Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ JOQARÍ HÁM ORTA ARNAWLÍ
BILIMLENDIRIW MINISTRLIGI
BERDAQ ATÍNDAǴÍ QARAQALPAQ MÁMLEKETLIK UNIVERSITETI
Ximiya texnologiya fakulteti
Ximiya ta'lim bag'darı 2-kurs studenti Raxmanova Anardıń
Fizikalıq ximiya páninen " Eritpelerdiń elektr ótkiziwsheńligi" temasında
Kurs jumısı
Qabıllaǵan: A. Sháripova

Mazmunı
Kirisiw . . . . . . . . . . . 3

I. Tiykarǵı bólim: . . . . . . . . . . 4
I. 1 Elektroliz. Faradey nızamı
I. 2 Ionlardıń háreketleniw tezligi jáne onı anıqlaw usılları
I. 3 Eritpelerdiń elektr ótkizgishligi
I. 4 Elektr ótkizgishlik ionlar konsentrasiyası hám ionlardıń jıldamlıǵı arasındaǵı baylanısıw

II. Tájribe bólimi: . . . . . . . . . 9
II. 1 Suwdiń elektrolitik dissotsiyalanıwı
II. 2 Duz, kislota sıyaqlı zatlardıń elekt ótkiziwsheńligi
II. 3 Alım hám izertlewshilerdiń tájribeleri
Juwmaqlaw . . . . . . . . . . . 2
Paydalanılǵan ádebiyatlar . . . . . . . . 29

Kirisiw
Fizikalıq ximiyanıń ximiyalıq energiyanıń elektr energiyasına hám kerisinshe elektr energiyasın ximiyalıq energiyaǵa aylanıwı menen baylanıslı bolǵan nizamlıqlardı úyrenetuǵın bólimi elektroximya dep ataladı. Elektroximya úlken ámeliy áhmiyetke iye bolıp, elektroliz elektr ótkezgishlik hám elektr júritiwshi kúshler haqqındaǵı táliymattı úyrenedi.
Barlıq elementler elektr ótkizgishligi tárepinen ótkizgish yarım ótkizgish hám bólek ójireler (dielektrikler) ge bólinedi. Ótkeriwshilerdiń ózi I tur hám II tur ótkeriwshilerge bólinedi. Eritpe I tur ótkeriwshilerge barlıq metallar hám olardıń eritpeleri sonıń menen birge kómir hám grafit kiredi. II tur ótkeriwshilerge elektrrolitlerdiń (duzlar, kislotalar hám tiykarlardıń ) eritpeleri hám suyıqlıqları kiredi. Bunda elektr tokı elektrolit ionları arqalı uzatıladı (ionlı ótkeriw) nátiyjesinde element ximiyalıq tárepten ózgeredi.
Eritpelerde elektr zaryadın tasıwshılar ionlar bolǵanlıǵı sebepli eritpeniń elektr ótkizgishligi ionlardıń konsentraciyasına tuwrı proporcional boladı. Berilgen konsentraciyada bolsa elektr ótkizgishlik ionlardıń háreketleniw tezligine tuwrı proporcional boladı. Berilgen konsentraciyada bolsa elektr ótkizgishlik ionlardıń háreketleniw tezligine tuwrı proporcional boladı. Ionnnıń háreketleniw tezligi onıń tábiyatına maydan kúshlengenligi konsentraciyana temperaturaǵa ortalıqtıń jabısqaqlıǵına hám basqalarǵa baylanıslı boladı. Elektr ótkezgishligi kúshli elektrolitler ushın ionlardıń konsentraciyası qanshelli joqarı bolsa hám olardıń tolıq tezligi (jıldamlıǵı ) sonshalı joqarı boladı. Kislotalar eń joqarı elektr ótkezgishligine iye, keyin tiykarlar, keyin duzlar, sirke kislotası yamasa ammiak sıyaqlı hálsiz elektrolit eritpeleriniń elektr ótkizgishligi júdá tómen.
Arnawlı elektr ótkizgishliginiń konsentraciyaǵa baylanıslılıǵı iymek sızıqları maksimal bahalarǵa iye. Hálsiz hám kúshli elektrolitlerdiń suyultirilǵan eritpelerinde konsentraciya menen elektr ótkizgishliginiń asıwı elektr togın alıp juretuǵın ionlar sanınıń kóbeyiwi menen baylanıslı. Konsentraciyanıń jáne de asıwı eritpeniń jabısatuǵınlıǵınıń asıwı menen birge keledi, bul bolsa ion tezligin hám elektr ótkizgishligin tómenletedi. . Bunnan tısqarı, konsentrlanǵan eritpelerdegi hálsiz elektrolitler ushın dissotsilanıw dárejesi hám sol sebepli ionlardıń ulıwma sanı sezilerli dárejede azayadı. Kúshsiz elektrolitler ushın ion háreketiniń tezligi derlik koncentraciyaǵa baylanıslı emes hám ulıwma jaǵdayda olardıń elektr ótkizgishligi konsentraciya menen áhmiyetsiz ózgeredi.