва уларни жорий этиш ишларини ташкил љилади.
13.10.3.Ишларни тайёрлаш ва жорий этиш ишларини уюштиради.
13.10.3.1.Жароќатланиш, ёнђин чиљиши портлаш хавфи бњлган ишлаб чиљаришда назорат љилувчи, тартибга солиб турувчи замонавий асбобларни, технология жараёнларини бошљарувчи автомат љурилмалари;
13.10.3.2.Иш жараёнларини автоматик таризда назорат љилувчи ќамда ишлаб чиљаришда хавфли вазият рњй бергани хусусида ходимларга хабар берувчи асбоблари;
13.10.4.Хавфсизлик љоидалари бузилган таљдирда технологик ускуналарга электр љуввати њтишини тњхтатиб љњядиган ќимоя љурилмалари ва тњсиљларини њрнатиш ќамда жорий этишни уюштиради.
13.10.5.Техника жиќатидан љониљарсиз ќолатда бњлган электр љурилмаларини, энергетика ускуналарини, тармољлар ва алоља йњлларни аниљлаб, улардан фойдаланишни таљиљлайди. Уларни Мехнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги меъёрлари ва љоидалари талабларига мос ќолга келтириш юзасидан чора-тадбирлар књради.
13.10.6.Эскириб љолган энергетика ускуналарини, тармољларини алоља йњлларни шунингдек ёнђин ва портлаш хавфи бњлган даволаш муассасалар, корхона ва ташкилотлардаги ускуналарнинг њрнатилишига доир амалдаги љоидаларда баён љилинган талабларга жавоб бермайдиган автоматика ва асбоблар воситаларини алмаштириш, уларни замонавийлаштириш ишларини ташкил љилади.
13.10.7.Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги хизмати бњйича андозалар, љоидалар, намунавий йњриљномалар ва бошља меъёрий ќужжатларнинг лойиќалари юзасидан хулосалар бериш. Уларнинг жорий этилишини назорат љилиб туради.
13.10.8.Энергетика ускуналари, электр аппаратлар, кабель тармољларидан фойдаланиш, уларни таъмирлаш ва олдиндан бњладиган текширувдан њтказиш ишига раќбарлик љилади ќамда бу ишларни назорат остига олади.
13.10.9.Хавф-хатарлик даражаси юљори бњлган иншоотларида энергетика ускуналари, тармољлар ва алоља йњлларининг техник ќолати текшириб турилишини уюштиради, бехатар меќнат талабларига мувофиљ уларни ишлатишни назорат љилади.
13.10.10.Шу ишларга алољадор бошљармалар (бњлимлар) билан биргаликда хавф-хатарлик даражаси юљори бњлган иншоотларда ишловчи ходимларни њљитиш ва аттестациядан њтказишни уюштиради.
14.Сођлиљни саљлаш вазирлигини молия бошљармаси
14.1. Республика миљъёсидаги тиббиёт муассасалари ходимларига бепул бериладиган сут учун љилинадиган харажатларни љоплайди.
15.Вазирликни Иљтисодиёт таќлили ва истиљболини белгилаш бошљармаси
15.1.Меќнат шароитига, меќнатни муќофаза љилишга оид тармољ режалари ва дастурларини, озодалик-сођломлаштириш ва ёнђинга љарши кураш тадбирларини ишлаб чиљаришда љатнашади.
15.2.Тиббиёт муассасалар ва корхоналарнинг техникавий – саноат – молиявий режаларни књриб чиљади; меќнат шароитларини, меќнатни муќофаза љилишни яхшилаш режаларида, озодалик-сођломлаштириш, ёнђинга љарши кураш тадбирларида баён љилинган тегишли топшириљларни назардан њтказади.
16.Ходимларни ишга љабул љилиш ва бњшатиш бошљармаси, бњлими ва сектор – бњлими.
16.1.Вазирликнинг меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњлими билан биргаликда раќбар ходимлар ќамда мухандис-техник ходимларнинг меќнат муќофазаси масалалари бњйича малакасини ошириш тадбирларини ишлаб чиљади, меќнатни муќофаза љилиш тизимида ишлаш учун мутахассисларининг љайта ихтисослашувини таъминлайди.
16.2.Вазирлик бњлинмалари билан бирга раќбар ходимлар ва мухандис-техник ходимларини њљитиш бњйича, шу жумладан меќнатни муќофазаси ва ёнђин хавфсизлиги бњйича њљув режалари ќамда дастурларни књриб чиљади ва тасдиљлайди.
16.3.Сођлиљни Саљлаш вазирлигидаги асосий касблар ва мутахассислар бњйича ишчиларни, ходимларни тайёрлаш учун њљув-методик хужжатлар ишлаб чиљишини уюштиради, бунда меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги масалалари албатта назарда тутилади.
16.4.Вазирлик, даволаш муассасаларида ќамда корхона ва ташкилотларида раќбар ва мухандис-техник ходимларнинг билим даражасини текширувчи республика доимий комиссияси ишида љатнашади.
17.Маркетининг ва ривожлантириш, моддий-техника таъминоти ва транспорт бњлими (хизмати)
17.1.Тиббиёт муассасалар, корхона ва ташкилотларда меќнат љилиш шароитини ва меќнат муќофазасини яхшилашга доир тадбирлар бажарилишини таъминлаш маљсадида моддий-техника таъминоти хизматлари ишини такомиллаштиришга љаратилган чора-тадбирларни књради.
17.2.Моддий-техника таъминоти соќасидаги амалдаги меъёрлар ва белгиланган тартибга мувофиљ меќнат хавфсизлигини таъминлаш учун зарур бњлган шартнома асосида буюртмаларнинг, яъни шахсий ќимоя воситалари, њт њчириш асбоб-анжомлари ва ашёларини олишга доир шартнома асосида буюртманомаларнинг даволаш муассасалари, корхона ва ташкилотлар томонидан тайёрланиши тартибини белгилайди.
17.3.Тиббиёт муассасалар, корхона ва ташкилотларни меќнатни муќофазаси меъёрлари ва љоидаларидаги талабларга мослаштириш учун моддий-техника воситаларининг шартнома асосида љњйилган номенкулатура бњйича берилишини таъминлайди.
17.4.Транспорт хизмати:
17.4.1.Вазирликка љарашли ќамда автомобиль ва темир йњли транспортларидан фойдаланаётган Даволаш муассасалар, корхона ва ташкилотлар хукуматнинг ва назорат љилувчи органларнинг љарорларини, шунингдек транспорт воситаларидан фойдаланиш чођида Вазирликнинг меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги масалаларига доир буйруљлар ва књрсатмаларини љандай бажараётганликларини назорат љилади.
17.4.2.Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги талабларини ќисобга олган ќолда тармољни ривожлантириш, транспорт воситаларини саљлаш ва таъмирлаш режаларини ишлаб чиљишга ќамда бажарилишига услубий раќбарлик љилади.
17.4.3.Транспорт воситаларини техник жиќатдан тњђри ишлатиш ва ќаракат хавфсизлиги љоидаларига риоя љилиниши устидан назорат уюштиради. Йњл-транспорт ходимларининг, бахтсиз вољеалар ва ёнђинларнинг олдини олишда даволаш муассасалари, корхона ва ташкилотларига ёрдам беради.
17.4.4.Йњл-транспорт ходимлари (ИТЌ) њз ваљтида тњђри текширилишини ва уларни ќисобга олиб бориш ишни назорат љилади, бахтсиз ќодисаларни текширишида, ИТЌ сабабларини таќлил љилишида, бундай ќодисалар такрорланмаслигига оид тадбирларни ишлаб чиљишда љатнашади.
17.4.5.Транспорт ќаракат хавфсизлиги тартиб этилишини уюштиради: Транспортдан фойдаланиш билан бођлиљ бњлган жароќатланиш ќодисаларини таќлил љилади, бахтсиз ќодисаларнинг олдини олишга љаратилган чора-тадбирларни тармољ доирасида ишлаб чиљади.
17.4.6.Меќнат муќофазасига ва ёнђин хавфсизлигига тааллуљли књчма лаборатория хоналарини ташкил љилиш маљсадида вазирлик ќамда даволаш муассасалари, корхона ва ташкилотларни шартнома асосида транспорт билан таъминлаш чораларини књради.
18.Янги технологиялар ва техника билан љайта жихозлаш бошљармаси (бњлими).
18.1.Корхоналарнинг ва муассасаларнинг капитал љурилиш, љайта љуриш ва техникавий жиќатдан љайта жиќозлашга доир жорий ва истиљбол режалари ишлаб чиљилаётганда ижтимоий ривожланиш, меќнат шароитларини меќнатни муќофазасини яхшилаш, озодалик-сођломлаштириш, ёнђинга љарши кураш, масалаларини ќисобга олади. Уларнинг бажарилишини таъминлайди.
18.2.Янги ва љайта љурилган иншоотларни љабул љилиб олиш ва фойдаланишга топшириш чођида меќнатни муќофаза љилиш андозалари ќамда љоидаларидаги талабларини ќисобга олади.
18.3.Љайта љурилаётган ва янги љурилаётган иншоотларда лойиќалар экспертизасини њтказади, бу ишлар хавфсизлик техникаси, ёнђин хавфсизлиги ва ишлаб чиљаришдаги озодалик меъёрлари ва љоидалари талабларига мос бњлишини назардан њтказади. Юљорида књрсатилган ишлар ќаммаси шартнома асосида бажарилади.
19.Тиббиёт муассасалари, корхона ва ташкилотлар раќбари: – Директор, Ректор, Бошлиљ, Бош врачлар ва љолган раќбарлар;
19.1.Ишлаб чиљаришга умумий раќбарлик љилади ќамда муассаса, ташкилот ва корхонада сођлом, бехатар меќнат шароитини ёнђин хавфсизлигини таъминлаш ва бу соќадаги ишларнинг ќолати учун шахсан жавобгардир.
19.2.Меќнатни муќофаза љилиш љонунларига, Давлат идоралари ва жамоат ташкилотларининг љарорларига, юљори ташкилотларнинг буйруљлари ва књрсатмаларига ќамда меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњйича меъёрлар ва љоидалар талабларига риоя этилишини таъминлайди.
Касаба уюшмаси љњмитаси билан келишилган ќолда корхона ва муассасанинг ички меќнат тартибини тасдиљлайди.
19.3.Ушбу Низомда лавозими књрсатилмаган њз муовинлариниг ќамда мутахассис ва муќандис-техник ходимларнинг меќнатни муќофаза љилишни ва ёнђин хавфсизлигини таъминлашга доир вазифаларини белгилайди.
19.4.Меќнат ва ишлаб чиљариш интизомини мустаќкамлаш ишларини амалга оширади, ишлаб чиљаришда бехатар ва сођлом меќнат шароитларини яратиш учун раќбар ва муќандис-техник ходимлар маъсулиятини кучайтиришга доир чора-тадбирларини књради.
19.5.Меќнат муќофазаси ва ёнђин хавфсизлиги талабларининг бузилишига йњл љњйган ва мазкур Низомда назарда тутулган бурчларини бажармаётган мансабдор шахсларни интизомий жазо чораларига тортади.
19.6.Тасдиљланган меъёрий ќужжатларга муофиљ меќнатни муќофаза љилиш хизмати ходимларининг штатларини белгилайди.
19.7.Жамоа шартномасида ќамда меќнатни муќофаза љилиш битимида назарда тутилган тадбирларнинг, шунингдек меќнат муќофазасини талаблари бузилганида уларни тугатиш хусусида назорат органлари чиљарган ёзма буйруљларининг бажарилишини таъминлайди.
19.8.Янгидан ишга тушуриладиган иншоотлар љурилганидан, љайта барпо этилганидан ва техника билан љайта жиќозланганидан сњнг тегишли меъёрлар ва љоидалар талабларига мувофиљ уларнинг љабул љилиб олинишини таъминлайди.
19.9.Меќнат шароитини яхшилаш ва сођломлаштириш тадбирлар ишлаб чиљилиши ќамда тасдиљланишини ташкил этади. Бу тадбирларни пул билан таъминлаш чораларини књради ана шу маљсад учун ажратилган маблађ тњђри сарфланишини ва бу борадаги ишлар бажарилишини назорат љилади.
19.10.Ишлаб чиљаришдаги бахтсиз ќодисаларни текшириш ва уларни ќисобга олиб бориш тњђрисидаги Низомга биноан бахтсиз ќодисаларни њз ваљтида текширишни, шунингдек ишлаб чиљариш соќасидаги жароќатлантиришларининг олдини олишга доир тадбирларнинг тайёрланиши ва бажарилишини таъминлайди.
19.11.Књплаб одамлар жабрланган бахтсиз ќодисалар, ођир жароќатлантиришлари келтириб чиљарган бахтсиз ќодисалар рњй берган ќолларда уларни текширишда шахсан љатнашади, бу хилдаги ќодисаларнинг олдини олишга љаратилган чора-тадбирлар амалга оширилишини ташкил этади.
19.12.Тиббиёт муассасалари, корхона ва ташкилотларда одамлар књплаб, ођир жарохатланган ва одамлар ќалок бњлишга олиб келган бахтсиз ќодисалар тњђрисида юљори турувчи хњжалик органига, Њзбекистон Республикаси Меќнат вазирлигини Давлат техника инспекциясига, прокуратурасига ва зарур ќолларда Њзбекистон Республикаси Саноатда ишларининг бехатар олиб борилишини назорат љилиб туриш ва кончилик назорати Давлат љњмитасига, Давлат энергетика назорати љњмитасига ќамда бошља тегишли идораларига њз ваљтида хабар берилишини таъминлайди.
19.13.Амалдаги љоидалар талабларига мувофиљ ишчиларни ва хизматчиларни ќамда муќандис-техник ходимларни њљитишни ва меќнатни муќофаза љилиш бњйича уларнинг билимларини текширишни ташкил этади.
19.14.Тиббиёт муассасалар, корхона ва ташкилотларда ишчилар, тиббиёт хизматчилари, мухандис-техник ходимларнинг хавфсизлик љоидалари хусусидаги билимини текшириш учун комиссияларни тайинлайди.
19.15.Тиббиёт муассасалари, ташкилот ва корхоналарда меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги хонасини ташкил љилади, уни зарур воситалар књргазмали љњлланмалар, мебель ва анжомлар билан таъминлайди.
19.16.Амалдаги љоидаларга мувофиљ даволаш муассасалари, корхона ва ташкилотларга љарашли иншоотларда ва дори-дармон тиббиётга тегишли кимёвий моддалар, ёљилђи мойлаш омборларида ёнђин хавфсизлигини таъминлайди.
19.17.Ишловчиларни амалдаги меъёрларга биноан махсус сут, махсус озиљ-овљат, совун, махсус кийим-бош, махсус пойабзал, бошља шахсий ќимоя ва гигиена воситалари билан бепул таъминлайди.
19.18.Олдиндан ва ваљти-ваљти билан тиббиёт текширувларини њтказилишини уюштиради.
20.Тиббиёт муассасалари, корхона ва ташкилотларининг техника бњлимлари меќнат муќофазаси ва ёнђин хавфсизлиги бњйича бош (етакчи) мутахассиси;
20.1.Сођлом ва бехатар меќнат шароитини яратиш бњйича бутун техникавий сиёсатга бошчилик љилади.
20.2.Меќнат муќофазаси ва шароитини яхшилашнинг истиљболга мњлжаллан-ган ва йиллик режаларини, озодалик-сођломлаштириш, ёнђинга љарши кураш тадбирларни ишлаб чиљиш ќамда амалга оширишга раќбарлик љилади, уларнинг бажарилишини ташкил этади.
20.3.Љуйидагиларни уюштиради:
20.3.1.Юљори ташкилотнинг меќнатни муќофаза љилиш масалалари юзасидан чиљарган буйруљлари ва берган књрсатмаларини, назорат љилувчи идораларининг ана шу масалага оид ёзма буйруљларини бажариш;
20.3.2.Тиббиёт муассасалари, корхона ва ташкилот ходимларини хавфсизлик техникаси бњйича њљитиш, уларга йњл йњриљлар бериш ва шу хусусда уларнинг билимларини текшириш, шунингдек ишлаб чиљаришдаги ходимларнинг мустаљил ишларига рухсат берилишида белгиланган тартибга риоя љилиш;
20.3.3.Њљитишнинг янги усуллари ва воситалари (фалокат пайтида ишлатиладиган тренажёрлар, назорат љилиш ва њргатиш мосламалари ва бошљалар) ёрдамида муќандис-техник ходимларни меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги масалалари бњйича тайёрлаш ќамда уларнинг малакасини ошириш, корхона, ташкилот ва муассасаларининг њљув негизини зарур љњлланмалар ва њљитишнинг техникавий воситалари билан таъминлаш;
20.3.4.Хавфсизлик техникаси љоидалари, меъёрлари ва йњриљномалари хусусида корхона, ташкилот ва муассасалар раќбар муќандис-техник ходимларининг билимини текширувчи имтихон комиссиясини тузиш;
20.3.5.Иш жойларида чангланиш ва газ тњпланиш даражасини камайтиришга зид тадбирларни тузиш ва бажариш, ана шу даражани йњл љњйилишини мумкин бњлган меъёрга келтириш;
20.3.6.Иш жойлари, бњлинмалар, бњлимлар ва умуман корхонанинг озодалик-кимёвий ќолатини бехатар меќнат талабларига мослаб хужжатлаштириш ќамда уларни аттестациядан њтказиш;
20.3.7.Хавф-хатарсиз меќнатга доир давлат ва тармољ андозаларини жорий љилиш, шунингдек корхона, ташкилот ва муассасада бехатар меќнатга таалуљли андозаларни ишлаб чиљиш ва жорий этиш; ођир љњл меќнати ќажмини, ишлаб чиљаришдаги хавфли ќамда зарарли омиллар таъсирини камайтириш ва тугатишга љаратилган ќамда ишлаб чиљаришни механизациялаш ва автоматлаштириш назарда тутилган тадбирларни амалга ошириш;
20.3.8.Хавфсизлик техникаси талабларига жавоб берадиган рационализаторлик таклифларни жорий љилиш;
20.3.9.Касблар, мутахассислар ва иш жойлари бњйича хавфсизлик техникасига ќамда ишлаб чиљариш озодалиги љоидаларига оид йњриљномаларни ишлаб чиљиш. Бу йњриљномаларни белгиланган тартибда касаба уюшмаси љњмитаси билан биргаликда тасдиљлайди;
20.3.10.Янги технологик жараёнлар ва тартибларнинг лойиќаларида, шунингдек бинолар ва иншоотларнинг капитал љурилишига, љайта барпо этишга, техника билан љайта жиќозлаш ва капитал таъмирлашга доир лойиќаларида хавфсизлик талабларига риоя этилишини назорат љилиш. Ускуналар, бинолар ва иншоотларни режа асосида олдиндан таъмирлаш жадвалларини тасдиљлайди;
20.3.11.Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњйича доимий комиссия ишини уюштиради, ишлаб чиљаришидаги бахтсиз ходисаларнинг олдини олишда жадал тадбирларни љњллайди;
20.3.12.Шамоллатиш мосламалари ва иситиш љурилмаларининг самарали ишлашини ќамда уларда тњђри фойдаланишни таъминлаш, ишлаб чиљариш биноларидаги иш майдонларида ќаво муќитини ваљти-ваљти билан текшириб туриш;
20.3.13.Илмий-тадљиљот ва лойиќа-конструкторлик ташкилотлари билан меќнатни муќофаза љилиш соќасидаги тадбирларини корхона учун ишлаб чиљиш хусусида шартномалар тузиш ва шу тадбирларнинг жорий этилишини назорат љилиш.
20.4.Љуйидагиларни таъминлайди:
20.4.1.Амалдаги Низомлар, меќнатни муќофаза љилиш љоидалари ва меъёрлари талабларга, юљори ташкилотлар ќамда давлат назорати органларининг фармойишлари ва ёзма буйруљларига риоя љилиш;
20.4.2.Техника ва технология хужжатларининг мавжудлиги, уларни тњђри расмийлаштириш, ишлаб чиљариш бњлимларида, бњлинмаларда ва бошља ишлаб чиљариш жойларида тартибга риоя љилиниши;
20.4.3.Ишлаб чиљаришда рњй берган фалокатлар ва бахтсиз ќодисаларни њз ваљтида синчиклаб текшириш, ишлаб чиљаришдаги жароќатланишларнинг олдини олиш тадбирларини ишлаб чиљиш, шунингдек ушбу тадбирлар бажарилишини таъминлаш;
20.4.4.Хавф-хатарсиз меќнат тњђрисидаги йњриљномаларни њз ваљтида ишлаб чиљиш, сњнгра уларни белгиланган тартибда тасдиљлаш;
20.4.5.Амалдаги меъёрий-техник хужжатларга муофиљ фалокатларини тугатиш режаларини ишлаб чиљиш ва уларни њз ваљтида љайтадан књриб чиљиш;
20.4.6.Бњлимлар, бошљармалар, бњлинмалар ва хизматлар бошлиљаларининг меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги ишларининг ќолати ќамда рњй берган бахтсиз ќодисалар тњђрисидаги хисоботларни тинглаш. Меќнат ќавфсизлиги даражасини ошириш ва хавфсизлик талаблари бузилишининг олдини олиш ишларини њтказиш бњйича идора љарорларини чиљартиради;
20.4.7.Меќнатни муќофаза љилишга ва ёнђин хавфсизлигига доир тњсиш ва эќтиёт саљлаш љурилмаларининг, ќимоя мосламаларининг янада такомиллаштирилган конструкцияларини, рационализаторлик таклифлари ва ихтироларини, шунингдек илмий-тадљиљот илмгоќларининг иавсияларини, илђор корхона, муассаса ва ташкилотларнинг меќнат хавфсизлигини даражасини ошириш борасидаги тажрибасини ишлаб чиљаришга жорий этиш;
20.4.8.Хавф-хатарлик даражаси юљори бњлган ишлар рњйхатини њз ваљтида тузиш ва тасдиљлаш;
20.5.Ишлаб чиљариш иншоотларини мунтазам равишда шахсан књздан кечиради, хавфсизлик техникаси ќолатни текширади, ишловчилар иш жойларида љоидалар ва йњриљномаларга љай даражада риоя этилаётганлигини назорат љилиб туради. Аниљланган камчиликларни бњлимдаги олдиндан бажариладиган ишлар љайд этиладиган дафтарга ёзиб боради ќамда шу камчиликларни тугатиш юзасидан љарорлар љабул љилинади. Ќар ойда меќнатни муќофаза љилиш куни њтказади.
20.6.Технология интизоми ва хавфсизлик љоидалари љњпол равишда бузилган ќолларда бњлимлар, бњлинмалар ва иш жойларида меќнат љилишни таљиљлайди, чунки бу аќволда ишлаш фалокатларга ишлаб чиљариш соќасидаги жароќатланишларга ёки касб касалликларига олиб келиши мумкин. Мехнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги талаблари бњйича аниљланган љоида бузишлар бартараф этилгунига љадар бу жойлардаги иш тњхтатиб љњйилади.
20.7.Љайта љурилиши, замонавийлаштирилиши, фойдаланишга топширилиши, агар хавфсизлик талабларига жавоб берса, ёпилиши лозим иншоотларнинг рњйхатини тузади.
21.Тиббий муассаса, корхона ва ташкилот раќбарларининг маъмурий-хњжалик ишлар бњйича муовини:
21.1.Юкларни ортиш ва тушириш, манёвр љилиш, бир жойдан иккинчи жойга ташиш ва бошља ишлар жараёни учун беќатар шароит яратиш, транспортнинг яхши ќолатда бњлишини ва ундан хавф-хатарсиз фойдаланишини таъминлаш, корхона, ташкилот ва муассаса худудини омборхоналарни ќамда корхонага љарашли бошља майдончаларни бехатар ќолатда саљлаш соќасидаги ишларга раќбарлик љилади.
21.2.Њз љарамођидаги бњлимларда ходимларни њљитиши, уларнинг билими даражасини текширишни ва уларга йњл-йњриљлар берилишини ташкил этади, шунингдек меќнат хавфсизлиги бњйича йњриљномалар њз ваљтида ишлаб чиљилишини ва љайтадан књриб чиљилишини ќамда улар белгиланган тартибида тасдиљланишини назорат љилади.
21.3.Фалокатлар ва бахтсиз ќодисаларини текшириш юзасида тузилган далолатномаларда, назорат љилувчи ва юљори органларнинг буйруљлари, фармойишлари ќамда текширув далолатномаларда назарда тутилган тадбирлар корхона, ташкилот, муассасага љарашли иншоотларда бажарилишини ташкил љилади.
21.4.Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги тадбирларининг бажарилиши учун уларни моддий воситалар билан таъминлайди.
21.5.Махсус кийим-кечаклар, махсус пойафзаллар ва бошља шахсий ќимоя воситаларини, совун ва ювиш воситаларини зарур миљдорида олиш учун моддий-техника таъминотининг худудий идорасига буюртмалар тузиб берилишини ташкил љилади ќамда бу ишларнинг бажарилишини таъминлайди.
21.6.Махсус кийим-кечаклар, махсус пойафзал ва бош кийимни бошља шахсий ќимоя воситаларини, совун ва ювиш воситаларини саљлаш, тузатиш тозалаш ќамда уларни њз ваљтида бериш ишларини уюштиради.
21.7.Бњлинмаларни ёнђин хавфсизлиги воситалари билан таъминлайди.
22.Тиббиёт муассаса, корхона ва ташкилотларининг меќнатни муќофаза љилиш хизмати:
22.1.Тиббиёт муассаса, корхона ва ташкилотлар раќбарлари бошчилигида њз вазифаларини бажаради.
22.2.Меќнатни муќофазаси ва ёнђин хавфсизлиги хизматининг бошлиђи тиббий муассаса, корхона ва ташкилот раќбари томонидан, юљори ташкилотнинг меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњлими билан келишган ќолда ишга тайинланади ва эгаллаб турган лавозимдан бњшатилади.
22.3.Меќнат муќофазаси ва ёнђин хавфсизлиги тњђрисидаги амалдаги љонунларга риоя љилади, Давлат, касаба уюшмаси ва ёнђин хавфсизлиги идораларининг љарорларига, юљори ташкилотларнинг буйруљлари ва књрсатмаларига, љоидалар, йњриљномалар, меъёрий-техник хужжатларни ќамда мазкур Низомга амал љилади.
23.Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњлимининг бош (етакчи) мутахассиси (бош врач њринбосари):
23.1.Љуйидагиларни ташкил љилади:
23.1.1.Тиббиёт муассасалари, корхона ва ташкилотларнинг ишлаб чиљаришнинг, бњлим ва бошља ишлаб чиљариш бњлинмаларининг раќбарлари, мухандис-техник ходимларни мазкур Низом талабларини бажаришларини назорат љилсин;
23.1.2.Тиббий муассаса, корхона ва ташкилотларнинг хизматлари, бњлимлари, ишлаб чиљаришнинг раќбарлари, шунингдек ишлаб чиљариш бњлинмалари ва бњлимлари, лабораториялари ва бошља бњлинмаларининг Давлат, касаба уюшмаси ва назорат идораларининг љарорларини, юљори ташкилотларнинг буйруљлари ва књрсатмаларини бажаришлари, хавфсизлик техникаси љоидалари ќамда йњриљномаларига риоя љилишлари, ташкилот ва корхонанинг барча бњлинмаларида бехатар меќнат шароитларини яратиш тадбирларини бажаришлари устидан назорат љилиш;
23.1.3.Меќнат шароитини, меќнатни муќофаза љилишни яхшилашга ќамда озодалик-сођломлаштириш тадбирларига (шу жумладан меќнатни муќоваза љилиш бњйича тузулган битимларга кирган тадбирларга) доир йиллик ва истиљболга мњлжалланган режаларни ишлаб чиљиш, уларнинг бажарилишини назорат љилиш;
23.1.4.Меќнатни муќофаза љилишни ва ёнђин хавфсизлигини тарђиб этиш (лекциялар, суќбатлар њтказиш, фильмларни намойиш этиш, витриналар ва ќоказоларни ташкил љилиш), муассаса ва корхона бњлинмаларини плакатлар, хавфсизлик белгилари, огоќлантирувчи ёзувлар ќамда тарђиботларининг бошља воситалари билан таъминлаш;
23.1.5.Муассаса, корхона ва ташкилот мухандис-техник ходимларнинг хавфсизлик техникаси љоидалари, меъёрлари ва йњриљномалари бњйича билимларини текширувчи имтихон комиссияси ишини уюштириш ќамда шу комиссия ишида љатнашиш;
23.1.6.Иш жойлари ва хавфсизлик техникаси бњйича њз ваљтида йњл-йњриљлар берилишини, ходимлар њљитилишини назорат љилиш, ходимларнинг шу хусусдаги љоидалар, меъёрлар ва йњриљномалар бњйича билимларини текшириш, ишлаб чиљаришда машђул бњлган кишиларнинг мустаљил равишда ишлашларига рухсат берилишига оид тартибга риоя этилишини кузатиш;
23.1.7.Янги љабул љилинган ишчиларга, шунингдек тажриба муддатини њтаётган амалий иш њрганаётганлар ва шогирдларга дастлабки йњл-йњриљларни бериш;
23.1.8.Муассаса, корхона ва ташкилотда ишловчиларнинг шахсий ќимоя воситалари билан таъминланганлигини ва бу соќадаги ишнинг ќолатини (ташљаридан кузатиш йњли билан) текшириш. Янги ќимоя воситалари тњђрисидаги бњлимлар ва бошља ишлаб чиљариш бњлинмаларининг бошлиљларини хабардор љилади;
23.1.9.Маќсулот ишлаб чиљариш бњйича технология тартибини (хавфсизлик техникаси масалаларига тааллуљли љисмларини) књриб чиљиш ва шу хусусда келишиб олиш;
23.1.10.Муассаса, корхона ва ташкилот бњлимлари ва бошља бњлинмалар њртасида меќнатни муќофаза љилишга ва ёнђин хавфсизлигига доир иш тажрибаси билан њртољлашиши;
23.1.11.Режалар (жадваллар)га биноан ќар тамонлама ва тармољ текширувларини њтказиш, текширув натижалари бњйича тадбирлар бажарилишини назорат љилиш;
23.1.12.Ишларни бехатар олиб боришга оид янги йњриљномаларни ишлаб чиљиш ва амалдаги йњриљномаларни љайтадан књриб чиљиш; йњриљномаларни, дастурларини йњл-йњриљ бериш режаларини ишлаб чиљади, ишчиларни меќнатининг бехатар усулларига њрганишида бњлим бошлиљларига услубий ёрдам бериш;
23.1.13.Бехатар меќнат юзасидан корхона андозаларини ишлаб чиљиш ва бунда љатнашиш, бехатар меќнат андозалари ќамда корхонада меќнатни муќофаза љилиш бњйича бошља меъёрий-техник ќужжатлар жорий этилишини назорат љилиш;
23.1.14.Бњлим ва бњлинмаларнинг озодалик-техника ќолатини муассаса, корхона ва ташкилотда ќужжатлаштириш ишини њтказиш.
23.2.Меќнатни муќофаза љилишга ва ёнђин хавфсизлигига доир буйруљлар ва фармойишларнинг лойиќаларини тайёрлайди, уларнинг бажарилишини назорат љилади, шунингдек муассаса, корхона ташкилотларда ишлаб чиљариш соќасидаги жароќатланишларининг олдини олиш бњйича раќбар ва бош муќандис хузурида кенгаш њтказиш учун ќужжатларни тайёрлайди.
23.3.Жароќатланишлар ќисобига олиб боришни, бу хусусда ќисоботлар, ишлаб чиљаришдаги жароќатланишларнинг сабаблари таќлил этилган ќужжатлар тайёрланишини таъминлайди, меќнатни муќофазаси бњйича олдини олиш тадбирларини ишлаб чиљади, меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги тадбирларига ажратилган маблађ њзлаштирилишини назорат љилади.
23.4.Њзбекистон Республикаси Меќнат вазирлиги меќнат техника инспекцияси ва бошља Давлат назорат идоралари, касаба уюшмаларининг меќнат техника инспекторлари ќамда юљори ташкилотларни берилган ёзма буйруљларининг ва меќнатни муќофаза љилиш тадбирларининг бажарилишини мунтазам равишда назорат љилиб туради.
23.5.Бахтсиз ќодисаларни текширишда љатнашади, уларнинг олдини олиш бњйича тадбирларни ишлаб чиљади, уларнинг бажарилишини кузатади ва самарадорлигини тахлил љилади.
23.6.Янги љурилган ва љайтадан барпо этилган асосий ва ёрдамчи ишлаб чиљаришларга алољадор иншоотларни фойдаланишга топшириш љабул љилиб олувчи комиссия ишида љатнашади, ќимояланишнинг техникавий воситаларини ишлаб чиљишда ва уларни ишлаб чиљаришга жорий этишда иштирок этади.
23.7.Меќнатни муќофаза љилишнинг хамма ишини уюштиради, уни књргазмали љњлланмалар, њљитишнинг техникавий воситалари билан таъминлашга љаратилган чора-тадбирларни књради.
23.8.Хизматнинг ќуљуљ доирасига кирувчи масалалар юзасидан Давлат назорат идоралари, меќнат бњйича техник инспекторлар, илмий тадљиљот, лойиќа-конструкторлик муассасалар ва бошља ташкилотлар билан алоља њрнатади.
23.9.Тњсиљ техникаси, эхтиёт саљлаш љурилмалари конструкцияларини ишлаб чиљиш, шу хилдаги конструкцияларнинг ђоятда такомиллаштирилган турларини жорий этиш тњђрисидаги, шунингдек хавфли ва зарарли ишлаб чиљариш омилларидан саљланишга доир бошља ќимоя воситаларини ишлаб чиљиш ќамда жорий этиш ќаљидаги таклифларни корхона раќбари учун тайёрлайди ва унга ќавола этади.
23.10.Раќбарнинг ќуљуљлари љуйидагилардан иборат;
23.10.1.Муассаса, корхона ва ташкилотларни бњлимлари ва бњлинмаларида меќнат шароити, меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги ќолатини текшириш. Ишлаб чиљариш бњлинмаларининг раќбарлари бажаришлари учун шарт бњлган ќамда хавфсизлик техникаси ва ишлаб чиљариш озодалиги љоидалари бузилганида ана шу ќолда бузилишларни ва аниљланган бошља камчиликларни бартараф этиш књзда тутилган ёзма буйруљлар ќамда књрсатмаларни уларга бериш. Ушбу ёзма буйруљлар ва књрсатмаларни фаљат муассаса, ташкилот ва корхона раќбари бекор љилиши мумкин;
23.10.2.Ишловчиларнинг ќаёти ва саломатлигига хавф-хатар туђилган пайтларда ишлаб чиљариш бњлинмаларидаги ишларни ва ускуналар ќароратини таљиљлаш, бу хаљда ташкилот, корхона ва муассаса раќбариятини зудлик билан хабардор љилиш;
23.10.3.Ишларни бехатар олиб боришга доир љоидалар ва йњриљномаларни бузадиган айрим шахсларнинг ишдан четлатилишини (тегишли бњлинмаларнинг раќбарлари орљали) талаб љилиш, бу ќаљида корхона ва тегишли бњлинмаларнинг раќбарларига хабар бериш;
23.10.4.Муассаса, ташкилот ва корхона бњлинмаларидаги меќнат шароити, меќнатни муќофаза љилиш ќолати тњђрисида хулосалар бериш;
23.10.5.Иш жойларида хавфсизлик техникаси ва ишлаб чиљариш озодалигига оид йњриљномалар, эсдаликлар, плакатлар хамда огоќлантирувчи ёзувлар бњлишини ишлаб чиљариш бњлинмаларининг бошлиљларидан талаб љилиш;
23.10.6.Меќнатни муќофаза љилиш соќасида фаол ишлагани учун айрим шахсларни рађбатлантириш тњђрисида, шунингдек хавфсизлик љоидаларининг бузилишида айбдор бњлган кишиларни жавобгарликка тортиш ќаљида ташкилот, муассаса ва корхона раќбариятига таклифлар бериш;
23.10.7.Мухандис-техник ходимлар ишлайдиган жойларда уларнинг хавфсизлик техникаси љоидаларини билишларини текшириб књриш, меќнатни муќофаза љилиш бњйича зарур билимга эга бњлмаган шахсларни ишдан четлатиш тњђрисида таклифлар бериш;
23.10.8.Муассаса, ташкилот ва корхонанинг хавфсизлик техникаси бњйича љоидалар ва йњриљномалар талаблари бузилишига йњл љњйган ходимлардан тушунтириш хатини талаб љилиш;
24.Муассаса, ташкилот ва корхонанинг бош мухандиси, бош механиги, хњжалик ишлари бњйича проректор (бош мутахассис)
24.1.Асосий технологик ва ишлаб чиљаришда ёрдамчи ва механик ускуналарни (бундан буён, «ускуналар» деб юритилади) ишлатиш ва уларни таъмирлаш бњйича техникавий раќбарлик љилади, ана шу ускуналарнинг бехатар, фалокатсиз ишлашини таъминлайди.
24.2.Андозалар, меъёрлар ва љоидалар талабларини ќисобга олган ќолда ускуналарни техник жиќатдан књриб чиљиш, синаш ва тафтиш љилиш ва уларни режа асосида, жадвал бњйича олдиндан таъмирлаш ишларини ташкил љилади.
24.3.Ускуналар, асбоблар ва мосламалар бехатар ишлаш талабларига мос бњлишини назарда тутиб, уларнинг ќолатини, ќамда улардан фойдаланишни текширувдан њтказади. Текширув натижалари бњйича бњлинмаларнинг раќбарларига йњл љњйилган љоида бузишлар хусусида књрсатмаларни ёзиб беради. Агар љоида бузилиши ёки носозлик ќолати фалокатга олиб келадиган ёки бахтсиз ќодисаларни келтириб чиљарадиган бњлса, у ќолда ускуналарни ишлатишни таљиљлайди ва бу тњђрида бњлинма раќбарларига ќамда корхона, ташкилот ва муассаса бош раќбарига хабар беради.
24.4.Тамирлаш-механика хизмати ишчиларнинг меќнат шароитларини яхшилаш ва бехатар меќнатини таъминлаш борасидаги ташкилий техникавий тадбирлар режаларини ишлаб чиљади.
24.5.Таъмирлаш соќасида илђор ва бехатар технология ќамда таъмирлаш ишларини ташкил этиш лойиќаларини ишлаб чиљилишини таъминлайди
24.6.Хавф-хатарлик даражаси юљори бњлган ускуналарни хавфсизлик љоидалари ва андозаларда назарда тутилган зарур техник ќужжатлар, огоќлантирувчи плакатлар, рангли сигнал тасвирлар, хавфсизлик белгилари ва ёзувлар билан таъминлайди.
24.7.Ускуналарнинг ишлатиш ва уларнинг бехатар таъмирлашига доир йњриљномалар, ишлаб чиљаришдаги ишларни юритишнинг лойиќалари ва бошља ќужжатлар тузулишини ташкил љилади.
24.8.Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњлими ходимлар бњлими билан биргаликда асбоб-ускуналарнинг ва техникани таъмирловчи, уларни ишлатувчи ќамда уларга хизмат књрсатувчи бњлинмалар ва бошља хизматлар ходимларнинг малакасини ошириш маљсадида техник њљувни ташкил љилади; юк књтарувчи кранлар, лифтлар, юк књтариш машиналари ва бошља махсус ускуналарни ишлатадиган ишчилар ва мухандис-техник ходимларни аттестациядан њтказиш, ќамда ќар йили уларнинг билимларини текшириш ишларини, шунингдек уларга тегишли гувоќномалар берилишини уюштиради.
24.9.Асбоб-ускуналарга хизмат књрсатиш ва уларни таъмирлаш учун њљитиб таёрланган ќамда ишга љњйилиш ќуљуљини берувчи тегишли гувоќномага эга бњлган ишчилар билан таъминлайди.
24.10.Муассаса, ташкилот ва корхона бњлимларида њтказиладиган хавфсизлик техникаси ќолатини текширишда, янги љурилган ва љайта барпо этилган иншоотларни фойдаланишга топшириш учун љабул љилиб олишда иштирок этади.
24.11.Љайта йиђилган, аммо камчиликлари ва хавфсизлик талабларидан чекинишлари бњлган, ишлатиш ва бехатар меќнат бњйича йњриљномалар билан таъмин этилмаган ускуналарни ишлатишга йњл љњймайди, шунингдек ускуналарга хизмат књрсатувчи њљитиб таёрланган ходимлар бњлмаган ќолларда ќам шу ускуналарни ишлатишга йњл љњймайди.
24.12.Шовљин, тебраниш, чанг тњпланишини ва бошља зарарли омилларни камайтириш чораларини књради.
24.13.Электр пайвандлаш ва газ алангаси аппаратларидан хавф-хатарсиз фойдаланишини,олов билан иш бажаришида ёнђин хавфсизлигини љоидаларига риоя этилишини таъминлайди.
24.14.Хавф-хатарлик даражаси юљори бњлган шароитда ишларни бажаришда, ускуналарни таъмирлаш ва уларни ишлатиш пайтида ёзма фармойиш-рухсатнома љњлланишига доир љоида бажарилишини таъминлайди.
24.15.Ођир ва књп меќнат љиладиган ишларни механизациялаш воситаларини жорий љилиш ишларини бошљаради.
24.16.Янги техника ва ускуналарни олиш учун белгиланган тартибда буюртманомалар тузади ва уларни таљдим этади, буниинг натижасида бехатар меќнат андозалари талабларга жавоб бермайдиган техника ва ускуналар янгилари билан алмаштирилади.
24.17.Ишлаб чиљилаётган, књриб чиљиш ва келишиб олиш учун таљдим љилинаётган янги технологиялар, ускуналарнинг, љурилаётган ва љайта барпо этилаётган иншоотларнинг лойиќаларида хавфсизлик талбларига риоя этилишини назорат љилади.
24.18.Ишлаб чиљаришда содир бњлган фалокатлар ва бахтсиз ќодисаларни текширишда љатнашади.
24.19.Меќнат шароитини, меќнатни муќофаза љилишни янгилаш режаларини, озодалик-сођломлаштириш, ёнђинга љарши кураш тадбирларини ишлаб чиљишда љатнашади ва уларни бажарилишини таъминлайди.
24.20.Њзбекистон Республикаси саноатида ва кончиликда ишларнинг бехатар олиб борилишини назорат љилиш давлат љњмитаси назорати остидаги љозонлар, кранлар, љувирлар ва босим остида ишлайдиган идишларни њз ваљтида рњйхатлардан ва шаќодатдан њтказилишини амалга оширади.
25.Муассаса, ташкилот ва корхонанинг бош энергетиги;
25.1.Энергетика ускуналари, мосламалари, љурилмалари ва алоља йњллари (бундан буён ускуналар деб юритилади) ишлатиш ва уларни таъмирлаш бњйича техникавий раќбарлик љилади.
25.2.Энергетика асбоб-ускуналарни ишлатувчи ва уларга хизмат књрсатувчи ишчилар ќамда мухандис-техник ходимлар учун бехатар меќнат шароитларни таъминлайди.
25.3.Ишлаб чиљилаётган ќамда књриб чиљиш ва келишиб олиш учун таљдим этиладиган янги технологиялар, ускуналарнинг лойиќаларида, шунингдек љурилиш ва таъмирлаш иншоотлари, бњлинмаларининг лойиќаларида хавфсизлик талабларига илмий-тадљиљот ќамда лойиќа-конструкторлик ташкилотлари риоя этишларини назорат љилади.
25.4.Ер ости иншоотлари ва алоља йњлларини бегона токлар таъсиридан ќимоя љилишда, ерга уланган ќимоя симлари ва яшин љайтаргич мосламаларидан, статик электр токини бартараф этувчи љурилмалардан фойдаланишда ишлар бехатар олиб борилишини таъминлайди; Њзбекистон Республикаси саноатда ишларнинг бехатар олиб борилишини назорат љилиб туриш ва кончилик назорати Давлат љњмитаси љарамођидаги идишлар, љозонлар ва љувурларни њз ваљтида рњйхатдан њтказиш ва техникавий жиќатдан текшириб чиљиш ишларини, ускуналарнинг режали асосида олдиндан таъмирланишга доир жадвалларда књрсатилган ишлар бажарилишини таъминлайди.
25.5.Фалокат ёки бахтсиз ќодисалар хавфсизлигини вужудга келтирадиган љоида бузишлар аниљланган таљдирда ускналардан фойдаланишни таљиљлайди. Бу ќаљда бњлинма раќбарларини ва корхона бош муќандисини хабардор љилади.
25.6.Истеъмолчиларнинг электр љурилмаларини ишлатиш чођида корхоналарининг электр ишлари билан шуђилланувчи ходимлари хавфсизлик техникаси љоидаларига риоя этишлари билан бођлиљ ишлар уюштирилишини таьминлайди.
25.7.Муассаса, ташкилот ва корхона бњлинмаларида хавфсизлик техникасининг ќолатини аниљлаш бњйича њтказиладиган текширишларда, янги љурилган ќамда љайта жихозланган асбоб-ускуналани фойдаланишга топшириш учун љабул љилиб олишда љатнашади.
25.8.Амалдаги хавфсизлик љоидалари талабларидан чекинишлар бњлган, фойдаланиш ва меќнат хавфсизлиги йњриљномалари билан таъмин этилмаган янги ускуналарнинг ишга туширилишига йњл љњймайди, њљитиб таёрлаган ходимлар бњлмаган таљдирда ќам худди шундай йњл тутади.
25.9.Энергетика хизмати масалаларига, меќнатни муќофаза љилишга ва ёнђин хавфсизлигига доир тадбирларни истиљболга мњлжалланган ва жорий режаларни ишлаб чиљади љатнашади, уларнинг бажарилишини таъминлайди.
25.10.Муассаса, ташкилот ва корхонада, хавф-хатарлик даражаси ниќоятда юљори бњлган шароитда ишлар бажарилганда, ускуналар ишлатилганда ва таъмирланганда ёзма фармойиш-рухсатнома љњлланиши хусусида љоидага амал љилади.
25.11.Ишлаб турган ускуналарни ќамда жамоа бњлиб ќимояланиш воситаларини хавфсиз меќнат андозаларининг талабларига мослаштириш маљсадида уларни замонавийлаштириш режалари ишлаб чиљишни ташкил љилади, шунингдек бу режаларнинг бажарилишини назорат љилиб туради.
25.12.Хавсизлик талабларига жавоб бермайдиган эски ускуналарни янгилар билан алмаштириш учун буюртмалар тузади.
25.13.Электр токидаги жароќатланишнинг олдини олишга мњлжалланган шахсий эќтиёт саљлаш мосламалари ва ќимоя воситалари (диэлектрик љњлљоплар, штангалар ва хоказолар) сотиб олинишни ва улар амалдаги меъёрларга биноан синаб књрилишини таъминлайди.
25.14.Энергетика асбоб-ускуналарини ишлатувчи ходимлар учун хавф-хатарсиз меќнат йњриљномаларини ишлаб чиљади ва уларни белгиланган тартибда меќнатни муќофаза љилиш хизмати билан келишиб олади, корхона, ташкилот ва хњжалик бњлинмаларини ана шу йњриљномаларга биноан таъминлайди.
25.15.Хавф-хатарлик даражаси юљори бњлган иншоотларда ишлашга рухсат берилган ходимлари њљитиш, аттестациядан њтказиш ва ќар йили уларнинг билимларини текшириб туриш ишларини таъминлайди.
25.16.Энергетика хизмати иншоотларида рњй берган фалокатлар, ишлаб чиљариш сохасидаги жароќатланишлар текширилиши ва ќисобга олиб борилишини, уларнинг сабаблари таќлил љилинишини уюштиради.
25.17.Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги хизмати ва давлат назорат идораларининг ёзма буйруљларини белгилаган муддатларда бажаради.
26.Меќнат ва иш ќаљи бњлимининг бошлиђи (раќбари)
26.1.Иш ваљтини ва дам олиш, таътиллар ваљтини, иш ваљтидан ташљари бажариладиган ишларни, хотин-љизлар ва њсмирлар меќнатидан фойдаланишни тартибга олувчи меќнат тњђрисидаги љонунларга риоя этилишини назорат љилиб туради, аниљланган камчиликларни тугатиш чораларини књради.
26.2.Бошља хизматлар ќамда касаба уюшмани љњмитаси билан биргаликда меќнат шароитини ва меќнат муќофазасини яхшилиш юзасидан режалар лойиќаларини, меќнатни муќофаза љилишга доир битимлар лойиќаларини тайёрлайди, уларнинг бажарилишини назорат љилади.
26.3.Жароќатларсиз ќамда фалокатларсиз ишлаганлиги учун ишчи ва муќандис-техник ходимлар жамоаларини маънавий ва моддий жиќатдан рађбатлантириш, уларнинг меќнат љилиш шароитини ва меќнат муќофазасини яхшилаш хусусидаги таклифларни ишлаб чиљади.
26.4.Меќнат шароитини яхшилаш ва сођломлаштиришга љаратилган режалар, яъни меќнатни илмий асосида ташкил этиш ва корхонани ижтимоий этилишини ташкил љилади.
27.Бош (катта) ќисобчи:
27.1.Меќнатни муќофаза љилиш учун ажратилган маблађларнинг њзлаштирилишини ќисобга олиб боради.
27.2.Бахтсиз ќодисалар ва фалокатлар рњй берганда етказилган зарарнинг њрнини ваљтида љоплайди.
27.3.Озодалик-маиший хоналар учун асбоб-ускуналар, махсус кийим-кечаклар, махсус пойабзаллар, бошља шахсий ќимоя воситалари, сут, совун сотиб олиш ќамда меќнатни муќофаза љилишга доир бошља тадбирларни амалга ошириш маљсадида пул ажратилишини њз ваљтида расмийлаштиради.
27.4.Меќнатни муќофаза љилиш тадбирлари учун ажратилган маблађлар тњђри сарфланишини назорат љилади.
27.5. 7-ТВН шакли бњйича тузилган ќисоботда маълумотларни њз ваљтида књрсатади, вазирликнинг меќнатни муќофаза љилиш марказини жамђармасига маблађ њтказади, меќнатни муќофаза љилишга доир илмий-тадљиљот ишларига ќаљ тњлайди.
27.6.Меќнат шароитини, меќнат муќофазасини яхшилаш юзасидан жамоа шартномаси ва режаларнинг, меќнатни муќофаза љилиш бњйича озодалик-сођломлаштириш, ёнђинга љарши кураш тадбирларини ќамда битимларининг ишлаб чиљилишида љатнашади.
27.7.Касаллик вараљалари тњђри расмийлаштиришни ва меќнат љобилияти йњљотилиши туфайли ишга чиљилмаган кунлар учун ќаљ тњланишини назорат љилади.
28.Транспорт бњлинмасининг раќбари (автомобиль саройи мудири, автомобиль механиги):
28.1.Транспорт воситалари ва бошља асбоб-ускуналар яхши ќолатда бњлишини, уларнинг хавф-хатарсиз ишлашини, таъмирланишини ќамда саљланишини таъминлайди, иш жойлари меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги љоидалари ва меъёрларига мос бњлиши учун жавобгардир.
28.2.Транспорт ќамда пиёдаларнинг ќаракат йњналишини ишлаб чиљади, бу йњналишларда корхона, ташкилот ва муассасалар худудидаги њтиш жойлари, кесиб њтадиган йњллар, йњл ќаракати ва хавфсизлиги белгилари, тњсиљларга оид сигнал аломатлари, йњлларни књрсатувчи белгилар акс эттирмођи лозим.
28.3.Автотранспорт ќайдовчиларга йњл ќаракати љоидаларини њрганиши, уларнинг билимларини ваљти-ваљти билан текширувдан њтказишни, ташкил љилади.
28.4.Ишловчиларнинг транспортда хавф-хатарсиз ташланишини таъминлайди.
28.5.Хавфсизлик техникаси бњйича йњриљномаларни ишлаб чиљишда ќамда бњлинма ходимларига шу ќусусда йњл-йњриљлар бериб туради.
28.6.Ишловчиларни белгиланган меъёрларга мувофиљ шахий ќимоя воситалари билан таъминлайди, ана шу воситалар тамирланишини, ювилишини ва саљланишини уюштиради.
28.7.Транспорт воситаларидан фойдаланганида рњй берган фалокатлар ва бахтсиз ќодисаларининг текширилишини ташкил этади ва унда љатнашади,њша ќодисаларнинг сабабларини таќлил љилади, бундай ќодисаларнинг олдини олиш тадбирларини ишлаб чиљади, тадбирлар бажарилишини таъминлайди.
29.Ходимлар бњлимининг бошлиђи, шуъба инспектори:
29.1.Меќнат тњђрисидаги љонунларда баён љилинган ишга њтказиш, ишдан бњшатиш, хотин-љизлар ва њсмирлар меќнатидан фойдаланиш хусусидаги љоидаларга, ички меќнат тартиби љоидаларига риоя љилиниши ќамда бњлинмаларда ишлаб чиљариш ва меќнат интизомини мустаќкамлаш тадбирлари њтказилишини таъминлайди.
29.2.Ходимларни техникавий жиќатдан тайёрлаш режасида ишчилар ќамда мухандис-техник ходимларни меќнатини муќофаза љилиш масалалари бњйича њљитишни ва уларнинг малакасини оширишни назарда тутади, њта зарали ишлаб чиљаришларга ёки касбий талаб љилинадиган ишга кираётган ходимлар учун меќнатни муќофаза љилиш бњйича имтиќонлар топшириладиган ва кейин ваљти-ваљти билан љайта аттестациядан њтиладиган њљув њтказишни уюштиради.
29.3.Раќбар ва муќандис-техник ходимлар ќамда хизматчилар аттестациядан њтиши олдиндан аттестация њтказишига доир амалдаги Низомга мувофиљ њљитишни ташкил этади.
29.4.Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги хизматини юљори малакали мутахассислар билан тњла таъминлайди.
30.Корхона, ташкилот ва сођлиљни саљлаш муассасаларида моддий-техника таъминоти бњлимининг раќбари:
30.1.Ишловчилар учун махсус кийим-кечаклар, махсус пойабзаллар, эќтиёт саљлаш мосламалари ва бошља шахсий ќимоя воситаларини, хавф-хатарсиз ишлашда зарур бњладиган ашёлар ва ускуналарни сотиб олиш учун асосланган буюртмаларни тузади ќамда корхона ва муассаса бњлинмаларини тузади ќамда корхона ва муассаса бњлинмаларини яна шу асбоб-анжомлар билан њз ваљтида таъминлайди.
30.2.Ашёлар ва асбоб-ускуналар саљланадиган омборлар ќамда љарамођидаги бошља иншоотларда юк ортиш-тушуриш ишларини бажаришда бехатар меќнат талабларига риоя љилинишини таъминлайди.
30.3.Омборхоналардаги њт њчириш воситалари мавжудлигини ва уларнинг ќолатини текширади, зарур ќолларда эса етишмаётган ана шундай воситаларнинг њрнини тњлдириш чораларини књради.
30.4.Юк ортиш-тушуриш ишларида ва омборлардаги ишларда банд бњлган ишларни њз ваљтида њљитиш, уларда йњл-йњриљлар бериш ва уларнинг билим даражасини текшириш ишларини ташкил љилади.
31.Капитал љурилиш ва комплекс фойдаланиш бошљармаси ва бњлинманинг раќбарлари (муќандис-љурувчи, иш бошљарувчилари)
31.1.Меќнат шароитини, меќнат муќофазасини яхшилаш режаларини, озодалик-сођломлаштириш тадбирларини тузишда љатнашади, капитал љурилиш ва хњжалик усулида љуриш бњйича режалаштирилган тадбирларнинг бажарилишини таъминлайди.
31.2.Иншоотлар љурилиши ва љайта этилишга доир лойиќа-смета хњжаликларини књриб чиљади ва келишиб олади, бу хужжатларда хавф-хатарсиз меќнатга таълуљли масалалар тњла-тњкис акс этишини ќисобга олади.
31.3.Лойиќа-конструкторлик ќужжатларда назарда тутилган меќнатни муќофаза љилишга даќилдор тадбирларнинг жорий этилишини назорат љилади.
31.4.Љурилиш майдонларида ва таъмирлаш иншоотларида ишловчилар учун бехатар меќнат шароитини яратилишини, меќнатни муќофаза љилишнинг амалдаги љоидаларга ва меъёрларга риоя этишини таъминлайди.
31.5.Њзи раќбарлик љилаётган иш жойларида хавф-хатарсиз меќнат љоидалари бузилишига йњл љњйилган ќолатларни ќисобга олиб боради, тахлил љилади ва камчиликларни тугатиш чораларини књради.
31.6.Юкларни књтариб туширадиган мосламалар ва идишларни белгиланган љоидаларга мувофиљ ишлатишни, љурилиш ашёлари ва конструкцияларни бир жойга тњђри тахлашни таъминлайди, текширув натижалари тњђрисида нав-батчи дафтарга маълумотларни ёзиб љњяди, аниљланган ќолда бузилишларни бартараф этишга доир чора-тадбирларни ишлаб чиљади.
31.7.Хавф-хатарлик даражаси юљори бњлган бњлимлар (бњлинмалар) да љурилиш майдонларида ва таъмирлаш иншоотларида ишларни бажариш учун ёзма фармойиш-рухсатномани расмийлаштиради.
31.8.Љурилиш иншоотлари ва иш жойларини књргазмали ташвиљот воситалари ва љњлланмалар билан таъминлайди, уларни мунтазам янгилаб туриш чораларини књради.
31.9.Хавфсизлик техникаси ва ишлаб чиљариш озодалигига оид йњриљномаларни ишлаб чиљади.
32.Назорат љилиш–њлчов асбоблари бњлими (бюроси, груќи) нинг раќбари (бош метрологи):
32.1.Технология асбоб-ускуналарнинг иш жараёнларини, хавфли ва зарали ишлаб чиљариш билимларининг ќажмларини назорат љилиш учун зарур бњлган њлчов воситаларига буюртмалар тузади.
32.2.Иш жойларида ишлаб-чиљариш соќасидаги хавфли ва зарали омилларнинг ќажмларини тњђри њлчанишини ќамда њлчов воситаларини ишлатиш љоидаларига риоя этилишини назорат љилиб туради.
32.3.Ишлаб чиљаришдаги хавфли ва зарарли омилларни њлчайдиган ва назорат љилиб турадиган воситаларнинг соз ќолатда бњлишини ќамда улардан тњђри фойдаланиши, шунингдек уларнинг њз ваљтидаги текшириб турилиши ва таъмирланишини таъминлайди.
32.4.Янги техникани тайёрлаш ишлаб чиљариш жараёнларини механизациялаш ва автоматлаштириш ва автоматлаштириш чођида хавфсизлик љоидаларига риоя љилинишни таъминлайди, бу иш яна шу воситаларни лойиќалаш, тайёрлаш, ишлаб чиљиш, йиђиш ва доимий ишлатиш учун топшириш пайтида амалга оширилади.
32.5.Хавф-хатарсиз меќнат, њлчов воситаларини ишлатиш, ќимоя воситаларини назорат љилиш ва автоматлаштиришга доир йњриљномаларни ишлаб чиљади.
33.Ќуљуљ бњлими раќбари (маслахатчи, ќуљуљщунос):
33.1.Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги масалалари бњйича меќнат тњђрисидаги љонунга риоя этилишини назорат љилади.
33.2.Меќнатни муќофаза љилишга ва ёнђин хавфсизлигига доир ќуљуљий масалаларни тартиб этиш ќамда муќандис-техник ходимларига меќнат тњђрисидаги љонунни њргатиш ишларини уюштиради.
33.3.Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги хизмати билан биргаликда меќнатни муќофаза љилиш соќасида меќнатни муќофазаси тњђрисидаги љонунга риоя этилишини текшириб туради, меќнат муќофазасининг ќолатини мукаммал текширишда љатнашади:
33.4.Ишлаб чиљаришдаги жароќатланишлар ва касб касалликлари туфайли иш ваљтини таќлил љилишда, уларнинг олдини олишга доир тадбирларни ишлаб чиљишда љатнашади.
34.Бњлинма раќбари (бњлим, алоќида бњлинма ва бошља мустаљил бњлинма бошлиђи);
34.1.Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги љоидалари ва меъёрларига мувофиљ иш жойларининг ќолати ќамда асбоб-ускуналарни ишлатиш учун жавобгардир. У љуйидаги ишларни ташкил љилади:
34.1.1.Хавф-хатарсиз меќнат љилиш борасида амалдаги андозалар, љоидалар ва йњриљномалар, меќнатни муќофаза љилиш тњђрисидаги љонун ќужжатларига биноан бњлимда ишлаб чиљариш фаолиятининг ќамма турларини йњлга љњйиш, ишловчилар учун бехатар ва сођлом меќнат шароитини яратиш;
34.1.2.Технология љоидаларининг, меќнатни муќофаза љилиш љоидалари ва йњриљномаларининг талабларига мувофиљ бњлимда технология жараёнларини, газ хавфи бњлган, олов билан бођлиљ ишларни, таъмирлаш ва бошља ишларни олиб бориш;
34.1.3.Хавфсизлик техникаси ва ёнђин хавфсизлиги бњйича йњриљномаларни ишлаб чиљиш ва њз ваљтида љайта књриб чиљиш, улар хусусида келишиб олиш ва уларни тасдиљлаш ишларини белгиланган тартибда таъмирлаш, ќамма иш жойларида тасдиљланган йњриљномалар бњлишига эришиш;
34.1.4.Асбоб-ускуналарни олдиндан њз ваљтида назардан њтказиш ва таъмирлаш; асбоб-ускуналар, бинолар ќамда иншоотлар режали асосда олдиндан таъмирлашига оид ишлар белгиланган муддатларда њтказилишини назорат љилиб туриш;
34.1.5.Меќнат шароити зарарли бњлган иш жойларда ишловчиларга бепул сут бериш, шунингдек уларни совун, ювиш воситалари ва зарарсизлантирувчи воситалар билан таъминлаш;
34.1.6.Кучли таъсир љиладиган захарли моддаларни, портлаш хавфи бњлган, тез њт оладиган моддаларни бехатар саљлаш, транспортда ташиш ва улардан фойдаланиш;
34.1.7.Иш жойлари, бњлимлар, бњлинмаларнинг озодалик техникавий ќолатини ќужжатлаштириш ќамда уларни аттестациядан њтказиш;
34.1.8.Ишчиларни њз ваљтида њљитиш ва аттестациядан њтказиш, уларнинг амалдаги хавфсизлик љоидаларини ва андозаларни билишларини текшириш;
34.1.9.Хавфсизлик техникаси бурчаклари ва лавќаларини жиќозлаш ва мунтазам янгилаб туриш, уларнинг доимо ишлашини таъминлаш;
34.1.10.Бехатар меќнатни тарђиб этиш, бњлимда хавф-хатарсиз меќнат шароитини таъминлаш юзасидан илђор усулларни жорий љилиш, њтказиладиган тадбирларни ќисобга олиб бориш.
34.2.Љуйдагиларни таъминлайди:
34.2.1.Бњлимдаги бњлинмалар ва иш жойларида меќнатни муќофаза љилишга ва ёнђин хавфсизлиги ишларига тааллуљли књргазмали ташвиљот воситалари бњлиши ќамда уларнинг њз ваљтида янгиланиб туриш;
34.2.2.Бњлим бњйича фалокатларни тугатиш режасини ишлаб чиљиш, муќандис-техник ходимларни шу режа асосида њрганиш, тасдиљланган жадвалга биноан њљув машђулотлари ва машљларни њтказиш;
34.2.3.Махсус кийим-кечаклар, махсус пойабзаллар, ќимоя мосламалари, махсус кийим-кечакларни ювишга бериш ва уларни таъмирлаш, улардан тњђри фойдаланиш устидан назорат њрнатиш;
34.2.4.Асбоб-ускуналар, механизмлар, мосламаларни, тњсиљ ва эќтиёт саљлаш љурилмаларини, озодалик-техника мосламаларини, транспорт, юк књтариш воситалари ва ёнђинга љарши кураш воситаларини яхши ќолатда саљлаш ќамда уларни хавф-хатарсиз ишлатиш;
34.2.5.Технология жараёнлари ва бажариладиган ишларни бехатар олиб бориш, захарли, аччиљ моддаларни, портлаш ва њт олиш хавфи бњлган моддаларни саљлаш, уларни љњлланиш пайтида хавфсизлик љоидаларига риоя этиш;
34.2.6.Давлат назорат идораларнинг, меќнат бњйича техник инспекторларининг меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги хизмати ходимларининг буйруљлари ва књрсатмаларини, ёзма буйруљлари ва талабларини, ишчилар ќамда жамоат инспекторларининг меќнатни муќофаза љилиш хусусидаги фикр-мулохазалари ва таклифларини белгиланган муддатларда бажариш;
34.2.7.Хом ашё, ашёлар, ђамланган ашё ва маќсулотлар, тайёр маќсулотлар ва ёрдамчи воситаларни тахлаш учун ишлаб чиљариш майдонларини хавф-хатарсиз ќолатга келтириш;
34.2.8.Хавфсизлик техникаси ва тиббиёт соќасидаги озодалик тадбирларини бажариш учун зарур бњлган ашёлар ва асбоб-ускуналарни тайёрлаб љњйиш;
34.2.9.Озодалик-маиший хоналарнинг, газли сув автоматларининг, овљатланиш хоналари ва бошљаларнинг яхши ќолатда бњлишга, уларнинг узлуксиз ишлаб туришига эришиш;
34.2.10.Шамоллатиш ва аспиратор тизимининг, ќаво тњсиш йњлларининг яхши ќолатда бњлиш ва уларнинг тњхтовсиз ишлаб туриши, шунингдек иш жойларида ќаво муќити таркибининг озодалик меъёрларига, ќарорат тартибига ёритилиш даражасига ва бошља меъёрларга риоя љилиниш;
34.2.11.Меќнат тњђрисидаги љонунларда баён љилинган љоидаларга, яъни хотин-љизлар ва њсмирларнинг иш ваљти, дам олиш ваљти тартибига, улар меќнатни муќофаза љилишга доир љоидаларга риоя љилиш, шунингдек юкларни љњлда књтариш ва бир жойдан иккинчи жойга ташиш ва ќоказолар хусусидаги меъёрларга риоя љилиш;
34.2.12.Бњлимдаги меќнат шароитининг ќолатини, асбоб-ускуналар, механизмлар, мосламалар, иш љуроллари, шамоллатиш љурилмалари, иситиш ва ёритиш тизими, тњсиљ ва эќтиёт саљлаш мосламалари, автомат тарзда назорат љилиш ва сигнал бериш љурилмалари соз ќолатда бњлишини ќар хафтада текшириб туриш; ерга уланган ќимоя оммалари, шахсий ќимоя воситалари мавжудлигини ва уларнинг соз ќолатда бњлишини текшириб туриш.
34.3.Бњлимда сођлом ва бехатар меќнат шароитини яратиш борасидаги тадбирларни ишлаб чиљади ва уларнинг њз ваљтида бажарилишини ташкил этади. Хавфли ишлар бажариладиган ишлаб чиљаришларга бошчилик љилади.
34.4.Бњлимда рњй берган ќар бир бахтсиз ќодиса тњђрисида корхона, ташкилот ва муассасалар раќбариятига, меќнатни мухофаза љилиш хизматига ва касаба уюшмаси љњмитасига дарќол хабар беради.
34.5.Бњлимни кузги-љишги ва баќорги-ёзги мавсумлардаги бехатар ишларга ќозирлаш тадбирларини ишлаб чиљади ва уларнинг бажарилишини таъминлайди.
34.6.Бњлимдаги иншоотларни љуриш, љайта барпо этиш ва таъмирлаш ишларининг боришини назорат љилади, меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги меъёрлари лойиќаларидаги љоидалардан чекинишлар ва бошља камчиликлар бартараф этилмай, иншоотларнинг фойдаланишга топширилишига йњл љњймайди.
34.7.Олов билан бођлиљ ишларни бажариш учун рухсатнома беради, бу ишларнинг бажарилишини назорат љилиб турилишини таъминлайди.
34.8.Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги ќолатини назорат љилиб туришнинг иккинчи босљичига доир ишлар бажарилишига бошчилик љилади ќамда меќнатни муќофаза љилиш куни њтказилишида љатнашади.
34.9.Белгиланган тартибда ишлаб чиљилган, келишиб олинган ва тасдиљланган техник ќужжатлари бњлмаган янги ускуналарининг њрнатилишига ёки ишлаб турган ускуналарнинг бир жойдан иккинчи жойга књчирилишига, уларни љайта жиќозлаш ва замонавийлаштиришга, шунингдек технология чизмаларининг њзгартирилишига йњл љњймайди.
34.10.Муассаса, корхона ва ташкилотларда рњй берган бахтсиз ќодисалар юзасидан чиљарилган буйруљлар, фармойишлар, хабарномаларни бњлим ходимлари билан биргаликда муќокама љилади ва уларнинг бажарилишини таъминлайди.
35.Бош, катта тиббиёт ќамширалари (тиббиёт даволаш профилактик ташкилотларида);
35,1. Иш жойларида њтказилаётган йњриљномаларда, кичик тиббиёт хамшираларни хавфсизлик техникаси ва ёнђин хавфсизлиги бњйича билимини текширишда љатнашади ва уларнинг њз ваљтида тиббий књрикдан њтишини доимо назорат љилиб туради.
35.2. Иш жойларида тартиб интизомини њрнатади, озодалик ва гигиенани таъминлайди.

МЕЌНАТНИ МУЌОФАЗА ЉИЛИШ ЌОЛАТИ УСТИДАН УЧ БОСЉИЧЛИ НАЗОРАТНИ ЊТКАЗИШ ВА ТАШКИЛ ЉИЛИШ УСЛУБИЯТИ

36. Умумий љоидалар

Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бошљаруви тизимидаги уч босљичли маъмурий-жамоат назорати корхона, ташкилот, муассасаларнинг, мулкчилик шаклидан љатъий назар (кейинчалик «корхона» деб аталади), маъмурияти ва касаба уюшма љњмиталарининг иш жойидаги ишлаб чиљариш участкалари, цехларидаги меќнат шароитлари ва хавфсизлиги ќолати устидан, шунингдек барча хизматлар, мансабдор шахслар ва ишловчилар томонидан меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњйича љонун ќужжатлари, меќнат хавфсизлиги андозалари, љоидалар, меъёрлар, йњриљномалар ва бошља техник-меъёрий ќужжатларнинг талабларига риоя этишларини назорат љилишнинг асосий шакли ќисобланади.
Уч босљичли назорат корхона раќбарлари ва муќандис-техник ходимларнинг лавозим вазифаларига мувофиљ маъмурий назоратини, шунингдек жамоат назоратини њтказишни истисно этмайди.
Ишлаб чиљариш хусусиятлари, корхона тузилмаси ва унинг бњлинмалари књламига љараб меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги ќолати устидан уч босљичли назорат:
биринчи босљичда - цех участкасида, смена ёки бригадада (кейинчалик - участка);
иккинчи босљичда - корхона цехида, ишлаб чиљаришида ёки участкасида (кейинчалик-цех);
учинчи босљичда - бутун корхонада њтказилади.
Ишлаб чиљариш бњлинмаларининг уч босљичли назорат объектларига дахлдорлиги корхона маъмурияти ва касаба уюшма љњмитаси томонидан њрнатилади.
Уч босљичли назоратни ташкил љилишга раќбарликни корхона раќбари ва касаба уюшма љњмитасининг раиси амалга оширади.
37. Уч босљичли назоратнинг биринчи босљичи
Назоратнинг биринчи босљичи маълум участка раќбари (уста, участка бошлиђи, смена бошлиђи) ва меќнат муќофазаси бњйича вакил томонидан ќар иш куни (смена)нинг бошланишида, зарур бњлганида эса (юљори хавфга эга ишлар ва ќоказо) - иш куни (смена) мобайнида ќам амалга оширилади.
Уч босљичли назоратнинг 1- босљичида љуйидагиларни текшириш тавсия этилади:
- олдинги текширишда аниљланган камчиликларни бартараф этиш бњйича тадбирлар-нинг бажарилиши;
- иш жойларининг ќолати ва тњђри ташкил љилиниши (керакли асбоблар, мосламалар, ярим тайёр маќсулотларнинг жойлашиши ва мавжудлиги);
- њтиш жойлари, йњлаклар, транспорт њтиш йњлларининг ќолати;
- технологик жиќозлар, юк књтариш ва транспорт воситаларининг хавфсизлиги;
- электр љурилмаларда ва электр асбоблари билан ишлашда ишловчилар томонидан электр хавфсизлиги љоидаларига риоя љилиниши;
- ярим тайёр маќсулотлар ва тайёр маќсулотларни тахлаш љоидаларига риоя љили-ниши;
- киритиш ва тортиш шамоллатиш тизими, маќаллий сњргичлар, чанг ва газларни тутиб љолувчи љурил-маларнинг созлиги;
- зарарли ва портлаш-ёниш хавфи бњлган моддалар ќамда материаллар билан ишлашда хавфсизлик љоидаларига риоя љилиниши;
- меќнатни муќофаза љилишга доир йњриљномаларнинг мавжудлиги ва ишловчилар томонидан уларга риоя љилиниши;
- шахсий ќимоя воситаларининг мавжудлиги ва ишловчиларнинг улардан тњђри фойдаланишлари;
- ишловчиларда хавфсизлик техникаси бњйича гувоќномалар, њта хавфли ишларни бажариш учун рухсат наряди бњлиши.
Текширув натижалари уч босљичли назоратнинг биринчи босљичи дафтарига ёзилади ва у участка раќбарида саљланиши керак.
Изоќ: Текшириш давомида аниљланган камчиликлар ва бузилишларни бартараф этиш тадбирлар, бажариш муддати ва масъул шахслар белгиланади.
Аниљланган бузилишлар, одатда, бевосита участка раќбарининг назорати остида дарќол бартараф этилиши керак. Агар текширишда аниљланган камчиликларни бартараф этиш учун участканинг кучи етмаса, унинг раќбари књрикни тугатгандан сњнг тегишли чора књриш учун бу ќаљда юљори турувчи бошлиљља хабар бериши керак.
Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги љоида ва меъёрлари љњпол равишда бузилиши ишловчиларнинг саломатлигига зарар етказиши ёки аварияга олиб келиши мумкин бњлса, бу бузилиш бартараф этилгунича иш тњхтатилади.
Участка раќбари ва меќнатни муќофаза љилиш бњйича вакил назоратнинг биринчи босљичидаги текширув натижасида аниљланган бузилишлар ва књрилган чора-тадбирлар ќаљида њз жамоаларининг смена йиђилишларида ахборот беришлари керак.
Участка раќбари ќар куни смена охирида ишлаб чиљариш участкасидаги меќнатни муќофаза љилиш ќолати тњђрисида цех раќбариятига ќисобот бериши керак.

38. Уч босљичли назоратнинг иккинчи босљичи

Назоратнинг иккинчи босљичи цех бошлиђи ва цехнинг меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњйича катта вакили раќбарлигидаги комиссия томонидан ойига камида икки марта њтказилади. Комиссия таркибига цехнинг техника хизматлари раќбарлари (вакиллари), корхонанинг меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњлими муќандиси ва цехга бириктирилган тиббий ходим киради.
Текширув жадвали цехнинг меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњйича катта вакили билан ке-лишган ќолда цех бошлиђи томонидан њрнатилади ва барча участка раќбарларига берилади.
Уч босљичли назоратнинг иккинчи босљичида љуйидагиларни текшириш тавсия эти-лади:
- назоратнинг биринчи босљичи ишларининг ташкил љилиниши ва натижалари;
- назоратнинг иккинчи ва учинчи босљичларини њтказиш натижасида белгиланган тадбирларнинг бажарилиши;
- корхона раќбари ва цех бошлиђининг буйруљ ва фармойишлари, касаба уюшма љњмитаси љарорлари, меќнатни муќофаза љилиш бњйича вакиллар таклифларининг бажарилиши;
- назорат ва текширув органларининг ёзма књрсатмалари бњйича тадбирларнинг бажарилиши;
- бахтсиз ќодисаларни текшириш материаллари бњйича тадбирларнинг бажарилиши;
- транспорт воситаларининг ишлаб чиљариш жиќозлари созлиги ќамда уларнинг ва технологик жараёнларнинг меќнат хавфсизиги андозалари ќамда меќнатни муќофаза љилиш бњйича бошља меъёрий-техник ќужжатлар талабларига жавоб бериши;
- электр мосламалари ва электр асбоблари билан ишлаганда ишловчилар томонидан электр хавфсизлиги љоидаларига риоя љилиниши;
- ишлаб чиљариш жиќозлари, шамоллатиш ва аспирациялаш тизимлари ќамда мосламаларини режавий-огоќлантирув таъмирлаш жадвалларига, технологик тартиб ва йњриљно-маларга риоя љилиниши;
- њтиш йњллари ва галереяларнинг ќолати;
- хавфсизлик техникаси бурчагининг ќолати, меќнатни муќофаза љилиш плакатлари, сигнал ранглари ва хавфсизлик белгиларининг мавжудлиги ќамда ќолати;
- ќимоя, сигнал ва ёнђинга љарши воситалар ва љурилмалар, назорат-њлчов асбобларининг мавжудлиги ќамда ќолати;
- зарарли ва портлаш-ёниш хавфи бњлган моддалар ќамда материаллар билан ишлаганда хавфсизлик љоидаларига риоя љилиниши;
- ишловчиларни меќнат хавфсизлиги бњйича йњриљномадан њз ваљтида ва сифатли њтказиш;
- шахсий ќимоя воситаларининг мавжудлиги ва ишловчиларнинг улардан тњђри фойдаланишлари;
- ишловчиларни даволаш-профилактика овљати, сут ва бошља профилактика воситалари билан таъминлаш;
- маиший-санитария хоналари ва љурилмаларининг ќолати;
- цехдаги меќнат шароитларининг техник-санитария ќолати паспортининг тњђри тњл-дирилиши;
- њрнатилган дам олиш ва меќнат интизоми тартибига риоя љилиниши.
Текширув натижалари уч босљичли назоратнинг иккинчи босљичи дафтарига ёзилади ва у цех бошлиђида саљланиши керак.
Изоќ:
Комиссия чора-тадбирларни белгилаб беради, цех бошлиђи эса ижрочи ва ижро муддатини тайинлайди.
Агар белгиланган тадбирларни цех кучи билан бажаришнинг имкони бњлмаса, цех бошлиђи бу ќаљда комиссия ишини тугатгандан сњнг тегишли чора-тадбирлар љабул љилиши учун юљори турувчи бошлиљља хабар бериши керак.
Меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги љоида ва меъёрлари љњпол равишда бузилиши ишловчи-ларнинг саломатлигига зарар етказиши ёки аварияга олиб келиши мумкин бњлса, комиссия бу камчиликлар бартараф этилгунга љадар ишни тњхтатиб љњяди.
Цех бошлиђи назоратнинг иккинчи босљичида комиссия томонидан меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњйича аниљланган камчилик ва бузилишларни бартараф этиш чора-тадбирлари бажарилишини ташкил љилиши керак.
Бу чора-тадбирларнинг бажарилиши устидан назоратни меќнатни муќофаза љилиш бњлими муќандиси ва цехнинг меќнатни муќофаза љилиш бњйича катта вакили амалга оширадилар.
Цех бошлиђи ва цехнинг меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњйича катта вакили ќар ойда цехдаги меќнатни муќофаза љилиш ќолати ќамда уч босљичли назоратнинг икинчи ва учинчи босљичи комиссиялари томонидан белгиланган чора-тадбирлар бажарилишининг бориши тњђрисида њз жамоаларига ахборот беришади.
Цех бошлиђи ойига бир марта цехдаги меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги ќолати ќаљида корхона раќбари ва касаба уюшма љњмитасига ќисобот бериши лозим.

39. Уч босљичли назоратнинг учинчи босљичи

Назоратнинг учинчи босљичи корхона раќбари ёки бош муќандиси ва касаба уюшма љњмитасининг раиси раќбарлигидаги комиссия томонидан камида йил чорагида бир марта (одатда, бир ойда бир марта) њтказилади.
Комиссия таркибига меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњйича бош муќандис њринбосари (меќнатни муќофаза љилиш хизмати раќбари), касаба уюшма љњмитасининг меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги комиссияси раиси, техник хизматларнинг раќбарлари ва бинодан фойдаланиш учун масъул шахс киради. Назорат љилишга меќнатни муќофаза љилиш бњйича вакилларни жалб этиш тавсия этилади.
Текширув текшириладиган бњлинманинг раќбари ва меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњйича катта вакили иштирокида њтказилади.
Бир мартада текшириб чиљишнинг имкони бњлмаган йирик корхоналарда текшириш йиллик жадвалга књра алоќида цехлар (объектлар) бњйича амалга оширилади. Бу жадвал ќар бир цех йил давомида камида тњрт маротаба, юљори даражадаги хавфга эга ва меќнат хавфсизлигига књра нољулай цехлар камида олти маротаба текширилишини ќисобга олиб тузилган бњлиши керак.
Текширув жадвали касаба уюшма љњмитаси билан келишилади, корхона раќбари томонидан тасдиљланади ва корхонанинг барча цехлари ќамда техник хизматлари раќбарлари-га, шунингдек цехларнинг касаба уюшмиа љњмитасига берилади.
Корхонанинг алоќида объектларида текширув њтказиш учун назоратнинг учинчи босљичи комиссияси бош мутахассислар ёки бош муќандис њринбосарлари раќбарлиги остидаги кичикрољ комиссияларга бњлиниши мумкин.
Уч босљичли назоратнинг учинчи босљичида љуйидагиларни текшириш тавсия љили-нади:
- назоратнинг биринчи ва иккинчи босљичи ташкил этилганлиги ва улар ишининг натижалари;
- назоратнинг учинчи босљичи њтказилиши натижасида белгиланган чора-тадбирлар-нинг бажарилиши;
- меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги масалалари бњйича юљори ташкилотларнинг буйруљ ва фармойишлари, касаба уюшма органларининг љарорлари, назорат ва текширув органларининг ёзма књрсатмалари ва књрсатномалари, корхона раќбарининг буйруљлари ва касаба уюшма љњмитасининг љарорлари бажарилиши;
- меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњйича комплекс режалар, жамоа шартномалари, битимлар ва бошља ќужжатларда назарда тутилган чора-тадбирларнинг бажарилиши;
- гуруќий, њлим билан тугаган в аољибати ођир бахтсиз ќодисалар ва аварияларни текшириш материаллари бњйича чора-тадбирларнинг бажарилиши;
- корхона (цех)даги меќнат шароитларининг санитария-техник ќолати паспорти мавжудлиги ва унинг тњђри юритилиши;
- меќнат хавфсизлиги андозаларини тадбиљ этишни ташкил љилиш;
- меќнатни муќофаза љилиш бњйича меъёрий-техник ќужжатлар талабларига мувофиљ бинолар, иншоотлар, цех хоналари ва улар атрофидаги ќудудларнинг техник ќолати ва саљла-ниши, йњлнинг пиёдалар юрадиган ва љатнов љисми, тонеллар, њтиш жойлари ва галереялар ќолати;
- технологик, юк књтариш, транспорт, энергетика ва бошља жиќозларнинг меќнат хавфсизлиги андозалари ќамда меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњйича бошља меъёрий-техник ќужжатлар талабларига жавоб бериши;
- киритиш ва тортиш шамоллатиш тизими, чанг ва газларни тутиб љолувчи љурилмаларнинг самарадорлиги;
- ишлаб чиљариш жиќозларини режавий-огоќлантирув таъмирлаш жадвали бажарилиши, коммуникациялар ва энергетика асбобларини ёљиш схемаларининг мавжудлиги;
- ишловчиларнинг махсус кийим, махсус пойабзал ва бошља шахсий ќимоя воситалари билан таъминланиши, уларнинг тњђри берилиши, саљланиши, уларни ювиш, тозалаш ва таъмирлаш ташкил этилганлиги;
- ишловчиларнинг маиший-санитария хоналари ва мосламалари билан таъминланган-лиги;
- ишловчиларга даволаш-профилактика хизмати ташкил этилганлиги;
- меќнатни муќофаза љилиш хоналарининг ќолати;
- меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги бњйича стендларнинг ќолати, уларнинг њз ваљтида ва тњђри расмийлаштирилиши;
- меќнат муќофазаси ва ёнђин хавфсизлиги бњйича ходимларни њљитиш ва йњриљдан њтказиш ташкил этилганлиги ва сифати;
- цех ходимларининг авария шароитида ишлашга тайёрлиги;
- њрнатилган меќнат ва дам олиш тартибига, меќнат интизомига риоя љилиниши.
Текширув натижалари далолатнома билан расмийлаштирилади ёки уч босљичли назоратнинг учинчи босљичи дафтарига ёзилади ва бир ќафта муддат ичида касаба уюшма фаоллари иштирокида корхона раќбари ќузуридаги йиђилишда муќокама љилиниши керак.
Корхона раќбари ќузуридаги йиђилишда барча цех ва участкалар раќбарлари љатнашишлари шарт.
Йиђилишда меќнат шароитлари љонаљарсиз ќолда деб топилган, МХАТ андозалари, меќнатни муќофаза љилиш ва ёнђин хавфсизлиги љоида ва меъёрлари бузилишига йњл љњйилган цех (участка) бошлиљлари тингланади.

Йиђилишни аниљланган камчилик ва бузилишларни бартараф этиш чора-тадбирлари ќамда ижро муддатлари ва масъул шахслар књрсатилган баённома билан расмийлаштирган ќолда њтказиш тавсия этилади. Зарур ќолларда корхона раќбари томонидан буйруљ чиљарилади.