Ўзбекистон республикаси транспорт вазирлиги тошкент давлат транспорт унверситети “Қурилиш” факультети

Кўчма манба ё нисбатан катта майдонларда ифлосланишига олиб келади ва улар ўз жойини ўзгартириши мумкин, масалан, автомобил.
Давр (цикл) бўйича ифлосланиш манбаи иккала гуруҳда ҳам узлуксиз ва узлукли бўлиши мумкин.
Ифлосланиш турлари. Ифлосланиш турлари 4 гуруҳга бўлинган.
Инградиент ифлосланиш – биогеоценозга аввалдан тушмаган, унда бўлмаган моддалар, ёки унда жуда ҳам кичик миқдорда бўлиши туфайли пайдо бўлади. Бу гуруҳнинг ифлосланиши минерал ва органик моддаларга бўлиниб ўрганилади. Атроф-муҳитга таъсир этиб улар, унинг механик ва кимёвий хусусиятларини ўзгартиради. Инградиент ифлосланишга тоғ конларини ва ишлаб чиқаришнинг чиқиндилари, нефть, газ, кўмир конларининг ёнишидан чиқадиган чиқиндилар, маиший чиқиндилар ва бошқалар киради.
Параметрик ифлосланиш – атроф-муҳитни физик параметрларини ўзгаришини кўрсатади. Улар муҳитни табиий мувозанатига таъсир кўрсатиб, тирик организмни ҳалокатли ёки дискомфорт ҳолатга олиб келади. Унга шовқин, иссиқлик, электромагнит ва радиация нурланиши каби ифлосланишлар киради.

Ифлосланиш Ижтимоий дескруктив ифлосланиш Инградиент ифлосланиш Биоценотик ифлосланиш Параметрик ифлосланиш 1.5-расм. Ифлослаништурлари

Биоценотик ифлосланиш – популяциянинг структуравий ва таркиб ўзгаришидир. Тирик мавжудотларнинг безовталанишига боғлиқдир ва балиқларни – ҳайвонларни, қушларни овлаш вақтида интродукция (ўсимликларни аввал ўсмаган жойларга мослаштириш) ва акклиматизация (организмларнинг янги иқлимий шароитларга мосланиши) омилларга бўлинган.
Ижтимоий – деструктив ифлосланиш – экотизимнинг табиий ривожланишига ҳалокатли таъсир кўрсатиши (масалан, конларда иш олиб бориш, йўл қурилиш, Ерларни қуритиш, тупроқ эрозияси, ёнғинлар ва бошқалар).